بولس سلامه مسیحی: تفاوت میان نسخه‌ها

== <big>شعر غديرِ بولس سلامه و علل و انگيزه‏ هاى آن<ref>چهارده قرن با غدير: ص ۱۷۴،۱۶۶. حماسه غدير در شعر بولس سلامه شاعر مسيحى (منتظمى، زرقامى) : ص ۸۹-۹۳ ،۱۶۴-۱۷۳ .</ref></big> ==

<big>يكى از جلوه ‏هاى زيبا در مورد [[غدیر]] قصيده ‏سرايى و غديريه‏ گويى بولس سلامه مسيحى است! او در ديوان اشعار خود شعرى سروده و در آن به غدير اشاره كرده است. كتابى در همين باره از او چاپ شده، كه كتابشناسى آن از اين قرار است:</big>

<big>عيد الغدير، بولس سلامه (مسيحى) . عربى، چاپى، دارالكتاب اللبنانى، بيروت، سال ۱۴۰۶ ق، ۱۹۸۶ م، وزيرى، ۳۱۸ ص. در اين كتاب اشعار مؤلف مسيحى در مورد [[اهل‏ بیت ‏علیهم السلام]] آمده است، و به خصوص پيامبر صلى الله عليه و آله و اميرالمؤمنين و امام حسين‏ عليهما السلام است. در اين كتاب چهل و نه عنوان [[ادبیات|شعر]] آمده كه تنها يک عنوان درباره غدير است و به همان مشهور است.</big>

<big>درباره اين كتاب و مؤلف آن چند كتاب تأليف شده، كه از اين قرار است:</big>

# <big>حماسه عيد الغدير، سيد حسين مرعشى. فارسى، چاپى، منير، تهران، اول، سال ۱۳۸۲ ش، وزيرى، ۱۶۰ ص. در اين كتاب در مورد كتاب «عيد الغدير» بولس سلامه و خود او و اشعارش تحقيق نموده و درباره غدير نيست.</big>

# <big>بولس سلامة و ملحمة عيد الغدير، عبدالحسين جواهرى. عربى، چاپى، چاپ بيروت (لبنان) ، سال ۱۴۲۵ ق، وزيرى، ۴۸ ص.</big>

# <big>حماسه عيد الغدير، بولس سلامه، انتخاب: سيد حسين مرعشى. فارسى، چاپى. منير، تهران، سال ۱۳۸۲ ش. وزيرى، ۱۶۰ ص. اين كتاب انتخاب و توضيح بعضى از اشعار در مورد غدير از كتاب «عيدالغدير» بولس سلامه است. البته اصل كتاب به طور كامل درباره غدير نيست.</big>

<big>جا دارد در اينجا چند مورد از علل و انگيزه‏ هاى شاعر مسيحى «بولس سلامه» و كتاب او «عيد الغدير» را بيان كنيم:</big>

<big>'''دلايل انتخاب موضوع'''</big>

<big>كتاب «عيد الغدير» از حماسه‏ هاى مشهورى است كه جايگاه مناسبى را در ادبيات عرب به خود اختصاص داده است. اين كتاب به دليل رعايت بسيارى از ويژگى ‏هاى فنىِ حماسه در جهان ادب، از مقبوليت بسيارى برخوردار است. به طورى كه به بولس سلامه لقب شاعر حماسى داده ‏اند. تسميه كتاب «عيد الغدير» از باب تسميه كل به جزء است، زيرا داستان اين كتاب ترسيم زندگى پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل‏ بيت‏ عليهم السلام از دوران جاهليت تا پايان حادثه كربلا است. شاعر قصيده ‏اى نود بيتى در مورد ماجراى روز غدير و برگزيده شدن حضرت على‏ عليه السلام به خلافت توسط پيامبر صلى الله عليه و آله آورده، و آن را عنوان قصيده اصلى حماسه خود قرار داده است. تا جايى كه حماسه خود را نيز به همين نام نهاده است.</big>

