ابن روزبهان: تفاوت میان نسخه‌ها

== نقل احتجاج اميرالمؤمنين‏ عليه السلام با حديث غدير<ref>چکیدۀ عبقات الانوار (حدیث غدیر): ص۵۳۱-۵۳۷.</ref>==

اين ماجرا را شمارى از بزرگان [[اهل‏ سنت]] نقل كرده ‏اند.

ولى نگرش در اين ماجرا و مسلّم بودن قضيّه و دلالت آن، تعصّب ابن‏ روزبهان و دشمنى‏ اش با حق و بطلان ياوه ‏هاى او پيرامون حديث مناشده را روشن مى‏ كند، چرا كه او ادعا كرده كه اين حديث از ساخته ‏هاى رافضيان است!

وى مى‏ نويسد: اما اينكه گفته‏ اند اميرالمؤمنين‏ عليه السلام از انس بن مالک خواست شهادت دهد و مالک عذر آورد كه فراموش كرده، و در پى آن اميرالمؤمنين‏ عليه السلام انس را نفرين كرد، ظاهراً از ساخته‏ هاى رافضيان است، زيرا خبر: هر كس من مولاى او هستم على مولاى او است، در [[خُمّ|غدیر خم]] بوده و به سبب فراوانى استماع شنوندگان مستفيض ‏گونه بوده است.

از اين رو، چه حاجتى بوده كه از انس خواسته شود تا شهادت دهد؟ و اگر فرض كنيم كه اميرالمؤمنين ‏عليه السلام طلب شهادت كرده و انس شهادت نداده، اخلاق اميرالمؤمنين‏ عليه السلام چنين نبوده كه ملازم رسول‏ خدا صلى الله عليه وآله را كه ده سال خادم آن حضرت بوده، نفرين كند تا دچار برص گردد. ساختگى بودن حديث روشن است.<ref>ابطال نهج الباطل (مخطوط).</ref>

اشكال ابن‏ روزبهان از چند جهت پاسخ داده مى‏ شود:

فضل بن روزبهان حاجت به طلب گواهى از انس را نفى كرده و دليل آن را استفاضه [[حدیث غدیر]] دانسته است. اما اين سخن باطل است، زيرا طلب گواهى امام ‏عليه السلام از [[انس بن مالک انصاری|انس بن مالک]] امرى ثابت و مشهور و بلكه متواتر است.

از اين رو تكذيب اين گونه حديث بر پايه اين گمان شگفت است!

بى‏ گمان حديث غدير كه اين شمار انبوه شنوندگان آن را شنيده‏ اند، حديثى متواتر و در بالاترين درجات تواتر است. از اين رو آن را مستفيض‏ گونه دانستن دورى از انصاف و دشمنى با حق است.

سخن ابن ‏روزبهان كه اخلاق اميرالمؤمنين‏ عليه السلام چنين نبوده كه كسى را نفرين كند باطل است، چرا كه در حقيقت خرده ‏گيرى از انبياء و اوصياست. زيرا نفرين مخالفان سنّتى از سنت ‏هاى پيامبران و جانشينان آنان در بعضى زمان‏ هاست.

همچنين هر كس به سيره پيامبر اسلام ‏صلى الله عليه وآله مراجعه كند، به موارد پرشمارى از اين دست آگاه خواهد گشت. اينک نمونه ‏هايى از آن موارد:

يكى از اين نمونه‏ ها نفرين نبى ‏صلى الله عليه وآله بر منافقانى است كه در ليلة العقبه خواستند كه گزندى به حضرتش رسانند. حلبى گويد: هنگامى كه رسول ‏خداصلى الله عليه وآله صبح كرد، اسيد بن حضير نزد حضرت آمد و گفت: اى فرستاده خدا، چرا ديشب از راه درّه نرفتى، با آنكه از راه گردنه آسان‏ تر بود؟ پيامبر صلى الله عليه و آله در پاسخ فرمود: آيا مى ‏دانى منافقان چه مى‏ خواستند؟ و ماجرا را براى او بازگو فرمود.

در روايت ديگرى هست كه «دبيله» پاره ‏اى از آتش است كه بر رگ‏ هاى قلب هر يک از ايشان بيفتد و آنان را هلاک كند.<ref>السيرة الحلبية: ج ۳ ص ۱۲۱، در گزارش غزوه تبوک.</ref>

نمونه ديگر نفرين پيامبرصلى الله عليه وآله است بر كسى كه نمازش را قطع كند. حلبى مى ‏نويسد: در «الإمتاع» آمده كه رسول ‏خدا صلى الله عليه و آله در تبوک، كنار درخت خرمايى نماز مى‏ گزارد كه كسى آمد و از ميان او و آن درخت خرما گذشت.

در روايتى هست كه آن كس بر الاغى سوار بود. حضرتش او را چنين نفرين كرد: نماز ما را بريد، خدا جاى پايش را ببرد. پس او زمين گير شد.<ref>السيرة الحلبية: ج ۳ ص ۱۲۱.</ref>

نمونه ديگر نفرين پيامبر صلى الله عليه و آله است براى كسى كه با تقليد از نحوه راه رفتن، حضرتش را ريشخند مى‏ كرد.

