۲۱٬۹۷۲
ویرایش
خط ۶۵۵: | خط ۶۵۵: | ||
<big><br />و اما بيان هر يك از اين موارد:</big> | <big><br />و اما بيان هر يك از اين موارد:</big> | ||
<big><br />'''احمد بن محمد بن ابراهيم ثعلبى (ثعالبى) نيشابورى، ابواسحاق (م ۴۲۷ يا ۴۳۷ ق)'''</big> | <big><br />'''[[احمد بن محمد بن ابراهيم ثعلبى (ثعالبى) نيشابورى، ابواسحاق]] (م ۴۲۷ يا ۴۳۷ ق)'''</big> | ||
<big>ابواسحاق ثعلبى در «الكشف و البيان» گويد: از سفيان بن عُيَينه پرسيدند: آيه «سَألَ سائِلٌ» درباره چه كسى نازل شده است؟ وى گفت: مطلبى از من پرسيدى كه پيش از تو كسى مرا از آن نپرسيده است. پدرم، از جعفر بن محمد و او از پدرانش عليهم السلام نقل كرده كه چون رسولخدا صلى الله عليه وآله به غدير خم رسيد، ندا داد و مردم گرد آمدند. پس دست على بن ابى طالب عليه السلام را گرفت و فرمود: هر كس من مولاى او هستم على مولاى او است.</big> | <big>ابواسحاق ثعلبى در «الكشف و البيان» گويد: از سفيان بن عُيَينه پرسيدند: آيه «سَألَ سائِلٌ» درباره چه كسى نازل شده است؟ وى گفت: مطلبى از من پرسيدى كه پيش از تو كسى مرا از آن نپرسيده است. پدرم، از جعفر بن محمد و او از پدرانش عليهم السلام نقل كرده كه چون رسولخدا صلى الله عليه وآله به غدير خم رسيد، ندا داد و مردم گرد آمدند. پس دست على بن ابى طالب عليه السلام را گرفت و فرمود: هر كس من مولاى او هستم على مولاى او است.</big> | ||
خط ۶۶۹: | خط ۶۶۹: | ||
<big><br />ياقوت حَمَوى و ابن خَلِّكان و ذهبى و ابن وردى و صفدى و يافعى و ابن شحنه و ابن قاضى شُهبه و سيوطى و ولى اللَّه دهلوى معجم الادباء: ج ۱۲ ص ۲۶۲. وفيات الاعيان: ج ۱ ص ۶۲ ۶۱ . العِبَر فى خبر من غَبَر: حوادث سال ۴۲۷. تتمّة المختصر: حوادث سال ۴۲۷. الوافى بالوفيات: ج ۸ ص ۳۳. مرآة الجنان: حوادث سال ۴۲۷. روض المناظر: حوادث سال ۴۲۷. طبقات الشافعية: ج ۱ ص ۲۰۷. بُغيَة الوُعاة فى طبقات اللغويّين و النُحاة: ج ۱ ص ۳۵۶. وى را توثيق كرده و ستوده اند، به خصوص در تفسير و ادبيات. او تأليفات بسيار دارد، از جمله تفسيرى به نام «الكشف و البيان عن تفسير القرآن» و «الكامل فى علم القرآن» و «العرائس» . ثعلبى از ابوطاهر بن خزيمه، امام ابوبكر بن مهران مُقرى و ابوالقاسم قشيرى روايت كرده است. ابوالحسن واحدى شاگرد او است. ابوالقاسم قشير، عبدالغافر بن اسماعيل و ذهبى فارسى نيز وى را ستوده اند.</big> | <big><br />ياقوت حَمَوى و ابن خَلِّكان و ذهبى و ابن وردى و صفدى و يافعى و ابن شحنه و ابن قاضى شُهبه و سيوطى و ولى اللَّه دهلوى معجم الادباء: ج ۱۲ ص ۲۶۲. وفيات الاعيان: ج ۱ ص ۶۲ ۶۱ . العِبَر فى خبر من غَبَر: حوادث سال ۴۲۷. تتمّة المختصر: حوادث سال ۴۲۷. الوافى بالوفيات: ج ۸ ص ۳۳. مرآة الجنان: حوادث سال ۴۲۷. روض المناظر: حوادث سال ۴۲۷. طبقات الشافعية: ج ۱ ص ۲۰۷. بُغيَة الوُعاة فى طبقات اللغويّين و النُحاة: ج ۱ ص ۳۵۶. وى را توثيق كرده و ستوده اند، به خصوص در تفسير و ادبيات. او تأليفات بسيار دارد، از جمله تفسيرى به نام «الكشف و البيان عن تفسير القرآن» و «الكامل فى علم القرآن» و «العرائس» . ثعلبى از ابوطاهر بن خزيمه، امام ابوبكر بن مهران مُقرى و ابوالقاسم قشيرى روايت كرده است. ابوالحسن واحدى شاگرد او است. ابوالقاسم قشير، عبدالغافر بن اسماعيل و ذهبى فارسى نيز وى را ستوده اند.</big> | ||