<big>اين حماسه در زمانى سروده شده است كه سرزمين‏ هاى عربى و اسلامى شاهد موج شديدى از تهاجم فكرى و فرهنگى است، به طورى كه حتى براى به انجام رسيدن اين تهاجم فرهنگى از حملات مستقيم نظامى نيز ابايى نداشتند. اين امر در بيدار شدن روحيه حماسى و ملى‏ گرايى در بين اعراب، از جمله بولس سلامه تأثير بسزايى داشت.</big>

<big>در اينجا قصد داريم به طور كوتاه شخصيت شاعر و روحيات او و سپس شرايطى كه او را به حماسه ‏سرايى سوق داده بررسى كنيم. سلامه شاعرى مسيحى است، ولى از يک سو عاطفه انسانى و از سوى ديگر پرورش يافتن در محيط اسلامى، ارزش‏ هاى اسلامى را به وى نوشانده، تا جايى كه او عضوى از جامعه اسلامى شده است.</big>

<big>بولس سلامه حماسه عيد الغدير را در سال ۱۹۴۸ م سروده است. او كه متوجه كمبود فن حماسه در ادبيات عرب شده بود و نياز شديدى را به حماسه ‏اى جامع در اين ادبيات احساس مى‏ كرد، همواره در پى اين بود تا با سرودن اثر حماسى و زيبا مطابق با معيارهاى يک اثر حماسى جهانى، جاى خالى اين نوع ادبى را در ادبيات عرب پر كند.</big>

<big>وى ابتدا در انتخاب موضوع حماسه مردد بود، تا اينكه شيخ عبداللَّه علايلى<ref>عبداللَّه علايلى يكى از عالمان و بزرگان اسلامى است كه در مصر متولد شد. از مهم‏ترين آثار او مى ‏توان از «تاريخ الحسين‏ عليه السلام» ، و «اشعة من حياة الحسين‏ عليه السلام» نام برد.</ref> به وى پيشنهاد مى‏ كند تا جنگ ‏هاى عرب را تحت عنوان «ايام العرب» به نظم در آورد. خود وى در مقدمه اين حماسه در اين باره مى ‏نويسد كه برخى از شخصيت‏ هاى بزرگ دينى در پى داستان منظومى به نوشته او -  كه در مجله «الاديب» به چاپ رسيده -  از او خواسته ‏اند تا حماسه‏ اى درباره تاريخ اسلام بسرايد.</big>

<big>در اين ميان پيشنهاد سيد عبدالحسين شرف‏ الدين<ref>سيد عبدالحسين شرف الدين در سال ۱۲۹۰ ق در كاظمين در خانواده ‏اى اصيل و مذهبى به دنيا آمد، و در سال ۱۳۷۷ ق وفات يافت. او آثار بسيار ارزشمندى از خود بر جاى گذاشته است، كه از جمله مى‏ توان «الفصول المهمة فى تأليف الامة» و «الكلمة الغراء فى تفضيل الزهراءعليها السلام» را نام برد. دايرة المعارف تشيع: ج ۹ ص ۵۶۵ .</ref> مبنى بر اينكه واقعه غدير خم را به نظم در آورد، مورد قبول و رضايت او قرار مى‏ گيرد. البته نبايد تأثير كتاب «الغدير فى الكتاب و السنة و الادب» را كه علامه امينى نجفى در آن زمان مشغول نگاشتن آن بود و حدود پنج جلد آن منتشر شده بود فراموش كرد.</big>

<big>بولس سلامه از ارتباطش با علامه امينى و از نامه‏ نگارى ‏هايى كه با هم داشتند نيز سخن مى‏ گويد. گويا علامه امينى نيز اين موضوع را به وى پيشنهاد داده بود. بولس سلامه در مقدمه حماسه خود به نامه‏ اى كه در جواب علامه نوشته است نيز اشاره مى‏ كند:</big>

