یوم الدار (حدیث): تفاوت میان نسخه‌ها

برخى از روزها به خاطر حماسه ‏اى كه در آنها به وقوع پيوسته بر ديگر روزها برترى دارند، و به سبب تأثير زيادشان بر زندگى بشر در [[تاریخ]] جاودانه گشته ‏اند. چنين روزهايى براى زنده نگه داشتن آن رويداد و به پاس سعادتى كه به ارمغان آورده‏ اند، تعظيم و تكريم مى‏ گردند. بر اين اساس در نزد مسلمانان، دو روز عيد است، كه هر يک را به ديگرى پيوندى ناگسستنى است.

الف. يكى از آن دو روز [[بعثت]] است. روزى كه تاج رسالت جهانى بر سر پيامبر خاتم‏ صلى الله عليه وآله نهاده شد و آن بزرگوارِ معصوم از جانب [[خداوند]] متعال به سوى همه مردم مبعوث گرديد. تا مکارم اخلاق را تكميل كند، و عدل را در ميان انسان‏ ها و در بسط خاک -  كه از ظلم و ستم آكنده شده بود -  حكم فرما نمايد.

پس [[مبعث]]، روزى است جاودانه در حيات مسلمانان است، كه به خاطر بركاتى كه از جانب پيامبر بزرگ و سرور كريمشان به آنها رسيده عيدى مبارک است. پيامبرصلى الله عليه وآله از اين روز [[دعوت]] و [[انذار]] خود را آغاز كرد، و ابتدا از شيفتگان نداى الهى بود. در همان روز نخست، [[خدیجه بنت خویلد]]، على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام و زید بن حارثه به آن حضرت ايمان آوردند.

پس از اندک زمانى، افراد ديگرى نيز به ايشان پيوستند، از جمله: جعفر بن ابی‏ طالب، [[اویس قرنی]]، [[ابوذر غفاری]] و [[سلمان فارسی|سلمان]]. همان سلمان كه ترک وطن و خانواده كرده بود و براى دست يافتن به حقيقت، سختى‏ ها و مرارت‏ ها را به جان خريد. تا جايى كه به بندگى در آمد، و حال اينكه شريف‏ ترين آزادگان بود.

اين حركت ۲۳ سال ادامه داشت و رسول‏ خداصلى الله عليه وآله بيشتر اين مدت را در مكه و بخشى را نيز در [[مدینه]] سپرى نمود. دعوت او، هدايت به امور گرانقدرى بود كه بشر پيش از آن مانندش را نديده بود. او شريعتى را بنيان نهاد كه انسان را به زيستى كريمانه و سعادتى بزرگ رهنمون مى ‏كرد.

[[انذار]] و هشدار آن حضرت نيز براى كسانى بود كه به خاطر تعصبات زشت جاهلى به آسانى در مقابل حق سر تسليم فرود نمى ‏آوردند. در اين راه، پيامبر اكرم ‏صلى الله عليه وآله از جانب پروردگارش دو گونه دستور داشت:

[[پیامبر صلی الله علیه و آله]] نيز هر دو فرمان را اطاعت نموده و به انجام رسانيد؛ در روز انذار خويشاندانش، پس از آنكه معجزاتى چند بر رسالت خويش به منصه ظهور رساند و فرمود: اى فرزندان عبدالمطلب! به خدا قسم من در ميان [[عرب]] جوانمردى را نمى‏ شناسم كه بهتر از آنچه من براى شما آورده ‏ام براى قومش آورده باشد؛ من خير دنيا و آخرت را براى شما آورده ‏ام. خدا مرا فرمان داده تا شما را به اين امر دعوت كنم. و در ادامه فرمود: كدامين‏تان مرا در اين يارى مى ‏دهد، تا برادر و وصى و [[جانشین]] من در ميان شما باشد؟

همگى سكوت كردند، و فقط على‏ عليه السلام عرض كرد: من، اى رسول‏ خدا. در حالى كه از او از همه آنان جوان‏ تر بود. پيامبرصلى الله عليه وآله سپس سخن خود را تكرار نمود، اما باز هم ايشان پاسخى نگفتند و فقط على ‏عليه السلام دوباره عرضه داشت: اى رسول‏ خدا ! من در اين كار شما را يارى خواهم كرد. آنگاه پیامبر صلی الله علیه و آله دست برشانه او نهاده، خطاب به آنان فرمود: اين مرد برادر، وصى و جانشين من در ميان شما مى‏ باشد. بر سخنش گردن نهيد و او را اطاعت كنيد.