<big><br />'''يوسف بن قِزُغْلى تركى بغدادى عونى هبيرى حنفى، | <big><br />'''[[يوسف بن قِزُغْلى تركى بغدادى عونى هبيرى حنفى، شمس الدين، ابوالمظفر، سبط بن جوزى]] (م ۶۵۶ ق)'''</big> | ||
<big>سبط بن جوزى در «تذكرة خواصّ الامّة» مى نويسد: عالمان سيره اتفاق نظر دارند كه واقعه غدير پس از بازگشت پيامبر صلى الله عليه وآله از حجةالوداع و در هجدهم ذى حجه رخ داده است. وى صحابه اش را كه صد و بيست هزار تن بودند گرد آورد و گفت: هر كس من مولاى او هستم على مولاى او است. و بر آن (ولايت على عليه السلام) با سخنى صريح، بى تلويح و اشاره تنصيص فرمود. ابواسحاق ثعلبى در تفسير به اِسنادش، روايت كرده كه سخن پيامبر صلى الله عليه وآله در سرزمين ها پيچيد و در آبادى ها و شهرها منتشر گشت و به حارث بن نعمان فِهرى رسيد... . در ادامه ماجراى حارث را - كه گذشت - آورده است.<ref name=":0" /></big> | <big>سبط بن جوزى در «تذكرة خواصّ الامّة» مى نويسد: عالمان سيره اتفاق نظر دارند كه واقعه غدير پس از بازگشت پيامبر صلى الله عليه وآله از حجةالوداع و در هجدهم ذى حجه رخ داده است. وى صحابه اش را كه صد و بيست هزار تن بودند گرد آورد و گفت: هر كس من مولاى او هستم على مولاى او است. و بر آن (ولايت على عليه السلام) با سخنى صريح، بى تلويح و اشاره تنصيص فرمود. ابواسحاق ثعلبى در تفسير به اِسنادش، روايت كرده كه سخن پيامبر صلى الله عليه وآله در سرزمين ها پيچيد و در آبادى ها و شهرها منتشر گشت و به حارث بن نعمان فِهرى رسيد... . در ادامه ماجراى حارث را - كه گذشت - آورده است.<ref name=":0" /></big> | ||
خط ۶۷۷: | خط ۶۷۷: | ||
'''<big>[[ابراهيم بن عبداللَّه يمنى وصابى]]</big>''' | |||
وصابى نيز ماجراى حارث بن نعمان را از ثعلبى در تفسيرش نقل كرده است. كتاب | <big>وصابى نيز ماجراى حارث بن نعمان را از ثعلبى در تفسيرش نقل كرده است. كتاب «الاكتفاء فى فضل الأربعة الخلفاء» اثر يمنى وصابى نزد اهل سنت از كتاب هاى مشهور است. محمدمحبوب در جاهايى از«تفسير شاهى» از اين كتاب نقل كرده است. <ref>تفسیر شاهی ذيل آيه ۹ از سوره توبه. ذخيرة المآل (مخطوط).</ref></big> | ||
'''<big>[[محمد بن يوسف بن حسن بن محمد بن محمود بن حسن زرندى مدنى حنفى، شمس الدين]] (ت ۶۹۳ - پس از ۷۵۰ ق)</big>''' | |||
زرندى نيز ماجراى نزول آيه مذكور در شأن حارث بن نعمان فِهرى را از ثعلبى نقل كرده است. | <big>زرندى نيز ماجراى نزول آيه مذكور در شأن حارث بن نعمان فِهرى را از ثعلبى نقل كرده است. <ref>معارج الوصول (مخطوط) . نظم درر السمطين: ص ۹۳. ابنحجر عسقلانى و ابن صبّاغ مالكى و شِهاب الدين احمد و كاتب چَلَبى و ديارِبَكرى و سَمهودى۲ الدرر الكامنة: ج ۴ ص ۲۹۵. الفصول المهمّة: ص ۲۱. توضيح الدلائل(مخطوط) . كشف الظنون: ج ۱ ص ۷۴۷ (به اسم درر السمطين) و ج ۱ ص ۲۵۰. جواهر العقدين (مخطوط) . : وى را توثيق كرده و ستودهاند. «درر السمطين فى مناقب السبطين عليهما السلام» و «بغية المرتاح» و «الإعلام» از آثار او است. حافظ شمس الدين جَزَرى دمشقى نيز در «فهرست مشايخ جنيد بليانى» او را ستوده است.</ref></big> | ||