<big>از اينكه در پاسخ نامه تأخير داشتم عذر مى ‏خواهم؛ عذرى كه تو را از پاسخ ‏نامه بيشتر خوشحال مى‏ كند و آن را بر پاسخ ‏نامه ترجيح خواهى داد. عذرم اين است كه من در اين مدت از كوچک ‏ترين فرصتى كه بيمارى به من داد، براى سرودن حماسه‏ اى تحت عنوان «عيد الغدير» بهره مى‏ جستم، تا آن را در حماسه ‏اى منظوم در ارتباط با زندگى و مصايب اهل‏ بيت پيامبر عليهم السلام از آغاز [[جاهلیت]] تا پايان مصيبت كربلا بياورم. تعداد ابيات اين حماسه افزون بر ۳۵۰۰ بيت است كه عنوان «عيد الغدير» را بر آن نهاده ‏ام.<ref>عيد الغدير (بولس سلامه) : ص ۸ .</ref></big>  

<big>البته خود شاعر اشاره مى‏ كند كه دعوت سيد شرف ‏الدين يا عبداللَّه علايلى تنها انگيزه سرودن اين حماسه نبوده، بلكه اين كارش را لبيک به دعوتى درونى مى ‏داند كه خودش بى‏ صبرانه منتظرش بوده است. خود شاعر در اين باره مى‏ گويد: پوشيده نيست كه سرودن اين حماسه باعث نشر بخش عظيمى از تاريخ اعراب مى ‏شود. عربيتى كه امروزه در سينه اعراب شعله ‏ور شده -  از باختر دور تا جزيرة العرب -  بيش از اينها به الگو گرفتن از قهرمانان گذشته خويش نيازمند است؛ قهرمانانى كه تعدادشان زياد است، ولى هيچ يک از آنها شجاعت، دانش و خيرانديشى حضرت على‏ عليه السلام را ندارند و هيچ كس چون حسين‏ عليه السلام در مقابل ستمگران قيام نكرد. پدر براى حق زيست و شمشيرش را در جنگ بدر براى دفاع از حق از نيام كشيد، و فرزند در كربلا در راه آزادى به شهادت رسيد. بدون شک اولى دست ‏پرورده رسول‏ اللَّه ‏صلى الله عليه و آله و ديگرى پاره تن او بود.<ref>سلامه(عيد الغدير) بولس  : ص ۱۲.</ref></big>

<big>شاعر از ديگر عللى كه وى را به سرودن اين اثر حماسى تشويق كرده است، آشنايى‏ اش با قرآن كريم و شيفتگى او به شخصيت‏ هاى اسلامى همچون پيامبرصلى الله عليه وآله، امام على و امام حسين‏ عليهما السلام مى‏ داند. وى در مقدمه قصيده «على و الحسين ‏عليهما السلام» -  كه در پايان كتاب «سرّ الايمان» به چاپ رسيده -  در اين باره مى‏ گويد: از كودكى شيفته قرآن مجيد و تاريخ اسلام بودم. اكنون كه حدود چهل سال از عمرم گذشته چگونه مى‏ توان شيفته آن نباشم. هر گاه به ياد كشته شدن اميرالمؤمنين و فرزندش حسين‏ عليهما السلام مى ‏افتادم، سينه‏ ام براى يارى حق و شكست باطل بر افروخته مى ‏شد.<ref>سرّ الايمان (مقرّم) : ص ۶۹ .</ref></big>

<big>'''عشق به اهل‏ بيت و حضرت على ‏عليهم السلام'''</big>

<big>شاعر به دلايل ديگرى كه اين موضوع را براى حماسه برگزيده اشاره مى‏ كند و مى‏ گويد: شايد كسى بگويد چرا از بين همه اصحاب پيامبر صلى الله عليه وآله، على‏ عليه السلام را براى اين حماسه برگزيدى؟ من جواب اين سؤال را جز با چند كلمه نمى ‏دهم.</big>

