سند حدیث غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

سند حدیث غدیر (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۷ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۰۳

۱۹۹ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۷ اوت ۲۰۲۲

بدون خلاصۀ ویرایش

Modir

دیوان‌سالاران، developer، مدیران رابط کاربری، مدیران

۲۱٬۸۲۰

ویرایش

@@ خط ۲۰: / خط ۲۰: @@
 ==== 2. بيشترين سند براى حديث غدير ====
-با وجود منع از نقل حديث در حكومت سقيفه، معصومين‏ عليهم السلام و بيش از دويست نفر از صحابه و عده زيادى از تابعين، با آن كه در شرايط سخت تقيه بوده ‏اند و نقل حديث غدير براى آنان به قيمت حيثيت و جانشان تمام مى ‏شده، آن را نقل كرده‏ اند.<ref>  عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۴۷۲ - ۴۷۶.  </ref>در كتاب فهرستى از راويان حديث غدير به ترتيب زمانى چهارده قرن را آورده، و اثبات كرده چنين اتصال سند و نقل خَلَف از سَلَف دليل بر ريشه محكم و سلسله بدون انقطاع اسناد در نقل حديث غدير است.<ref>عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۴۹۳-۵۰۸.</ref> در صفحات ۵۰۹ تا ۵۱۷ راويان غدير از علما را به ترتيب الفبا آورده است. در صفحه ۵۲۲ مؤلفينى كه حديث غدير را ثبت كرده ‏اند ذكر كرده، و در صفحات ۵۲۹ تا ۵۳۴ به وثاقت صحابه و تابعين و ساير ناقلين حديث غدير پرداخته است.
+با وجود منع از نقل حديث در حكومت سقيفه، معصومين‏ عليهم السلام و بيش از دويست نفر از صحابه و عده زيادى از تابعين، با آن كه در شرايط سخت تقيه بوده ‏اند و نقل حديث غدير براى آنان به قيمت حيثيت و جانشان تمام مى ‏شده، آن را نقل كرده‏ اند.<ref>  عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۴۷۲ - ۴۷۶.  </ref>در كتاب فهرستى از راويان حديث غدير به ترتيب زمانى چهارده قرن را آورده، و اثبات كرده چنين اتصال سند و نقل خَلَف از سَلَف دليل بر ريشه محكم و سلسله بدون انقطاع اسناد در نقل حديث غدير است.<ref>عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۴۹۳ - ۵۰۸.</ref> در صفحات ۵۰۹ تا ۵۱۷ راويان غدير از علما را به ترتيب الفبا آورده است. در صفحه ۵۲۲ مؤلفينى كه حديث غدير را ثبت كرده ‏اند ذكر كرده، و در صفحات ۵۲۹ تا ۵۳۴ به وثاقت صحابه و تابعين و ساير ناقلين حديث غدير پرداخته است.
 به همين جهت در بين قاطبه مسلمين، هيچ حديثى به اندازه «حديث غدير» روايت كننده ندارد، و گذشته از تواتر آن، از نظر علم رجال و درايت اسنادِ آن در حد فوق العاده ‏اى است.