<big><br />'''[[شِهاب الدين بن شمس الدين بن عمر زاولى دولت آبادى، ملك العلماء]](م ۸۴۹ ق)'''</big> | |||
<big>دولت آبادى نيز در «هداية السعداء» نزول آيه مذكور و ماجراى حارث فهرى در روز غدير را از «الزاهديّة» از «تفسير ثعلبى» روايت كرده است. <ref>هداية السعداء: جلوه دوم از هدايت هشتم. شِهاب الدين دولت آبادى از دانشمندان بزرگ و سرشناس اهل سنت است. غلامعلى آزاد و عبدالحق دهلوى و كاتب چَلَبى و ولى اللَّه دهلوى و رشيدالدين دهلوى سبحة المرجان فى آثار هندوستان: ص ۳۹. اخبار الاخيار: ص ۱۷۳. كشف الظنون(چلپى) . المقدمة السنيّة فى الانتصار للفرقة السنيّة (دهلوى) . : وى را توثيق كرده و ستوده اند. وى نزد قاضى عبدالمقتدر دهلوى و مولانا خواجكى دهلوى درس آموخت. قاضى عبدالمقتدر نيز او و تأليفاتش را ستوده كه از جمله «الإرشاد فى النحو» است.</ref><br />'''[[على بن عبداللَّه سَمهودى شافعى، نورالدين]] (ت ۸۴۴ - م ۹۱۱ ق)'''</big> | |||
<big>سمهودى نيز در «جواهر العقدين» حديث نزول آيات آغازين سوره معارج درباره حارث بن نعمان را از ثعلبى نقل كرده است. جواهر العقدين (مخطوط) . سخاوى و عبدالقادر عيدروس و عبدالغفار بن ابراهيم عَكّى عُدثانى و محمد بن يوسف شامى و عبدالحق دهلوى و محمد بن عبدالرسول بَرزَنجى و محمود بن على شيخانى قادرى و ابراهيم كردى و احمد بن فضل بن محمد باكثير مكّى و محمد بن محمدخان بدخشى و تاج الدين دهّان مكّى و احمد بن عبدالقادر عجيلى و رشيدالدين خان دهلوى الضوء اللامع لاهل القرن التاسع: ج ۵ ص ۲۴۵. النور السافر عن احوال القرن العاشر: حوادث سال ۹۱۱. عجالة الراكب و بلغة الطالب (مخطوط) . سبل الهدى و الرشاد فى سيرة خير العباد: مقدمه كتاب. جذب القلوب: مقدمه كتاب. الإشاعة لأشراط الساعة: مقدمه كتاب. الصراط السوىّ فى مناقب آل النبى عليهم السلام (مخطوط) . بُلغَة المسير إلى توحيد اللَّه العلىّ الكبير. وسيلة المآل فى عدّ مناقب الآل عليهم السلام (مخطوط) . مفتاح النجا (مخطوط) . كفاية المتطلّع فى مرويّات شيخ حسن العجيمى (مخطوط) . ذخيرة المآل (مخطوط) . ايضاح لطافة المقال.: وى را توثيق كرده و ستوده اند.</big> | |||
<big><br />او شاگرد سعد بن ديرى بوده، و بامى و جوهرى به او اجازه تدريس داده، و شِهاب سارمساجى به او هم اجازه تدريس و هم اجازه فتوا داده اند. وى از خواصّ مَحَلّى و مُناوى بوده، و اين دو و زكريا به او اجازه فتوا دادند. حافظ ابن فَهد و حافظ شمس الدين سخاوى نيز وى را توثيق كرده اند. وى فتاوايش را در دو مجلد جمع كرده و «جواهر العِقدين فى فضل الشرفين» و «تاريخ مدينة» از آثار او است.</big> | |||
'''<big>[[على بن محمد مالكى، نورالدين، ابن صبّاغ|<br />على بن محمد مالكى، نورالدين، ابن صبّاغ]]</big>''' | |||