<big>شاعر در بيتى مثال بسيار جالبى در مورد على‏ عليه السلام و پيروزى‏ هاى اسلام زده است؛ او على‏ عليه السلام را به ابرى تشبيه مى‏ كند كه براى باريدن باران لازم و ضرورى است، زيرا اگر ابرى نباشد بارانى نخواهد بود. اگر على‏ عليه السلام هم نبود، براى اسلام و مسلمانان پيروزى رقم نمى‏ خورد. بولس سلامه همه وقايع قبل از غدير خم را به نوعى مشيت و قضاى خداوندى مى‏ داند كه از اين طريق توجه مسلمانان را به سوى على ‏عليه السلام جلب مى ‏كند، زيرا پيامبر صلى الله عليه وآله در همه حوادث و مناسبت‏ ها از وى تمجيد مى ‏نمايد و جايگاه والاى او را به مردم گوشزد مى‏ كند. او بعد از اين كه همه اصحاب و ياران را امتحان مى‏ كند، در نهايت على‏ عليه السلام را براى آن امر مهم بر مى‏ گزيند، تا همه عذرها از مردم گرفته شود. شاعر، اين حوادث را نشانه و مقدمه ‏اى براى خلافت امام على‏ عليه السلام مى‏ داند.<ref>البته مشخصاً اين اعتقاد شيعه نيست، بلكه ملاک امر امامت و خلافت در مكتب تشيع صرفاً «نصبٌ من اللَّه» است.</ref></big>

<big>'''واقعه غدير خم'''</big>

<big>از جمله مهم‏ ترين وقايع صدر اسلام كه مى ‏توان آن را نقطه عطفى در تاريخ اسلام دانست، ماجراى غدير و معرفى حضرت على‏ عليه السلام به عنوان جانشين پيامبر صلى الله عليه و آله و ولى مسلمانان توسط پيامبر صلى الله عليه و آله بود.</big>

<big>از نظر بولس سلامه اين واقعه از مهم‏ترين وقايع صدر اسلام است. به همين دليل است كه حماسه خود را نيز به همين نام نهاده است. يكى از قصائد اين حماسه طولانى «يوم الغدير» مى‏ باشد، كه در آن شاعر به تفصيل به اين واقعه پرداخته است.</big>

<big>بولس سلامه بازگشت رسول‏ خداصلى الله عليه وآله از مكه و حال و هوايى كه حاكم بر جمعيت بود را اين چنين توصيف مى‏ كند:</big>

<big>عاد من حجةالوداع الخطير</big>          

<big>و لفيف الحجيج موج البحور</big>

<big>لجة خلف لجة كانتشار ال</big>            

<big>غيم صبحاً فى الفدفد المغمور</big>

<big>و تبارى للحج كل رشيد</big>              

<big>يستطيع القيام للتكبير</big>

<big>و استفاض النبى نصحاً و احكا</big>      

<big>ماً و هدياً الى الصراط القرير</big>

<big>بلغ العائدون بطحاء »خم«</big>          

<big>فكأن الركبان فى التنور</big>

<big>عرفوه غدير خم و ليس ال</big>          

<big>غور الا ثماله من غدير<ref>عيد الغدير (بولس سلامه) : ص ۱۰۶:  -  از حج مهم خود برگشت در حالى كه انبوهى از حاجيان همچون موج دريا جمع شده بودند.   -  امواج مردم (حاجيان) پشت سر هم همچون تكه‏ هاى پراكنده ابرها در صبحگاه در بيابان بودند.   -  هر انسان توانمندى كه توانايى قيام و تكبير داشت براى رفتن به حج از ديگران سبقت مى گرفت.   -  پيامبرصلى الله عليه وآله شروع به نصيحت مردم و بيان احكام و هدايت آنها به راه راست كرد.   -  مردم كه از حج برگشتند به سرزمين «خم» رسيدند، گويى كه كاروانيان از گرماى هوا در تنور بودند.   -  آن سرزمين را به نام «غدير خم» مى‏ شناختند، زيرا آن سرزمين پست جز ته مانده ‏اى از آبگير (رود) نبود.</ref></big>

