ریاضی: تفاوت میان نسخه‌ها

اكنون مى‏ دانيم كه در برخى گاهنامه‏ ها، زيج‏ ها و تقويم‏ هاى گزارش دهنده از وقايع صدر اسلام<ref>جداول رؤيت هلال از صدر اسلام تا كنون (احمد حسينى). الرسالة الغديرية، يا همان غديريه، تأليف رياضيدان نامى جهان اسلام و تشيع، غياث‏ الدين جمشيد كاشانى، چاپ مكتبة الدوحة الغروية، نجف اشرف: ۱۳۸۱ ق.</ref> چنين آمده است كه در سال دهم هجرى، چون مسلمانان جهت انجام فريضه حج و روزه ماه مبارک رمضان و عيد فطر در جستجوى هلال ماه برآمدند آن را نديدند (شايد به جهت كثرت غبار و طوفان در آن مدت از سال).

بنابراين، چهار ماه شعبان، رمضان، شوال و ذى ‏القعده همان سال را به سبب عدم رؤيت هلال، سى روز تمام گرفتند (يعنى دو ماه شعبان و شوال را -  كه در تقويم ۲۹ روزه هستند -  ناچار ۳۰ روز شرعى گرفتند، و كمتر بودن دو ماه رمضان و ذى‏ قعده شرعى از ۳۰ روز تقويمى نيز شرعاً ثابت نشد) . اين شد كه دو روز به حساب تقويمى افزوده شد (از ناحيه دو ماه شعبان و شوال، كه مى‏ بايست ۲۹ روز تقويمى باشند).

اما گذشت كه كاشانى روايت جدول تقويمى اول را (كه تطابق غدير روز نوروز را موجب مى ‏شود) قوى‏ تر و صحيح ‏تر دانسته است.

اولاً: غياث ‏الدين كاشانى، خود متخصص فنّ نجوم و رياضى و تقويم بوده است.

ثانياً: مرحوم استاد على‏ اكبر غفارى در حاشيه «تهذيب الأحكام» شيخ طوسى<ref>تهذيب الاحكام: ج ۴ ص ۲۴۱، دو خط مانده به آخر صفحه.</ref> به نقل از استاد خود ابوالحسن شعرانى (منجّم و رياضيدان معاصر) مى‏ گويد: منجمان با محسبات رياضى اثبات كرده ‏اند كه توالى چهار ماه تمام سى روزه (حتى واقعى و با رؤيت حقيقى هلال) امكان دارد. ولى بيش از چهار ماه ممكن نيست.

اما از منظر شرعى و فقهى نيز، مرحوم استاد غفارى در حاشيه صفحه ۲۳۲، فتوى به وجوب در ميان (۲۹ و ۳۰ روزه) حساب كردن ماه‏ هاى متوالى (يعنى: شعبان ۲۹ روزه، رمضان ۳۰ روزه، شوال ۲۹ روزه، ذى ‏قعده ۳۰ روزه) را فقط از شيخ صدوق در كتاب «الخصال» نقل كرده است، و اين را فتواى عمده فقهاء مى ‏داند كه فرموده ‏اند: ماه ‏هاى سال قمرى (چه متوالى و چه جدا از هم) مى ‏توانند دستخوش زيادت (۳۰ روزه) يا نقصان (۲۹ روزه) شوند، چه رمضان باشد و چه غير رمضان... .

مطابقت دقيق عيد غدير سال دهم هجرى قمرى با عيد نوروز سال يازدهم هجرى شمسى را غياث‏ الدين جمشيد كاشانى (م ۸۳۳ ق) در «رساله غديريه» خود -  كه بالاتر مذكور شد -  مشروحاً اثبات كرده است. وى از بزرگ‏ترين علما و رياضيدانان و مهندسين شيعه در عهد مغول بوده، و اختراعات و ابداعات و ابتكارات فراوانى در حساب و هندسه و رياضيات از خود بر جاى نهاده، و حتى كتابى نيز در تفسير قرآن نوشته است.<ref>دائرة المعارف تشيع: ج ۱۳ ص ۱۳۷، ۱۳۸. زندگینامه رياضيدانان دوره اسلامى (قربانى): ص ۳۶۵-۳۸۸.</ref>

ج) علامه محمد باقر مجلسى در «بحار الانوار» مفصل اين موضوع را تحقيق و بررسى نموده و حالات مختلف آن را بررسى كرده، كه نتيجه اينكه ۱۸ ذى ‏الحجه سال دهم هجرى قمرى مطابق با اول فروردين سال ۱۱ هجرى شمسى مى ‏باشد.