@@ خط ۴۴: / خط ۴۴: @@
 بارى، اين حديث به گونه صحيح از جماعتى از صحابيان -  كه از خبرشان قطع و يقين به دست مى‏ آيد -  نقل و ثابت شده كه پيامبر صلى الله عليه و آله در روز غدير چنين سخنى گفته است. <ref>اسنى المطالب فى مناقب على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام: ص ۳۴.</ref>
-شرح حال و توثيق ابن‏ جَزَرى و اعتماد به او: حافظ سيوطى در«حسن المقصد بعمل المولد » و «ميزان المعدلة فى شأن البسملة » و  «الإتقان فى علوم القرآن»در تقسيم قرائات، مفتاح كنز دراية المجموع، دهلوى در بستان المحدثين، ابن‏ حَجَر، بَرزَنجى، سهارنپورى، كاتب چَلَبى.××× 2 الاتقان فى علوم القرآن: ج 1 ص 77. طبقات الحفّاظ: ص 544  543 . اسنى المطالب فى مناقب على بن ابى‏طالب‏عليه السلام: ص 4 3. الانس الجليل بتاريخ القدس و الخليل: ج 2 ص 109. البدر الطالع: ج 2 ص 257. الضوء اللاّمع: ج 9 ص 255. طبقات داوودى: ج 2 ص 59 . شَذَرات الذهب: ج 7 ص 402. طبقات القرّاء: ج 2 ص 247. كشف الظنون: ج 1 ص 669 . اصول الحديث. كفاية المتطلّع. حصر الشارد. ×××
+شرح حال و توثيق ابن‏ جَزَرى و اعتماد به او: حافظ سيوطى در«حسن المقصد بعمل المولد » و «ميزان المعدلة فى شأن البسملة » و  «الإتقان فى علوم القرآن»در تقسيم قرائات، مفتاح كنز دراية المجموع، دهلوى در بستان المحدثين، ابن‏ حَجَر، بَرزَنجى، سهارنپورى، كاتب چَلَبى. <ref>الاتقان فى علوم القرآن: ج ۱ ص ۷۷. طبقات الحفّاظ: ص ۵۴۳ ،۵۴۴ . اسنى المطالب فى مناقب على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام: ص۴،۳. الانس الجليل بتاريخ القدس و الخليل: ج ۲ ص ۱۰۹. البدر الطالع: ج ۲ ص ۲۵۷. الضوء اللاّمع: ج ۹ ص ۲۵۵. طبقات داوودى: ج ۲ص ۵۹ . شَذَرات الذهب: ج ۷ ص ۴۰۲. طبقات القرّاء: ج ۲ ص ۲۴۷. كشف الظنون: ج ۱ ص ۶۶۹ . اصول الحديث. كفاية المتطلّع. حصر الشارد. </ref>
 سوم. حافظ سُيوطى
-سيوطى در كتاب »الأزهار المتناثرة فى الأخبار المتواترة« درباره حديث غدير اسناد فراوان آورده است. حافظ سيوطى در اين كتاب به نقل احاديث متواتر بسنده كرده و به عدم نقل احاديث غير متواتر پايبند بوده است. نام كتاب شاهد اين دعوى است.××× 3 الازهار المتناثرة فى الاخبار المتواترة: ص 1. ×××
+سيوطى در كتاب « الأزهار المتناثرة فى الأخبار المتواترة»درباره حديث غدير اسناد فراوان آورده است. حافظ سيوطى در اين كتاب به نقل احاديث متواتر بسنده كرده و به عدم نقل احاديث غير متواتر پايبند بوده است. نام كتاب شاهد اين دعوى است.<ref>الازهار المتناثرة فى الاخبار المتواترة: ص ۱.</ref>بعد از آن هم كتابى نوشت به نام «الفوائد المتكاثرة فى الأخبار المتواترة»، و در آن كتاب احاديثى را آورد كه ده صحابى يا بيشتر آن را روايت كرده‏ اند. در آن كتاب هم حديث غدير را آورده است.
-بعد از آن هم كتابى نوشت به نام »الفوائد المتكاثرة فى الأخبار المتواترة« ، و در آن كتاب احاديثى را آورد كه ده صحابى يا بيشتر آن را روايت كرده‏اند. در آن كتاب هم حديث غدير را آورده است.
-شرح حال و توثيق سيوطى و اشاره به دو كتاب او و حكم او به تواتر حديث غدير نموده‏اند: مُناوى، عزيزى، شامى )صاحب سيره( ، شاه ولى‏اللَّه دهلوى، دهلوى، كاتب چَلَبى، علامه مُناوى، علامه عزيزى.××× 1 لواقح الأنوار. سيره شامى. رساله أصول الحديث. كتاب الموالاة )ابن‏عقده( . كشف الظنون: ج 1 ص 73 و ج 2 ص 1301. التيسير فى شرح الجامع الصغير: ج 2 ص 442. السراج المنير فى شرح الجامع الصغير: ج 3 ص 360. ×××
+شرح حال و توثيق سيوطى و اشاره به دو كتاب او و حكم او به تواتر حديث غدير نموده‏ اند: مُناوى، عزيزى، شامى (صاحب سيره)، شاه ولى‏ اللَّه دهلوى، دهلوى، كاتب چَلَبى، علامه مُناوى، علامه عزيزى.<ref>لواقح الأنوار. سيره شامى. رساله أصول الحديث. كتاب الموالاة(ابن‏ عقده). كشف الظنون: ج ۱ ص ۷۳ و ج ۲ص۱۳۰۱. التيسير فى شرح الجامع الصغير: ج ۲ص۴۴۲. السراج المنير فى شرح الجامع الصغير: ج۳ص ۳۶۰.</ref>
 چهارم. شيخ على متّقى هندى
-متّقى حديث غدير و حديث منزلت را در كتاب »مختصر قطف الأزهار« آورده است. وى در خطبه كتابش مى‏نويسد: اينها احاديث متواتر هستند و شمارشان به هشتاد و دو مى‏رسد.