<big>سپس حالت پيامبرصلى الله عليه وآله در پى نازل شدن آيه تبليغ را ترسيم مى‏ كند:</big>

<big>و اذا بالنبى يرقب شيئاً</big>                

<big>و هو فى مثل جمده المسحور</big>

<big>جاء جبرئيل قائلا يا نبى</big>              

<big>اللَّه بلّغ كلام رب مجير</big>

<big>انت فى عصمة من الناس فانثر</big>      

<big>بينات السماء للجمهور</big>

<big>اذعها رسالة اللَّه وحياً</big>                

<big>سرمدياً و حجة للعصور<ref>عيد الغدير (بولس سلامه) : ص ۱۰۸:-  ناگهان گويى پيامبرصلى الله عليه وآله در انتظار چيزى است؛ گويى كه او در سكوتى جادو شده و چون شيفتگان مفتون بود. -  جبرئيل بر پيامبرصلى الله عليه وآله نازل شده و عرض كرد: اى پيامبر خدا ! پيام پروردگار امنيت را ابلاغ كن. -  تو در بين مردم در امان خواهى بود، پس آيات روشن آسمانى را به همه مردم برسان. -  و رسالت خداوند را به عنوان وحى هميشگى و دليلى براى همه عصرها پخش كن.</ref></big>

<big>در اين چهار بيت، بولس سلامه حالت پيامبر صلى الله عليه و آله را هنگام نزول آيه و نيز مضمون آيه تبليغ را به نظم در آورده است.</big>

<big>'''حديث غدير'''</big>

<big>سپس شاعر مضمون حديث غدير را كه پيامبر صلى الله عليه و آله در  آن روز بيان فرمودند به نظم مى‏ كشد و تمام سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله را از ابتدا تا انتها مى‏ آورد. پيامبرصلى الله عليه وآله در ابتدا نزديک شدن زمان رحلتش به سوى پروردگار خويش و فراق از اصحاب را به آنها خبر مى‏ دهد. مردم همه به گريه مى‏ افتند. آنگاه پيامبرصلى الله عليه وآله آنها را شاهد مى‏ گيرد كه آيا من مولاى شما نيستم؟ و همه تأييد مى‏ كنند كه آرى. سپس دست على ‏عليه السلام را بالاى سرش مى‏ برد و او را به عنوان جانشين خود و ولىّ مردم بعد از خودش به مردم معرفى مى‏ كند:</big>