'''۳. تقارن غدير و نوروز در شعر فارسى'''

بر او رنگ خلافت كرده شاه لافتى مأوا

ب) ميرزا حبيب قاآنى شيرازى مى‏ گويد:

رسد به گوش دل اين مژده ز هاتف غيبى

گرفت خواجه كروبيان قرار امروز

ج) صغير اصفهانى چه زيبا سروده است:

دانى ز چه عيد باستان مى‏خندد؟

زين مژده زمين و آسمان مى‏خندد

د) و يا:

نوروز از آن شد پر شعف

آمد به تخت سرورى

هـ) همچنين در ترانه ‏هاى محلى افغانستان -  كه همزمانى عيد الله الاكبر غدير با نوروز براى آنان جا افتاده است -  نيز به اين همزمانى بسيار پرداخته ‏اند:

على با ذوالفقار آمد خوش آمد

طبق باور (به حق) عامه مردم افغانستان، اميرالمؤمنين ‏عليه السلام در روز اول نوروز به جانشينى رسول‏ خدا صلى الله عليه وآله برگزيده شد. مردم اين كشور در كنار تجليل از نوروز، به توصيف دلاورى‏ هاى اميرالمؤمنين ‏عليه السلام نيز مى‏ پردازند، و در ايام جشن نوروز در شهر مزار شريف دوبيتى‏ هاى مخصوص اين ايام را با صداى خوش مى‏ خوانند:

نوروز رسيد و عيد اكبر گرديد

زان است كه روز و شب برابر گرديد

از دو بيتى ‏هاى معروف ديگرى كه در مورد مورد خلافت امام على‏ عليه السلام در روز اول نوروز در ميان مردم آن سرزمين خوانده مى ‏شود، مى ‏توان اين دو بيتى ‏ها را نام برد:

نوروز شد و جمله جهان گشت معطر

داماد نبى‏ صلى الله عليه و آله، شير خدا، ساقى كوثر

و يا:

نوروز شد و على‏ عليه السلام ز روى تعظيم

امروز نشسته معنى عرش عظيم

'''۴. نوروز و غدير در هند و پاكستان و افغانستان'''

در ايالت کشمیر [[هند]] نيز، علما و احزاب شيعه خواستار تعطيلى نوروز به عنوان غدير شده ‏اند. مردم نوروز را به عنوان عيد الله الاكبر غدير مى‏ شناسند. لذا خانه تكانى كرده و لباس نو مى ‏پوشند و سفره نذر حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام مى‏ اندازد. در پاكستان هر سال ساعت نصب حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام را استخراج مى ‏كنند، چرا كه آن را پاک‏ ترين ساعت سال مى‏دانند، و هر ساله در نوروز «جشن تاجپوشى على ‏عليه السلام» برگزار مى ‏شود.

'''الف) نوروز در افغانستان'''

شكل ظاهرى جهنده سخى: پرچمى با رنگ سبز در دور پرچم كلمه لا اله الا الله، محمد رسول ‏الله، على ولى ‏الله، و نام مقدس الله، محمد، على، فاطمه، حسن و حسين‏ عليهم السلام، و در وسط آن آيه شريفه «نصر من الله و فتح قريب» نوشته شده است، كه با سليقه خاصى زينت داده شده است.

'''جشن گل سرخ'''

مراسم جهنده على، مراسمى خاص دينى است كه به مناسبت خلافت حضرت على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام در مسجد مقدس اين شهر -  كه گفته مى ‏شود آرامگاه اين امام است -  اجرا مى‏ شود. اين مراسم با برافراشتن يک علم -  كه تركيب رنگ آن به درفش كاويانى شباهت دارد و به آن ژنده سخى مى‏ گويند -  در حرم منسوب به امام على‏ عليه السلام و در اولين روز سال اجرا مى‏ شود. جشن گل سرخ براى چهل روز در دشت‏ هاى لاله و حرم ادامه مى ‏يابد.

'''ب) نوروز در پاكستان'''

دو غنچه گل محمدى در داخل آب گذاشته و شروع به خواندن قرآن و دعاى «يا مقلّب القلوب و الابصار...» مى‏ كنند. باورمندان اين رسم معتقدند كه دو غنچه گل محمدى پس از حركت در يک لحظه به هم مى‏ رسند، و آن لحظه زمان تحويل سال و آغاز فروردين و يا به امامت رسيدن حضرت على‏ عليه السلام است.

در برخى شهرهاى شيعه ‏نشين پاكستان همچون پاراچنار، بلتستان، و گلگيت و بعضى از محله ‏هاى شهر كراچى و كويته و برخى روستاهاى ايالت ‏هاى سند و پنجاب، مراسم خصوصى جشن «تاج‏گذارى» بر پا مى‏ شود، و ذاكرين و شاعرين و روحانيان فضائل و مناقب حضرت على‏ عليه السلام را بيان مى‏ كنند.

از جمله شعرهايى كه در اين گونه مراسم بيان مى‏شود ابيات زير است كه سروده خواجه نظام‏الدين اولياء در مدح حضرت اميرالمؤمنين على‏عليه السلام مى‏باشد:

امامت را كسى باشد كه شاه اولياء باشد

على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام خلافت را سزا باشد

حسن ‏عليه السلام ابن على‏ عليه السلام ما را به جاى مرتضى ‏عليه السلام باشد

اگر خواهى كه در محشر شفيعت مصطفى‏ صلى الله عليه وآله باشد

معمولاً در پايان اين گونه مراسم، به طول مفصل از ميهمانان با انواع شيرينى ‏ها و شام پذيرايى مى‏ شود.

== پانویس ==