+متّقى حديث غدير و حديث منزلت را در كتاب «مختصر قطف الأزهار»آورده است. وى در خطبه كتابش مى‏ نويسد: اين ها احاديث متواتر هستند و شمارشان به هشتاد و دو مى‏ رسد.
-سيوطى اين احاديث را در كتابى گردآورده و نامش را »قطف الأزهار المتناثرة« نهاده، و راويان آنها را -  كه تعدادشان در هر حديث به ده صحابى يا بيشتر مى‏رسد -  آورده است. ولى من نام راويان را حذف كردم و تنها متن احاديث را آوردم تا نگهدارى و حفظ آنها آسان شود. علماى اهل‏سنت شرح حال متّقى هندى را نوشته و توثيقش كرده‏اند.××× 2 أخبار الأخيار. سبحة المرجان فى تراجم علماء هندوستان. همچنين ر.ك: النور السافر فى أخبار القرن العاشر: ص 315. لواقح الأنوار فى طبقات الأخيار )شعرانى( . شَذَرات الذهب: ج 8 ص 379. ×××
-پنجم. ميرزا مخدوم
-ميرزا مخدوم نويسنده كتاب »النواقض على الروافض« و نوه شريف جرجانى است. ميرزا در اين كتاب متعصّبانه‏اش مى‏نويسد:
-از لغزش‏هاى شيعيان قول به وجوب عصمت انبياء و ائمّه است؛ به اين معنى كه بر خداى تعالى واجب است كه ايشان را از همه صغائر و كبائر و كارهاى خلافِ جوانمردى و بزرگوارى، چه عمداً و چه سهواً و چه از سر خطا، از گهواره تا گور نگاه دارد. با اينكه قرآن و كتاب‏هاى حديث و تاريخ از مطالب خلافِ اين قول سرشار است.
-آيا به اين جماعت نمى‏نگريد كه چنين نصوص معتبرى را به چيزى بر مى‏گردانند كه عقل هيچ خردمندى نمى‏پذيرد و حتى طبعِ هيچ نادانى آن را نمى‏پسندد؟!
+سيوطى اين احاديث را در كتابى گردآورده و نامش را «قطف الأزهار المتناثرة» نهاده، و راويان آن ها را -  كه تعدادشان در هر حديث به ده صحابى يا بيشتر مى‏ رسد -  آورده است. ولى من نام راويان را حذف كردم و تنها متن احاديث را آوردم تا نگهدارى و حفظ آن ها آسان شود. علماى اهل ‏سنت شرح حال متّقى هندى را نوشته و توثيقش كرده‏ اند.<ref>أخبار الأخيار. سبحة المرجان فى تراجم علماء هندوستان. همچنين ر.ك: النور السافر فى أخبار القرن العاشر: ص ۳۱۵. لواقح الأنوار فى طبقات الأخيار(شعرانى). شَذَرات الذهب: ج ۸ص۳۷۹.</ref> پنجم. ميرزا مخدوم
-با اين همه، ما را به آن سبب كه عدم دلالت حديث غدير به نفى خلافت ابوبكر و اثبات خلافت بلافصل على‏عليه السلام را روا مى‏داريم سرزنش و نكوهش مى‏كنند، و افزون بر اين مى‏گويند كه حديث غدير نصّ جلىّ است و منكرش كافر است.
+ميرزا مخدوم نويسنده كتاب«النواقض على الروافض»و نوه شريف جرجانى است. ميرزا در اين كتاب متعصّبانه‏ اش مى ‏نويسد:
+از لغزش‏ هاى شيعيان قول به وجوب عصمت انبياء و ائمّه است؛ به اين معنى كه بر خداى تعالى واجب است كه ايشان را از همه صغائر و كبائر و كارهاى خلافِ جوانمردى و بزرگوارى، چه عمداً و چه سهواً و چه از سر خطا، از گهواره تا گور نگاه دارد. با اين كه قرآن و كتاب ‏هاى حديث و تاريخ از مطالب خلافِ اين قول سرشار است.