اين ماجرا در آغاز دعوت آن حضرت بود؛ هنگامى كه فقط عده كمى به دين اسلام در آمده بودند؛ رسول‏ خداصلى الله عليه وآله دعوت و انذار را تا هنگام وفات خويش ادامه داد و پيوسته مردم را به سوى خدا فرا مى ‏خواند و از عصيان برحذر مى‏ داشت، آنگونه كه پروردگارش وى را در كتاب كريم خود توصيف نموده است.

اما از آنجا كه دعوت و برحذر داشتن، به تنهايى و بدون بنا نهادن [[احکام]] و اجراى آن براى دستيابى به يک مقصود عالى ثمربخش نيست و ارشاد با زبان و گفتار به منظور ايجاد حركت و رسيدن به مقصدى مقدس كافى نمى ‏باشد، و همچنين انذار مانند بيدار كردن خفته و برحذر داشتن نابيناست كه بدون نشان دادن و تعيين راه سودى ندارد، از اين رو پيامبر بزرگوارصلى الله عليه وآله، قانون گذارى و بيان احكام الهى و تأسيس پايه ‏هاى [[اسلام]] را آغاز نمود، تا هر مسلمانى واجباتش را نيک بداند، و نظرات، گفتار و كردارش از ديگران مشخص گردد.

البته به شهادت آيات بسيارى از [[قرآن]]، پيامبرصلى الله عليه وآله علاوه بر [[تبلیغ]] آنچه از جانب خداوند بر او نازل شده بود، خود نيز حق قانون گذارى در دين را داشت. از جمله آنها اين آيه شريفه است: «يا ايها الذين آمنوا اطيعوا اللَّه و اطيعوا الرسول...»<ref>نساء /  ۴.</ref>: اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد اطاعت كنيد خدا را و اطاعت كنيد رسول را... .

در اين آيه شريفه، بعد از عبارت «اطيعوا اللَّه» جمله «اطيعوا الرسول» آمده كه اين تكرار فعل و بسنده نكردن به عطف، بهترين دليل است بر اينكه اطاعت از دستورات پيامبرصلى الله عليه وآله و احكام صادره از جانب ايشان، همانند اطاعت از [[خداوند]] و احكام نازل شده از ناحيه او واجب و لازم مى ‏باشد.

پر واضح است كه مراد از اطاعت [[پیامبر صلی الله علیه و آله]] در اين آيه، منحصراً پيروى از دستورات الهى -  كه آيات كريمه [[قرآن]] بر آن صريح دارد -  نيست، زيرا در اين صورت آنچه انجام يافته همان اطاعت خدا خواهد بود و پيامبرصلى الله عليه وآله فقط نقش مبلغ آن را خواهد داشت، و ديگر نياز به بيان عبارت «اطيعوا الرسول» نخواهد بود. بنابراين، مقصود آيه شريفه، فرمانبردارى از پيامبرصلى الله عليه وآله در دستورات و احكام صادر شده از جانب خود او مى ‏باشد<ref>البته برخواننده ارجمند پوشيده نيست كه پيامبر اكرم‏ صلى الله عليه وآله به دليل برخوردارى از عصمت، از هر گونه خطا و اشتباه مصمون بوده، و در نتيجه هر چه فرموده بر معيار وحى و مصداق اين آيه كريمه است: «و ما ينطق عن الهوى ان هو الا وحى يوحى» : و او از سر هواى نفس سخن نمى‏ گويد كلام او جز وحى آسمانى نيست.</ref>؛ خواه كلام وحى در اين موارد صراحت داشته يا نداشته باشد.

ب. اما دومين روز، [[غدیر]] است. اين روز در واپسين ايام حيات پيامبرصلى الله عليه وآله واقع شد و آن حضرت به امر پروردگارش در غدير، به تكرار يوم الانذار (روز دعوت خويشاوندان) و به برپايى حماسه ديگرى در مقابل ديدگان امت خويش همت گماشت.

در آن دعوت پيامبرصلى الله عليه وآله از مشركان بيمناک بود، اما در اين دعوت از مسلمان!

شگفتا كه اين پيامبرصلى الله عليه وآله از مخالفينش هراسى نداشت، بلكه از پيروانش بيمناک بود!

روز [[مبعث]] آغاز دعوت او در دوران نبوتش بود، و روز غدير پايان دعوتش كه اندكى پس از آن نيز به سوى پروردگارش عروج كرد. روز غدير تكرار يوم الانذار بود، زيرا مقصود هر دو دعوت يكى بود. روز غدير، پيامبرصلى الله عليه وآله در مقابل ديدگان همه مسلمانان همان مطلبى را اعلام كرد كه در يوم الانذار در برابر آن عده اندک از خويشان نزديكش بيان فرموده بود.