<big>ايها الناس قال اوشک ان</big>                  

<big>ادعى  و انى و انكم لنشور</big>

<big>و كلانا يجيب: هل تشهدون ال</big>          

<big>حق انى بلّغت امر القدير؟</big>

<big>ادركوا لهجة النعى خلال ال</big>            

<big>قول فالصوت فى جلال القبور</big>

<big>عبرات ملئ العيون و كبت</big>              

<big>فى حلوق تأجّجت بالزفير</big>

<big>اننا شاهدون قالوا جزاك اللَّه</big>            

<big>خيراً من ناصح و مشير</big>

<big>اوَ لا تشهدون ان لا اله</big>                  

<big>غ</big><big>ير رب فرد رحيم غفور</big>

<big>و بانّى عبد له و رسول</big>                  

<big>لم يقصر فى النصح و التبشير</big>

<big>فاجابوا: بلى. فقال: الهى</big>                

<big>ا</big><big>نت فاشهد لعبدك المأمور</big>

<big>ايها الناس انما اللَّه مولا</big>                  

<big>كم و مولاى ناصرى و مجيرى</big>

<big>ثم انى وليكم منذ كان الد</big>                

<big>هر طفلاً حتى زوال الدهور</big>

<big>يا الهى من كنت مولاه حقاً</big>              

<big>فعلى مولاه غير نكير</big>

<big>يا الهى وال الذين يوالون اب</big>          

<big>ن‏عمّى وانصر حليف نصيرى</big>

<big>كن عدواً لمن يعاديه و اخذل</big>          

<big>كل نكس و خاذل شرير</big>

<big>قالها آخذاً بضبع على</big>                  

<big>رافعاً ساعد الهمام الهصور</big>

<big>لاح شعر الابطين عند اعتناق الز</big>      

<big>ند للزند فى المقام الشهير</big>

<big>فكأن النبى يرفع بند ال</big>                

<big>عزّ عيداً للقائد المنصور</big>

<big>راوياً للزمان فضل على</big>                

<big>باسطاً للعيون حق الوزير<ref>عيد الغدير (بولس سلامه) : ص ۱۱۰:  -  پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود: اى مردم، نزديک است كه از طرف خداوند فرا خوانده شوم، من و شما با هم محشور خواهيم شد.   -  و هر دوى ما پاسخ خواهيم داد: آيا به حق به اين كه من امر پروردگار قادر و توانا را به انجام برسانم گواه خواهيد بود؟   -  صداى كسى را كه خبر مرگ مى دهد در بين  سخنان پيامبرصلى الله عليه وآله شنيدند. اين صدا در عظمت شكوه قبر آشكار بود.   -  آنگاه اشک ها چشم‏ ها را پر كرد و صداها در گلوها خفه شد و آه و ناله بلند گرديد.   -  مردم گفتند: ما گواه و شاهد هستيم. خداوند به تو جزاى خير دهد كه نصيحت كننده و راهنماى ما بودى.   -  آيا گواهى نمى‏ دهيد كه خداوند واحد و يگانه است و جز او كه مهربان و آمرزنده است خدايى نيست.   -  و شهادت نمى‏ دهيد كه من بنده و فرستاده او هستم و در پند و نصيحت شما كوتاهى نكرده‏ ام؟   -  همه جواب دادند: آرى. سپس پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود: خداوندا، تو شاهد باش كه بنده مأموريت خود را به انجام رساندم.   -  اى مردم! خدا مولاى شما و مولاى و يار و ياور و پناه من است.   -  و بعد از خدا من از زمان كودكى تا پايان روزگار، مولاى شما هستم.   -  خدايا ! هر كس من به حقيقت مولاى او هستم، على نيز بدون ترديد مولاى او است.   -  خدايا ! دوستان پسرعموى مرا دوست بدار و هم پيمانان ياور مرا يارى كن. - با دشمنان او دشمن باش و انسان ‏هاى پست و شكست خورده و شرور را تنها و بى ‏ياور بگذار.   -  اين سخن را پيامبرصلى الله عليه وآله در حالى كه بازوى على‏ عليه السلام را گرفته بود و ساق دست آن شير شجاع و در هم شكننده را بالا برد گفت.   -  در هنگامى كه على‏ عليه السلام و پيامبرصلى الله عليه وآله دست در دست هم داده بودند در جايگاه مشهور، موى زير بغل آنها پيدا بود.   -  گويى كه پيامبرصلى الله عليه وآله پرچم عزت و افتخار را در روز عيد براى فرمانده پيروز بالا مى‏ برد.   -  در حالى كه فضل و برترى على‏ عليه السلام را براى روزگار روايت مى‏كند و مقام وزارت و جانشينى او را صريح و بدون پرده براى مردم بيان مى كند.</ref></big>

<big>آنگاه شاعر، حديث معروف ثقلين را -  كه در همين روز بيان فرموده ‏اند -  به نظم مى‏ كشد:</big>