-اگر از من درباره حديث متواتر غدير بپرسى، چكيده آنچه را شيخِ مفيد اينان ياد كرده است برايت مى‏گويم... .××× 1 النواقض على الروافض )مخطوط( . ×××
+آيا به اين جماعت نمى‏ نگريد كه چنين نصوص معتبرى را به چيزى بر مى‏ گردانند كه عقل هيچ خردمندى نمى ‏پذيرد و حتى طبعِ هيچ نادانى آن را نمى‏ پسندد؟!
+با اين همه، ما را به آن سبب كه عدم دلالت حديث غدير به نفى خلافت ابوبكر و اثبات خلافت بلافصل على‏ عليه السلام را روا مى‏ داريم سرزنش و نكوهش مى‏ كنند، و افزون بر اين مى‏ گويند كه حديث غدير نصّ جلىّ است و منكرش كافر است.
-البته نويسنده »مصائب النواصب فى الردّ على النواقض على الروافض« پاسخ زيبايى به ميرزا داده است.××× 2 مصائب النواصب )سيد شوشترى( . ××× شرح حال و توثيق نام كتاب او: بَرزَنجى، رشيدالدين دهلوى، حيدرعلى فيض‏آبادى، سهارنپورى.××× 3 نواقض الروافض. كشف الظنون. ×××
+اگر از من درباره حديث متواتر غدير بپرسى، چكيده آن چه را شيخِ مفيد اينان ياد كرده است برايت مى‏ گويم... . <ref>النواقض على الروافض(مخطوط ).</ref>
+البته نويسنده «مصائب النواصب فى الردّ على النواقض على الروافض»پاسخ زيبايى به ميرزا داده است.<ref>مصائب النواصب (سيد شوشترى).</ref> شرح حال و توثيق نام كتاب او: بَرزَنجى، رشيدالدين دهلوى، حيدرعلى فيض‏آبادى، سهارنپورى.<ref>نواقض الروافض. كشف الظنون.</ref>
 ششم. جمال‏الدين محدّث
-جمال‏الدين محدث شيرازى از مشايخ اجازه دهلوى و پدرش است. او حديث غدير را همراه با جريان حارث فهرى و سنگ آسمانى نقل كرده، و مى‏گويد كه اين حديث به شكل متواتر از اميرالمؤمنين‏عليه السلام و رسول‏خداصلى الله عليه وآله روايت شده، و جماعت بسيار از صحابه اين حديث را روايت كرده‏اند.××× 4 الاربعين )مخطوط( . ××× ملا على قارى او را به شدت توثيق كرده است.××× 5 المرقاة فى شرح المشكاة. ×××
+جمال ‏الدين محدث شيرازى از مشايخ اجازه دهلوى و پدرش است. او حديث غدير را همراه با جريان حارث فهرى و سنگ آسمانى نقل كرده، و مى‏ گويد كه اين حديث به شكل متواتر از اميرالمؤمنين ‏عليه السلام و رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله روايت شده، و جماعت بسيار از صحابه اين حديث را روايت كرده‏ اند.<ref>الاربعين ( مخطوط).</ref> ملا على قارى او را به شدت توثيق كرده است.<ref>المرقاة فى شرح المشكاة.</ref>
 هفتم. ملا على قارى
-ملا على حديث غدير را مكرر نقل كرده و نتيجه گرفته كه حديث غدير صحيح و متواتر بوده و سى تن از صحابه آن را روايت كرده‏اند و شكى در آن راه ندارد.××× 1 المرقاه فى شرح المشكاة 568 / 5 . ××× دانشمندان سنى ملا على قارى را ستوده‏اند و به نوشته‏هايش اعتماد كرده‏اند، به ويژه به كتاب »المرقاة فى شرح المشكاة« .××× 2 خلاصة الأثر فى أعيان القرن الحادى‏عشر: ج 3 ص 185. ×××