دعوت اول و دعوت آخر با هم يكى شد و دو نيم دايره در زندگى با كرامتش به هم پيوست. روز بعثت با نيمه نزولى كه از جانب حضرت حق به سوى خلق فرود آمد آغاز شد، و روز غدير نيمه صعودى از خلق به سوى خالق آغاز گشت. اين همان نيمه فرمان بردارى بود. اما آيا تحقق هم يافت؟!

پس مبعث و غدير يک روز است؛ گر چه از لحاظ زمان و مكان از هم دورند، و يوم الانذار برهه‏ اى از مبعث و حلقه واسطه بين اين روز و غدير است. دعوت يوم الانذار در خانه ‏اى محقّر بين پيامبرصلى الله عليه وآله و على‏ عليه السلام و خويشانش بود، آن هم فقط با مشاهده برخى معجزات، در حالى كه از بى ‏حرمتى ابولهب نيز هراسى در دل پيامبرصلى الله عليه وآله نبود.

با اين حال، لب مسلمانان به دعوت و نداى پيامبرصلى الله عليه وآله در روز غدير همچون پاسخ خويشانش در [[انذار|یوم الانذار]] بود!!

با دقت در روايات، حتى روايات [[اهل‏ سنت]]، سفارش اكيد [[پیامبر صلی الله علیه و آله]] بر ولايت آل‏ محمدعليهم السلام واضح و آشكار است. رواياتى كه پيش ‏زمينه و يا زمينه ‏ساز غدير است. البته شايد از ظاهر هر بيانى ولايت‏نامه و يا ولايت [[تکوین|تکوینی]] استنباط نشود، بلكه شايد از برخى روايات فقط ولايت به معناى خلافت استنباط شود. اما بايد دانست كه اولاً مقام خود رسول‏ اللَّه ‏صلى الله عليه وآله چيست؟ آيا از ملائک برتر است يا نيست؟ پس خليفه حقيقى او نيز همين مقام را داراست! ثانياً اگر از يک روايت به تنهايى ولايت تامه استنباط نشد، از مجموع همگى استنباط خواهد شد.

يكى از اين روايات، حديث «يوم الدار» است، در اولين ابلاغى كه رسول اسلام‏ صلى الله عليه وآله به طور خصوصى نزديكان و اقرباى خود را جمع فرمود و رسالت خود را اعلام كرد و به حديث «يوم الدار» مشهور است، بلافاصله از وصى و وزير و [[جانشین|خلیفه]] خويش سخن گفت. فرمود كه هر كس اكنون به رسالت من ايمان آورد، هم او وارث و وزير و وصى و [[جانشین]] من خواهد بود. هر بار كه حضرت اين را مى فرمود، جز على‏ عليه السلام -  كه كودكى ده ساله بود -  كسى ديگر دست خود را بالا نمى‏ برد!

آيا كودک بودن على ‏عليه السلام باعث شد كه ايمانش قبول نشود و وصى و وزير و خليفه نگردد؟ آيا نبودند در ميان انبياء و اولياء و اوصياءعليهم السلام كسانى كه در كودكى از رسالت آنها سخن رفته است؟ و آيا كسى جز على‏ عليه السلام را براى آن وصايت و ولايت و [[خلافت]] انتخاب فرمود؟

تاريخ كه سراغ ندارد. اما همان تاريخ از انتخابات [[سقیفه بنی ‏ساعده]] براى ما مى ‏گويد؛ آيا انتخاب مردم تكليف دينى مى‏ آورد يا انتخاب خدا و رسولش؟ آيا برادران [[یوسف (علیه السلام)|یوسف‏ علیه السلام]] ممكن نيست يوسف ‏عليه السلام را به چاه اندازند و كسى ديگر را از ميان خود برگزينند، در حالى كه صحابى پيامبرصلى الله عليه وآله و بلكه فرزند پيامبرصلى الله عليه وآله نيز باشند؟

در ضمن هر كدام از اين وقايع به زبان‏ هاى ديگرى تكرار و يادآورى شده، كه اگر همه را بياوريم اين تعداد به صدها مورد مى ‏رسد. مثلاً در همان خصائص نسائى آمده كه فردى از على‏ عليه السلام پرسيد: چرا تو وارث پس عمويت (پيغمبر)شدى ولى خود عمويت وارث او نشد؟ على ‏عليه السلام حديث یوم الدار را يادآورى كرد كه من آنجا وارث و وزير و وصى و خليفه شدم! يعنى باز با زبان ديگرى همان سفارش يادآورى شده است.