<big>سوف القاكم على الحوض اذ</big>          

<big>يأتى على بكير كل بكير</big>

<big>اسال المؤمنين: كيف حفظتم</big>          

<big>ع</big><big>فو آى القرآن امر سفيرى</big>

<big>لا تضلّوا و استمسكوا بكتاب اللَّه</big>      

<big>بعدى بعترتى بالأمير<ref>عيد الغدير (بولس سلامه) : ص ۱۱۱:  -  شما را در روز قيامت بر سر حوض كوثر ملاقات خواهم كرد، در حالى كه على‏ عليه السلام پيشرو شماست.   -  و از مؤمنان مى ‏پرسم كه چگونه فضل آيات قرآن و امر سفير من را اطاعت كرديد.   -  بعد از من گمراه نشويد و به كتاب خدا و عترتم چنگ زنيد و به اميرالمؤمنين ‏عليه السلام تكيه كنيد.</ref></big>

<big>لازم به ذكر است كه بولس سلامه در حاشيه اين قصيده خود كلامى زيبا در مورد علامه امينى دارد. وى در مورد منابع مورد استفاده ‏اش در مورد حديث غدير و ماجراى غدير مى‏ گويد:</big>

<big>من از بين همه مؤلفان و كسانى كه در مورد غدير مطلب نوشته ‏اند، تواناترين آنها در جمع مستندات صحيح، عالم فاضل شيخ عبدالحسين امينى نجفى را -  كه داراى ديدى بازتر نسبت به بقيه است -  ترجيح مى ‏دهم. او شخصى است كه در صبر، استقامت و رنج بسيار در جمع‏ آورى مستندات و نقل صحيح اين واقعه (واقعه غدير) نمونه است.</big>

<big>او مستنداتى را جمع كرده است كه هيچ شكى در آنها نيست. مطالب او به دليل تواتر آمدن در كتاب‏ هاى اهل‏ سنت -  كه هر كدام بخشى از كتاب‏ هاى خود را به اين واقعه اختصاص داده ‏اند -  همانند سيوطى و محمد بن جرير طبرى و احمد بن محمد بن عقده و محمد بن احمد بن عثمان الذهبى و... ، مورد تأييد همه است.</big>

<big>وى در كتاب خود به ساير افراد معتبر -  كه جمعاً حدود هشتاد و نه حديث در مورد واقعه غدير نقل كرده ‏اند -  و نيز آيه‏ هاى قرآن استناد كرده است.<ref>عيد الغدير (بولس سلامه) : ص ۱۱۱.</ref></big>

<big>از نظر بولس سلامه، پيامبرصلى الله عليه وآله به طور واضح و بدون هيچ غموضى نظر خود را در مورد حضرت على‏ عليه السلام و ولايت او بيان كرده ‏اند.</big>

<big>بثّ طه مقالة فى على</big>                

<big>واضحاً كالنهار دون ستور</big>

<big>لا مجاز و لا غموض و ليس</big>        

<big>يستحث الافهام للتفسير<ref>عيد الغدير (بولس سلامه) : ص ۱۱۲:  -  پيامبرصلى الله عليه وآله سخنش را در مورد على‏ عليه السلام چون روز روشن واضح و بى‏ پرده بيان كرد. -  سخن او بدون هيچ پيچيدگى و ابهامى كه نياز به تفسير و توضيح داشته باشد ادا شد.</ref></big>

<big>گويى پولس عقيده دارد كه گروهى در پى تحريف سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله در روز غدير بر آمده اند و سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله را پيچيده و در پرده دانسته ‏اند. وى سعى كرده تا پاسخ آنها را بدهد، و چون خود عرب زبانى اصيل و نيز عالم به علوم زبانى و نيز اديبى بزرگ است، خوب شرايط قبل و بعد سخن پيامبرصلى الله عليه و آله را سنجيده؛ و اين چنين مى‏ گويد كه معنى حديث غدير واضح و آشكار است و منظور پيامبر صلى الله عليه و آله را مى‏توان بدون هيچ غموض و ابهامى دريافت.</big>