+ملا على حديث غدير را مكرر نقل كرده و نتيجه گرفته كه حديث غدير صحيح و متواتر بوده و سى تن از صحابه آن را روايت كرده ‏اند و شكى در آن راه ندارد.<ref>المرقاه فى شرح المشكاة ۵ / ۵۶۸ .</ref>
+دانشمندان سنى ملا على قارى را ستوده‏ اند و به نوشته ‏هايش اعتماد كرده‏ اند، به ويژه به كتاب «المرقاة فى شرح المشكاة».<ref>خلاصة الأثر فى أعيان القرن الحادى ‏عشر: ج ۳ ص ۱۸۵.</ref>
-هشتم. صالح بن مهدى مقبلى، ضياءالدين
+هشتم. صالح بن مهدى مقبلى، ضياء الدين
-وى حديث غدير را همراه با توضيحات و اسامى روايان و ناقلين آن در كتبشان آورده، و در مورد آن مى‏گويد: طرق اين روايت بسيار زياد است، و از همين رو شمارى از دانشمندان بر اين باورند كه اين حديث علاوه بر تواتر معنوى، تواتر لفظى دارد. اين حديث با اينكه از حيث لفظ خبر واحد به شمار مى‏رود، ولى از حيث معنى متواتر است.××× 3 الابحاث المسدّدة فى الفنون المتعدّدة: ص 122. ××× شرح حال مقبلى: محمد بن اسماعيل، سِندى، شوكانى.××× 4 البدر الطالع: ج 1 ص 288. التاج المكلَّل: ص 376. ذيل الأبحاث المسدّدة و حلّ مسائلها المعقّدة. حصر الشارد. إتحاف الأكابر. ×××
+وى حديث غدير را همراه با توضيحات و اسامى روايان و ناقلين آن در كتبشان آورده، و در مورد آن مى‏ گويد: طرق اين روايت بسيار زياد است، و از همين رو شمارى از دانشمندان بر اين باورند كه اين حديث علاوه بر تواتر معنوى، تواتر لفظى دارد. اين حديث با اين که از حيث لفظ خبر واحد به شمار مى‏ رود، ولى از حيث معنى متواتر است.<ref>الابحاث المسدّدة فى الفنون المتعدّدة: ص 122.</ref>شرح حال مقبلى: محمد بن اسماعيل، سِندى، شوكانى.<ref>البدر الطالع: ج ۱ ص ۲۸۸. التاج المكلَّل: ص ۳۷۶. ذيل الأبحاث المسدّدة و حلّ مسائلها المعقّدة. حصر الشارد. إتحاف الأكابر. </ref>
 نهم. محمد بن اسماعيل، امير
-امير محمد با اشاره به كلام ذهبى و كتاب طبرى در طرق حديث غدير اقرار كرده كه حديث غدير نزد بيشتر پيشوايان حديث متواتر است.××× 5 الروضة النديّة شرح التحفة العلوية: ص 67 . ××× امير محمد از شيوخ قاضى شوكانى است و شوكانى او را ستايش كرده است.××× 6 إتحاف الأكابر. البدر الطالع: ج 2 ص 133. ×××
+امير محمد با اشاره به كلام ذهبى و كتاب طبرى در طرق حديث غدير اقرار كرده كه حديث غدير نزد بيشتر پيشوايان حديث متواتر است.<ref>  الروضة النديّة شرح التحفة العلوية: ص ۶۷ .</ref> امير محمد از شيوخ قاضى شوكانى است و شوكانى او را ستايش كرده است.<ref>  إتحاف الأكابر. البدر الطالع: ج ۲ ص ۱۳۳.</ref>
 دهم. محمد صدر عالم
-محمد صدر عالم با اشاره به كلام سيوطى، اقرار به تواتر حديث غدير نموده و پانزده طريق از علماى اهل‏سنت براى آن شمرده است.××× 7 معارج العُلى فى مناقب المرتضى‏عليه السلام )مخطوط( . ××× وى از دانشمندان بزرگ هند بوده و لكنهوى او را ستوده است.××× 8 نُزهة الخواطر: ج 6 ص 113. ×××
