شرح خطبه غدير: تفاوت میان نسخه‌ها

براى آنكه عصاره سخن را در آغاز خطابه به همه گوشزد كرده باشد در فراز بعدى، با خاطر نشان كردن اينكه آخرين خطابه من در چنين شرايطى بوده و غدير يک امر الهى است، مراحل صاحب اختيارى خدا و رسول و على و يازده امام‏ عليهم السلام را به صورت سلسله ‏اى متصل ترسيم كرد و فرمود:

آنگاه نتيجه‏ گيرى رسمى از اين اتصال حجت‏ هاى الهى نمود، و ابلاغ اوامر و نواهى الهى را فقط به اين طريق اختصاص داده فرمود: «هيچ حلال و حرامى نيست مگر آنچه خدا و رسول و دوازده امام براى شما تعيين كنند» ، و دليل آن را هم ذكر كرد كه خداوند علم آن را فقط به من عنايت كرده و من هم فقط به دوازده امام سپرده‏ ام و هيچ كس را در اين باره شريك آنان قرار نداده ‏ام.

[[پیامبر اسلام|پیامبر]]<nowiki/>صلى الله عليه وآله در اين فراز كه سخن از علم امامان به ميان آمد، با اشاره به آيه ۱۲ سوره يس درياى بيكران علم مقام عصمت را ترسيم كرد، كه خدا هر علمى را به آنان داده است و در اين باره عبارتى بسيار بلند فرمود كه از آن بالاتر فرض نمى ‏شود: «ما مِنْ عِلْمٍ اِلاّ وَ قَدْ اَحْصاهُ اللَّهُ فِىَّ» : «هيچ علمى نيست مگر آنكه خداوند آن را در من جمع كرده است« و اين به معناى احاطه مقام ختم نبوت به تمام علوم است كه از منبر غدير به جهانيان اعلام شد.

اى مردم، خداوند دين شما را با امامت او كامل نمود، پس هر كس اقتدا نكند به او و به كسانى كه جانشين او از فرزندان من و از نسل او هستند تا روز قيامت و روز رفتن به پيشگاه خداوند عز و جل، چنين كسانى اعمالشان در دنيا و آخرت از بين رفته و در آتش دائمى خواهند بود. عذاب از آنان تخفيف نمى‏يابد و به آنها مهلت داده نمى‏ شود.

اى مردم، اين على است كه يارى كننده‏ترين شما نسبت به من و سزاوارترين شما به من و نزديك‏ترين شما به من و عزيزترين شما نزد من است. خداوند عز و جل و من از او راضى هستيم. هيچ آيه رضايتى در قرآن نازل نشده مگر درباره او، و هيچ گاه خداوند مؤمنين را مورد خطاب قرار نداده مگر آنكه ابتدا او مخاطب بوده است، و هيچ آيه مدحى در قرآن نيست مگر درباره او، و خداوند در سوره «هَلْ اَتى عَلَى الْإِنْسانِ ...» شهادت به بهشت نداده مگر براى او، و اين سوره را درباره غير او نازل نكرده و با اين سوره جز او را مدح نكرده است.

اى مردم، او يارى دهنده دين خدا و دفاع كننده از رسول خداست، و اوست با تقواى پاكيزه هدايت كننده هدايت شده. پيامبرتان بهترين پيامبر و وصيّتان بهترين وصى و فرزندان او بهترين اوصياء هستند.

  بخش ششم سخنان پيامبرصلى الله عليه وآله منافقين را نشانه مى ‏رفت، و اشاره‏ ه اى رمزى به توطئه‏ ها و نقشه‏ هاى آنان بود كه مى ‏بايست از فراز منبر غدير هشدار آن داده مى ‏شد و مردم را نگران روزهاى آينده اسلام مى‏ نمود. اما صاحب فصيح ‏ترين بيان در همه عالم، چنان مقدمه‏ سازى بر اين بخش سخن نمود كه ذلت و سقوط دشمنان را به همه نشان دهد.