پيامبر صلى الله عليه و آله او را ديد و فرمود: همين گونه بمان. آن مرد نزد خانواده‏ اش بازگشت، ولى يک ماه از هوش رفته و بر زمين افتاده بود. سپس به هوش آمد، و چون به هوش آمد به هيئتى بود كه از پيامبر صلى الله عليه و آله تقليد و حضرتش را ريشخند مى‏ كرد.<ref>الدرّ المنثور: ج ۴ ص ۱۰۸.</ref>

خواجه پارسا مى‏ نويسد: امام مستغفرى به اِسناد خود روايت كرده كه اميرالمؤمنين على‏ عليه السلام در رَحبه، از مردى درباره حديثى پرسيد و آن مرد وى را تكذيب كرد.

همچنين عبدالرحمن جامى در «شواهد النبوة» روايت كرده كه امام‏ عليه السلام كسى را كه اخبار او را براى معاويه مى‏ نوشت نفرين كرد و او كور شد.<ref>شواهد النبوة: ص ۱۶۷. </ref>

اضافه بر اين، از صحابه هم [[نفرین]]‏ هايى نقل شده است. از جمله:

احمد بن عطاءاللَّه اسكندرى پس از نقل حكايتى در دعاى ابراهيم بن ادهم، كرامتى براى [[سعد بن ابی ‏وقّاص]] روايت كرده است. وى مى ‏نويسد:

از اين رو، سعد نه به آن سبب كه آن زن شخص او را آزار داد نفرينش كرد، بلكه به اين خاطر آن زن را نفرين كرد كه او صحابى رسول‏ اللَّه ‏صلى الله عليه وآله را آزار داده بود.<ref>لطائف المنن فى مناقب آل شيخ ابى‏ العباس و شيخه ابى ‏الحسن (در هامش لطائف المنن شعرانى): ج ۱ ص۱۴۳، ۱۴۴.</ref>

ابويوسف نقل كرده است: ليث بن سعد، از حبيب بن ابى ‏ثابت براى من نقل كرد: اصحاب محمد صلى الله عليه وآله و جماعت مسلمين از عمر بن خطاب خواستند كه شام را (ميان آنان) قسمت كند، چنانكه رسول ‏اللَّه‏ صلى الله عليه وآله خيبر را (ميان آنان) قسمت كرد. سخت‏گيرترين مردم در اين موضوع بر عمر، زبير بن عوّام و بلال بن رباح بودند. عمر گفت: اگر چنين كنم، مسلمانان پس از شما را بى‏ چيز وانهاده ‏ام.

همچنين ولى ‏اللَّه دهلوى اين ماجرا را نقل كرده است. در كتاب «الرَّوض الأُنُف» نيز اين ماجرا را در سفر عمر به شام و پس از فتح آن نقل كرده، و ايده تقسيم نكردن آن را مشورت دادن معاذ به عمر نقل كرده است. همچنين فخرالدين زيلعى از ابوبكر رازى اين ماجرا نقل كرده است.<ref>الخراج: ص ۲۶. قرّة العينين: ص ۷۱. الرَوض الأُنُف: ج ۶ ص ۵۸۱ . شرح كنز الدقائق زيلعى: ج ۳ ص ۲۸۲. </ref>

بطلان كلام ابن ‏روزبهان با ادله يادشده روشن شد. صاحب «إحقاق الحق» در پاسخ گفته است:

بنابراين، كمترين درجه كيفرش در دنيا اين است كه بر او نفرين شود تا گرفتار بيمارى‏ هاى تمسخرآميز شود، و البته نتيجه كار خود را در آخرت خواهد چشيد. با اين همه، در سخن ابن‏ روزبهان دو فايده هست:

ابن‏ روزبهان طلب گواهى بر آنچه را شنوندگانش پرشمار و مستفيض ‏گونه باشد انكار كرده است. ما بر پايه اين سخن مى‏ گوييم: وجوب محبت على‏ عليه السلام امر ثابت و مستفيضى است كه طلب شهادت درباره آن باطل است، ولى چنانكه دانستى بنا بر روايات اهل‏ تسنّن، امام ‏عليه السلام براى حديث غدير طلب گواهى كرد.

بنابراين، روشن مى ‏شود كه مراد از حديث غدير ايجاب محبت و مودّت او نبوده، بلكه امر شكوهمند و سترگى بوده كه بيشتر اصحابى كه آن را شنيده و به خاطر سپرده بودند انكارش كرده بودند. از اين رو، امام‏ عليه السلام به طلب شهادت بر آن حاجت پيدا كرده است.

ابن‏ روزبهان در سخنش به كثرت شنوندگان خبر رويداد غدير خم اعتراف كرده است. بنابراين، در وقوع اين رويداد و ثبوت اين خبر شريف شكّى نخواهد ماند. و اين ردّ متعصبان و ستيزه‏ جويانى است كه حديث را انكار مى‏ كنند و دروغ مى‏ شمارند.

تا اينجا ثابت شد كه امام ‏عليه السلام از جماعتى از صحابه خواست كه بر [[حدیث غدیر|حدیث غدیر خم]] شهادت دهند، كه بعضى از آنان شهادت دادند و بعضى كتمان كردند.

== پانویس ==