+محمد صدر عالم با اشاره به كلام سيوطى، اقرار به تواتر حديث غدير نموده و پانزده طريق از علماى اهل‏ سنت براى آن شمرده است.<ref>  معارج العُلى فى مناقب المرتضى‏ عليه السلام (مخطوط).</ref> وى از دانشمندان بزرگ هند بوده و لكنهوى او را ستوده است.<ref>  نُزهة الخواطر: ج ۶ ص ۱۱۳.</ref>
-يازدهم. پانى پتى )م 1216 ق(
-پانى پتى در مورد حديث غدير اقرار نموده كه حديثى صحيح بلكه متواتر است كه سى تن از صحابه آن را روايت كرده‏اند. وى نام بعضى را هم شمرده است.××× 1 السيف المسلول: ص 108. ××× قاضى ثناءاللَّه پانى پتى از علماى بزرگ هند است. بغدادى و ديگران شرح حالش را نوشته‏اند.××× 2 ايضاح المكنون: ج 1 ص 310. ×××
+يازدهم. پانى پتى (م ۱۲۱۶ ق)
+پانى پتى در مورد حديث غدير اقرار نموده كه حديثى صحيح بلكه متواتر است كه سى تن از صحابه آن را روايت كرده ‏اند. وى نام بعضى را هم شمرده است.<ref>   السيف المسلول: ص ۱۰۸.</ref>قاضى ثناءاللَّه پانى پتى از علماى بزرگ هند است. بغدادى و ديگران شرح حالش را نوشته‏ اند.<ref>  ايضاح المكنون: ج ۱ ص ۳۱۰.</ref>
-دوازدهم. محمدمبين لكنهوى )م 1225 ق(
+ دوازدهم. محمد مبين لكنهوى (م ۱۲۲۵ ق)
-محمد مبين لكنهوى پس از ذكر بعضى از طرق خود به احاديث فضائل اميرالمؤمنين‏عليه السلام، اقرار به تواتر حديث غدير نموده است.××× 3 وسيلة النجاة فى فضائل السادات: ص 104. ××× او از دانشمندان بزرگ اهل‏سنت در هند است.××× 4 نُزهة الخواطر: ج 7 ص 403. ×××
+محمد مبين لكنهوى پس از ذكر بعضى از طرق خود به احاديث فضائل اميرالمؤمنين‏ عليه السلام، اقرار به تواتر حديث غدير نموده است. <ref>  وسيلة النجاة فى فضائل السادات: ص ۱۰۴.</ref> او از دانشمندان بزرگ اهل‏سنت در هند است.<ref>  نُزهة الخواطر: ج ۷ ص ۴۰۳.</ref>
 خلاصه بحث
-خلاصه اين بحث آن است كه بى‏گمان حديث غدير نزد دانشمندان بزرگ اهل‏تسنن از حافظ و مفسر و متكلم و اصولى و ... ، حديث متواتر و يقينى است. حتى برخى از حافظان سنّى، كتاب‏هاى ويژه و جداگانه‏اى نوشته‏اند و متن و طرق معتبر حديث غدير را در آنها گرد آورده‏اند.
+خلاصه اين بحث آن است كه بى‏ گمان حديث غدير نزد دانشمندان بزرگ اهل ‏تسنن از حافظ و مفسر و متكلم و اصولى و ... ، حديث متواتر و يقينى است. حتى برخى از حافظان سنّى، كتاب‏ هاى ويژه و جداگانه‏ اى نوشته ‏اند و متن و طرق معتبر حديث غدير را در آن ها گرد آورده ‏اند.
-اين حديث نزد ستون‏هاى بزرگ دانشِ اهل‏تسنن و علماى سترگ و تمام سرشناسِ آنان متواتر است. اين حقيقت بنا بر تصريح جماعتى از ايشان كاملاً روشن و آشكار شد.
+اين حديث نزد ستون ‏هاى بزرگ دانشِ اهل ‏تسنن و علماى سترگ و تمام سرشناسِ آنان متواتر است. اين حقيقت بنا بر تصريح جماعتى از ايشان كاملاً روشن و آشكار شد.