<big>بولس سلامه بعد از اين ابيات به تبريک صحابه و زنان پيامبر صلى الله عليه و آله و همه مردم حاضر در آن روز نيز اشاره كرده است. گويى او اين تبريک را نيز دليل بر وضوح منظور پيامبر صلى الله عليه و آله دانسته و تصميم دارد تا با آوردن شواهد به تثبيت اين معنى بپردازد:</big>

<big>فأتاه المهنّئون عيون ال</big>

<big>-قوم يبدون آية التوقير</big>

<big>جاء الصاحبان يبتدران ال</big>

<big>-قول طُلاًّ على حقاق العبير</big>

<big>بتّ مولى للمؤمنين هنيئاً</big>

<big>للميامين بالامام الجدير</big>

<big>هنّأته ازواج احمد يتلو</big>

<big>هنّ رتل من الجميع الغفير</big>

<big>عيدك العيد يا على فان يصم</big>

<big>-ت حسود او طامس للبدور</big>

<big>تنطق البيد ناثرات على الص</big>

<big>-صحراء وشياً من كل زهر نضير<ref>عيد الغدير (بولس سلامه) : ص ۱۱۲:  -  تبريک گويان به نزد او آمدند، در حالى كه آيه تكريم را زمزمه مى كردند. -  صاحبان (ابوبكر و عمر) شتابان به نزد او آمدند در حالى كه سخنان عطر آگينى چون عبير ناب بر زبان مى‏ راندند:  -«تو مولاى مؤمنان گشتى. مبارک باد بر تو كه به امامت شايسته ‏اى» . -  زن‏ هاى پيامبرصلى الله عليه وآله در حالى كه جماعتى از مردم پشت سر آنها بودند به او تبريک گفتند.  -  اى على! عيد تو عيد همه مسلمانان است. هر چند كه حسودان و كسانى كه ماه را بى ‏فروغ مى‏ كنند ساكت باشند. -  بيابان ‏هاى پراكنده در كوير، گل ‏هايى شاداب مى پراكند. </ref></big>

<big>او معتقد است كه روز عيد غدير از [[اهمیت]] بالايى برخوردار است. حتى در نظر او اين روز همتا و هم ‏ارزش و حتى بالاتر از روز مبعث پيامبر صلى الله عليه و آله است، زيرا اگر اين روز -  يعنى اعلام جانشينى على‏ عليه السلام -  نبود، دين پيامبرصلى الله عليه وآله با همه زحمات بسيارى كه كشيده بود كامل نبود، و حتى به تعبير آيه قرآن رسالت پيامبرصلى الله عليه وآله ابلاغ نشده بود:</big>

<big>كان وهج الشروق يوم حراء</big>

<big>و جلال المغيب يوم غدير<ref>عيد الغدير (بولس سلامه) : ص ۱۱۳:  -  درخشش طلوع دين در غار حرا بود و شكوه غروب آن در روز غدير.</ref></big>

 

 

<big>شهادت رسول گرامى اسلام ‏صلى الله عليه و آله نيز از جمله موضوعاتى است كه در اين حماسه به آن اشاره شده است. بولس سلامه در آن منظره‏ هايى جاودان از شهادت پيامبر اكرم‏ صلى الله عليه وآله به سوى حضرت حق ثبت مى‏ كند؛ مدينه تا آن روز فاجعه ‏اى بدتر از شهادت رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله به خود نديده بود؛ زمانى كه همه مردم دسته دسته با ديدگانى اشک‏ آلود و نوحه‏ گويان به كوچه‏ ها ريختند، و در غم از دست دادن خاتم پيامبران‏ صلى الله عليه و آله در مصيبت و اندوهى عظيم فرو رفتند.</big>

== <big>پانویس</big> ==