در مرحله اول پيامبرصلى الله عليه وآله آيه ۴۷ سوره نساء را به دنبال آيه نورانيت و به صورت آميخته با آن قرائت كرد، به گونه‏ا ى كه نتيجه‏ گيرى از اين چينشِ آيات، عذاب و لعنت صريح براى دشمنان ولايت بود آنجا كه فرمود: «مِنْ قَبْلِ اَنْ نَطْمِسَ وُجُوهاً فَنَرُدَّها عَلى اَدْبارِها اَوْ نَلْعَنَهُمْ كَما لَعَنّا اَصْحابَ السَّبْتِ» : «ايمان آوريد قبل از آنكه صورت‏ هايى را هلاک نماييم و آنها را به پشت برگردانيم، يا آنان را مورد لعنت قرار دهيم همان گونه كه اصحاب سبت را لعنت كرديم» ، و اين تشبيه دقيقاً اشاره به مسلمانانى بود كه نام مسلمانى را حفظ مى‏ كنند اما با هزاران حيله فرامين الهى را زير پا مى‏ گذارند.

آنگاه با يادى كه از احقاق حق اهل‏بيت ‏عليهم السلام توسط حضرت مهدى‏ عليه السلام كرد، انواع ضايع كنندگان حق آل‏ محمدعليهم السلام را به شماره آورد كه عبارت بودند از: كوتاهى كنندگان، معاندين و كينه توزان، مخالفت كنندگان، خيانت كاران، آنان كه رفتار ناروا دارند، ظلم كنندگان، غاصبين، و جالب بود كه عبارت «من جميع العالمين» را پيوست اين گروه‏ ها قرار داد تا گستره آن همه زمان‏ها و مكان‏ها را فرا گيرد.

اكنون لازم بود كه مردم بدانند در معرض خطراتى عظيم قرار دارند كه در چند جهت جلوه ‏گر خواهد شد: يكى بازگشت از اسلام و ديگرى احساس غرور از مسلمانى و سومى امامان ضلالت.

هشدار بعدى فريب نخوردن از گرايش اكثريت بود. پيامبرصلى الله عليه وآله ابتدا آيه ۷۱ سوره صافات را قرائت كرد: «قَدْ ضَلَّ قَبْلَكُمْ اَكْثَرُ الاَوَّلينَ» ، و سپس هلاكت آنان در اثر مخالفت با انبياءشان را يادآور شد، و اينكه نسل ‏هاى آينده نيز در اثر نگاه به اكثريت به هلاكت مى ‏افتند. آنگاه آيات ۱۶ تا ۱۹ سوره مرسلات را تلاوت كرد كه مى‏ فرمايد: «اَلَمْ نُهْلِكِ الاَوَّلينَ، ثُمَّ نُتْبِعُهُمُ الْآخِرينَ، كَذلِكَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمينَ ، وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبينَ» .

حضرت در اين مرحله از خطبه چنين فرمود:

اى مردم، «ايمان آوريد به خدا و رسولش و به نورى كه همراه او نازل شده است، قبل از آنكه هلاك كنيم وجوهى را و آن صورت‏ها را به پشت برگردانيم يا آنان را مانند اصحاب سبت لعنت كنيم» . به خدا قسم، از اين آيه قصد نشده است مگر قومى از اصحابم كه آنان را به اسم و نسبشان مى ‏شناسم، ولى مأمورم بر آنان پرده پوشى كنم. پس هر كس عمل كند مطابق آنچه در قلبش از حب يا بغض نسبت به على مى ‏يابد.

و به زودى امامت را بعد از من به عنوان پادشاهى و با ظلم و زور مى‏ گيرند. خداوند [[غاصبین]] و تعدى كنندگان را لعنت كند. و در آن هنگام است‏اى جن و انس‏كه مى‏ ريزد براى شما آنكه بايد بريزد و مى‏ فرستد بر شما شعله‏ اى از آتش و مس گداخته و نمى ‏توانيد آن را از خود دفع كنيد.