-همانگونه كه شريف مرتضى در كلام خود دارد، با اين اسناد متواتر جز شخص معاند و منكر مسلّمات كسى سند و تواتر حديث غدير را انكار نمى‏كند.××× 5 الشافى فى الامامة )چاپ قديم( : ص 132. ×××
+همان گونه كه شريف مرتضى در كلام خود دارد، با اين اسناد متواتر جز شخص معاند و منكر مسلّمات كسى سند و تواتر حديث غدير را انكار نمى‏ كند. <ref>  الشافى فى الامامة ( چاپ قديم): ص ۱۳۲.</ref>
-  مرحوم سيد شرف‏الدين عاملى در كتاب خود »المراجعات« و در گفتگويى‏هايى كه با رئيس الازهر مصر داشته، از جمله شبهه‏اى كه در مورد حديث غدير مطرح كرده بود را پاسخ داده است. از جمله در مورد سند حديث غدير مى‏گويد:
+ مرحوم سيد شرف ‏الدين عاملى در كتاب خود «المراجعات» و در گفتگويى‏ هايى كه با رئيس الازهر مصر داشته، از جمله شبه اى كه در مورد حديث غدير مطرح كرده بود را پاسخ داده است. از جمله در مورد سند حديث غدير مى ‏گويد:
+اهل ‏سنت در اثبات امامت به هر حديث صحيحى استدلال و احتجاج مى‏ كنند؛ خواه متواتر باشد يا غير متواتر. ما نيز در برابر آن ها به آن استدلال مى‏ كنيم، زيرا از طريق آن ها اين حديث صحيح است، تا آن ها را به آن چه خود به آن ملتزم هستند ملزَم كنيم. اما اگر در بين خودمان بر اثبات امامت به حديث غدير استدلال كنيم، به خاطر آن است كه اين حديث از طرق ما متواتر است، چنان كه بر كسى مخفى نيست.
-اهل‏سنت در اثبات امامت به هر حديث صحيحى استدلال و احتجاج مى‏كنند؛ خواه متواتر باشد يا غير متواتر. ما نيز در برابر آنها به آن استدلال مى‏كنيم، زيرا از طريق آنها اين حديث صحيح است، تا آنها را به آنچه خود به آن ملتزم هستند ملزَم كنيم. اما اگر در بين خودمان بر اثبات امامت به حديث غدير استدلال كنيم، به خاطر آن است كه اين حديث از طرق ما متواتر است، چنانكه بر كسى مخفى نيست.
 . سند و متن حديث غدير
-از آنجا كه بحث‏هاى علمى درباره سند و متنِ حديث غدير بسيار مفصل است و علماى بزرگ بحث‏هاى كافى و وافى در اين دو زمينه نموده‏اند، طالبين مى‏توانند به كتبى كه در همين عنوان )حديث غدير( به آنها اشاره مى‏شود مراجعه نمايند.
+از آنجا كه بحث ‏هاى علمى درباره سند و متنِ حديث غدير بسيار مفصل است و علماى بزرگ بحث‏هاى كافى و وافى در اين دو زمينه نموده ‏اند، طالبين مى ‏توانند به كتبى كه در همين عنوان (حديث غدير)به آن ها اشاره مى‏ شود مراجعه نمايند.
-. سند حديث غدير و امام رضاعليه السلام
+. سند حديث غدير و امام رضا عليه السلام
-يكى از خصوصيات زمان امام رضاعليه السلام شرايط سخت تقيه بود، و لذا امام‏عليه السلام بسيارى از روايات را با ذكر سند از پدرانشان نقل مى‏كردند. از جمله حديث غدير را حضرت از پدرشان حضرت موسى بن جعفر از امام صادق از امام باقر از امام سجاد از امام حسين از اميرالمؤمنين‏عليهم السلام از پيامبرصلى الله عليه وآله نقل كردند كه فرمود: »من كنت مولاه فعلى مولاه، اللهم وال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله«××× 1 اثبات الهداة: ج 2 ص 103 ح 425. ×××.
+يكى از خصوصيات زمان امام رضا عليه السلام شرايط سخت تقيه بود، و لذا امام ‏عليه السلام بسيارى از روايات را با ذكر سند از پدرانشان نقل مى‏ كردند. از جمله حديث غدير را حضرت از پدرشان حضرت موسى بن جعفر از امام صادق از امام باقر از امام سجاد از امام حسين از اميرالمؤمنين ‏عليهم السلام از پيامبر صلى الله عليه و آله نقل كردند كه فرمود: «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِيٌّ مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ».<ref>  اثبات الهداة: ج ۲ ص ۱۰۳ ح ۴۲۵.</ref>
 == پانویس ==