<big>ابن صبّاغ مالكى نيز در «الفصول المهمّة» خبر نزول آيات نخستين سوره معارج را از تفسير ثعلبى روايت كرده و ثعلبى را به وصف «امام» ستوده است. الفصول المهمة: ص ۴۲. ابن صبّاغ از دانشمندان پرآوازه و از مشايخ بزرگ و معتمَد مذهب مالكى است. شمارى از دانشمندان بزرگ و سرشناس اهل سنت فراوان از كتاب «الفصول المهمة» اثر ابن صبّاغ نقل كرده اند، از جمله: حلبى در سيره اش، صَفّورى در «نزهة المجالس» ، شيخانى قادرى در «الصراط السوىّ» ، عجيلى در «ذخيرة المآل» و سَمهودى در «جواهر العقدين» . عجيلى و محمد بن عبداللَّه مطيرى مدنى شافعى وى را توثيق كرده و بسيار ستوده اند</big> | |||
'''<big>[[سيد عطاءاللَّه بن فض لاللَّه محدّث شيرازى، جمال الدين]]</big>''' | |||
<big>سيد جمال الدين شيرازى نيز در «الاربعين فى مناقب اميرالمؤمنين عليه السلام» خبر نزول آيات آغازين سوره معارج و ماجراى حارث را نقل كرده، كه همان نقل ثعلبى است. الاربعين (مخطوط). سيد جمال الدين محدّث شيرازى از دانشمندان بزرگ و موثّق اهل سنت است. دهلوى و ملا على قارى رساله اصول الحديث (دهلوى) . المرقاة فى شرح المشكاة (ملا على قارى) : مقدمه كتاب. مدارج النبوة (عبدالحق دهلوى) ، الخميس (دياربكرى) إزالة الخفاء (ولىاللَّه دهلوى) . او را توثيق كرده اند. وى از مشايخ اجازه دهلوى است. عبدالحق دهلوى و دياربكرى و ولى اللَّه دهلوى وى را توثيق كرده اند.</big> | |||
'''<big><br />[[عبدالرئوف بن تاج العارفين مُناوى، شمس الدين]] (ت ۹۵۲ - م ۱۰۳۱ ق)</big>''' | |||
<big>مُناوى در «فيض القدير فى شرح الجامع الصغير» خبر نزول آيات ابتدايى سوره معارج درباره حارث بن نعمان را در شرح حديث غدير از تفسير ثعلبى نقل كرده است. فيض القدير فى شرح الجامع الصغير: ج ۶ ص ۲۸۱. محمدامين بن فضل اللَّه محبّى دمشقى خلاصة الاثر: ج ۲ ص ۴۱۲. : او را توثيق كرده و بسيار ستوده است. شيخ سليمان بابلى، سيد ابراهيم تاشكندى، شيخ على اجهورى ولىّ معتقد، احمد كلبى و پسرش شيخ محمد و عده اى ديگر از شاگردان او هستند. وى تأليفات بسيار دارد، كه مهم ترينش شرح او بر «الجامع الصغير» و شرح او بر سيره منظوم عِراقى است.</big> | |||
'''<big><br />[[شيخ بن عبداللَّه بن شيخ بن عبداللَّه بن شيخ بن عبداللَّه عيدروس]] (ت ۹۹۳ - م ۱۰۴۱ ق)</big>''' | |||
عيدروس نيز در »العقد النبوى و السرّ المصطفوى« خبر مذكور را از تفسير ثعلبى نقل كرده است.××× 5 العقد النبوى و السرّ المصطفوى )مخطوط( . ××× محبّى و شيخانى قادرى و محمد محبوب عالم××× 6 خلاصة الاثر: ج 2 ص 235. الصراط السوى فى مناقب آل النبىعليهم السلام )مخطوط( . تفسير شاهى )محمد محبوب عالم( . ×××: او را ستودهاند. وى شاگرد عمويش شيخ عبدالقادر بن شيخ علومى است، و شيخ عبدالقادر او را ستوده است. | عيدروس نيز در »العقد النبوى و السرّ المصطفوى« خبر مذكور را از تفسير ثعلبى نقل كرده است.××× 5 العقد النبوى و السرّ المصطفوى )مخطوط( . ××× محبّى و شيخانى قادرى و محمد محبوب عالم××× 6 خلاصة الاثر: ج 2 ص 235. الصراط السوى فى مناقب آل النبىعليهم السلام )مخطوط( . تفسير شاهى )محمد محبوب عالم( . ×××: او را ستودهاند. وى شاگرد عمويش شيخ عبدالقادر بن شيخ علومى است، و شيخ عبدالقادر او را ستوده است. |