اى مردم، خداوند عز و جل شما را به حال خود رها نخواهد كرد تا آنكه خبيث را از پاكيزه جدا كند، و خداوند شما را بر غيب مطلع نمى‏ كند.

خطابه پيامبرصلى الله عليه وآله از نيمه گذشته و آن مجلس با شكوه در كمال نظم گوش به سخنان حضرت فرا داده بودند. مى‏توان ادعا كرد تا آن لحظه حضرت مطالب اصلى و لازم را به طور كامل مطرح كرد و جوانب آن را روشن فرمود. از اين مرحله به بعد كه وارد هفتمين بخش سخن خود مى‏شد، در يک نگاه تبيين كامل درباره ابعاد مسئله ولايت و برخى ناگفته ‏هاى ديگر را آغاز كرد:

جمله نهم وصف قرآنى دشمنان اهل‏بيت‏ عليهم السلام را ادامه داده با قرائت كامل آيه ۳۸ سوره اعراف: «كُلَّما دَخَلَتْ اُمَّةٌ لَعَنَتْ اُخْتَها حَتّى اِذا ادّارَكُوا فيها جَميعاً ...» ادامه يافت، كه مفهوم آن لعنت دشمنان اهل‏بيت‏ عليهم السلام به يكديگر و مضاعف شدن عذاب آنان بود.

جمله دهم درباره دشمنان نيز با آوردن آيه ۸ تا ۱۱ سوره ملك: «تَكادُ تَمَيَّزُ مِنَ الْغَيْظِ كُلَّما اُلْقِىَ فيها فَوْجٌ سَأَلَهُمْ خَزَنَتُها اَلَمْ يَأْتِكُمْ نَذيرٌ ...» ادامه يافت. منظور از اين آيات آن بود كه دشمنان اهل‏بيت‏ عليهم السلام در جهنم مورد سؤال و ملامت قرار خواهند گرفت كه آيا كسى شما را يادآور نشد؟ و آنان اعتراف مى‏ كنند كه گوش فرا نداديم، و اين گرفتارى حاصل سرپيچى خود ماست.

پس از اين توصيفات درباره دوستان و دشمنان اهل‏بيت‏ عليهم السلام حضرت سخن را در يك جمله جامع جمع‏ بندى كرده فرمود: «اى مردم، دشمن ما كسى است كه خداوند او را مورد مذمت و لعن قرار داده، و دوست ما هر كسى است كه خداوند او را مدح نموده و دوست بدارد» .

سپس با اشاره به آيه ۷سوره رعد: «اِنَّما اَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هادٍ» فرمود: «بدانيد من ترساننده از عذابم و على هدايت كننده است» . و آنگاه فرمود: «بدانيد كه من پيامبرم و على جانشين من است. من رسولم و على امام و جانشين بعد از من است» ، و سپس به امامان اشاره كرده فرمود: «امامان بعد او از فرزندان اويند. من پدر آنانم و آنان از صلب او به دنيا مى ‏آيند».

بدانيد كه دوستان ايشان كسانى هستند كه بهشت براى آنان است و در آن بدون حساب روزى داده مى ‏شوند.

سپس سخن از قيام آن قائم آل‏ محمدعليهم السلام به ميان آورد و در اين باره ابعاد مختلف اين قيام را ذكر كرد، كه عبارت بود از غلبه او بر تمامى اديان، فتح و پيروزى او بر همه قدرتمندان جهان، انتقام او از همه ظالمين، طلب خون‏ هاى به ناحق ريخته اولياى خدا به دست او، و در يک كلمه او را غالب بر همه خواند به گونه ‏اى كه هيچ كس را قدرت اقدام در برابر او نيست.