ایران

تأليف كتابِ غدير

بخش عمده ‏اى از كتاب‏ هاى غدير به زبان فارسى است، كه حدود ۱۰۰۰ عنوان كتابِ غدير به زبان فارسى است.

جشن‏ هاى غدير در ايران

جشن‏ هاى سراسرى غدير كه هر ساله در سالروز عيد غدير خم در هيجدهم ذى حجه برگزار مى‏ شود از شاخص ‏ترين آئينه ‏اى يادبود غدير است و تأثير اجتماعى آن در حفظ محتواى غدير در اذهان عموم مردم فوق ‏العاده است.

در زمان آل بويه در ايران و عراق و در حکومت فاطمیان در شام و مصر و يمن جشن‏ هاى غدير به طور مفصل گرفته مى ‏شد و اهمیت خاصى براى آن قائل بودند.

از زمان صفویه تا زمان ما همه ساله مراسم غدير با شور خاصى برگزار مى‏ شود و در ايران، عراق، لبنان، پاکستان و هند جشن‏ هاى مفصلى به اين مناسبت برگزار مى‏ گردد.

رسيدن خبر غدير به ايران

پس از مراسم سه روزه غدير در پايان روز بيستم ذى ‏الحجه، آن روزها به عنوان «ايام الولاية» در تاريخ ثبت شد. اين نيز يكى از پيش بينى ‏هايى بود كه در قالب نامگذارى ايام غدير، خطابه آن را عنوانى خاص بخشيد و سرآغاز آن را به همه شناسانيد. آن همه برنامه ‏ريزى و پيش‏ بينى و سپس اجراى مرحله به مرحله آن ها ثمره خود را به خوبى نشان داد. اولين نتيجه آن بود كه انتشار خبر غدير -  در حد امكانات آن روزگار -  به صورتى غير عادى تحقق يافت. يكى از موارد انتشار خبر غدير مناطقى بود كشورهاى بزرگى مثل ايران و روم و چين بود.

ايران يكى از كشورهايى بود كه خبر غدير به آن رسيد. پس از سه روز كه مراسم غدير پايان يافت، گروه‏ ها و قبايل عرب با دنيايى از معارف اسلام، پس از وداع با پيامبرشان و معرفت كامل به جانشينِ او، راهىِ ديار خود شدند. پيامبر صلى الله عليه و آله نيز عازم مدينه شد در حالى كه كاروان  اسلام را به سر منزل مقصود رسانده بود.

خبر غدير و سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله در آن مجمع عظيم، در شهرها منتشر شد، و به سرعت شايع گرديد و به گوش همگان رسيد. بدون شک اين خبر مهم توسط مسافران و ساربانان و بازرگانان تا اقصى نقاط عالم آن روز يعنى ايران و روم و چين پخش شد، و غير مسلمانان هم از آن با اطلاع شدند.

در بُعد ديگر، پادشاهان ممالک كه از قدرت نوپاى اسلام وحشت داشتند و چشم طمع به ايام بعد از رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله دوخته بودند، با شنيدن خبر تعيين جانشينى چون على‏ عليه السلام نقشه‏ هاى خود را بر آب ديدند.

مى‏ توان يقين داشت كه جاسوسان كشورهاى بزرگ آن روزگار مانند ايران و روم و چين و نيز مسافرانى كه در مسير خود از واقعه غدير مطلع شده ‏اند، به نوعى ديگر باعث رسيدن خبر غدير تا اقصى نقاط عالم شده ‏اند.

خبر اين انتشار گسترده خبر غدير را در متون تاريخى و حديثى عيناً و با صراحت مى ‏يابيم، آنجا كه مى ‏گويد: «وَ شاعَ ذلِكَ فِى الْبِلادِ»، كه به معناى شيوع اين خبر در كشورها و شهرهاى مختلف است.

براى توضيح بيشتر مراجعه شود به عنوان: غدیر /  انتشار خبر غدير.

كتاب‏ هاى چاپى غدير

با در دست داشتن تعداد زياد و اطلاعات وسيع از كتاب‏ هاى تأليف شده درباره غدير، كتاب‏ هاى چاپى در كشور ايران ۷۲۰ کتاب است. اين كتاب‏ هاى چاپ شده ذر ايران در كتاب «غدير در آئينه كتاب» جمع‏ آورى شده است. آمارى از اين كتاب‏ ها از اين قرار است:

شهرهاى: تهران: ۲۲۸ كتاب، قم: ۲۹۷ كتاب، اصفهان: ۲۰ كتاب، تبريز: ۹ كتاب، كرمانشاه:۱ كتاب، مشهد: ۵۳ كتاب، كاشان: ۲ كتاب، يزد: ۱ كتاب، شيراز: ۳كتاب، اهواز: ۱ كتاب، سارى: ۱ كتاب، جهرم: ۲ كتاب، بوشهر: ۱ كتاب، مسجد سليمان: ۱ كتاب، زنجان: ۱ كتاب، خرم ‏آباد: ۱ كتاب، كيش: ۱ كتاب، و ۹۵ كتاب كه شهر آنها مشخص نيست.

كتاب‏ هاى خطى غدير

كتاب‏ هاى خطى كه در غدير تألیف شده -  كه در كتاب «غدير در آئينه كتاب» جمع ‏آورى شده است -  به حسب محل نگهدارى ۴۶ كتاب در كتابخانه‏ هاى هشت كشور است، كه يكى از اين كشورها ايران به شرح زير است:

كتابخانه دانشگاه تهران، ۴ كتاب.

كتابخانه گوهرشاد (مشهد)، ۱ كتاب.

كتابخانه شاهچراغ‏ عليه السلام (شيراز)، ۲ كتاب.

كتابخانه آستان قدس رضوى، ۴كتاب.

كتابخانه مجلس شورى (تهران)، ۱ كتاب.

كتابخانه آقاى مرعشى نجفى (قم)، ۸ كتاب.

كتابخانه آقاى گلپايگانى (قم)، ۲ كتاب.

كتابخانه وزيرى (يزد)، ۱ كتاب.

كتابخانه سيد محمدعلى روضاتى (اصفهان)، ۲ كتاب.

كتابخانه مدرسه سپهسالار (تهران)، ۱ كتاب.

كتابخانه دانشكده الهيات تهران، ۱ كتاب.

كتابخانه نوربخش (تهران)، ۱ كتاب.

كتابخانه مجلس سابق، ۱ كتاب.

كتابخانه ملى ايران (تهران)، ۱ كتاب.

كتابخانه جلال ‏الدين ارموى (تهران)، ۱ كتاب.

كتابخانه شيخ على خيابانى، ۱ كتاب.

كتابخانه مركزى و اسناد، ۱ كتاب.

مكتبة الإمام الرضا عليه السلام، ۱ كتاب.

نماز جماعت غدير در ايران

در اينجا گزارشى اجمالى از اقامه نماز جماعت عید غدیر در ايران ارائه مى‏ كنيم:

تاريخچه سنت برپايى نماز جماعت عيد غدير به زمان پيامبر اكرم‏ صلى الله عليه و آله بر مى‏ گردد. بنا بر آنچه در «المقنعه» شيخ مفيد: ص ۲۰۳ و «الكافى فى الفقه» ابوالصلاح حلبى: ص ۱۶۰ آمده، اولين نماز را خود پيامبر صلى الله عليه و آله در عيد غدير اقامه فرموده ‏اند.

اميرالمؤمنين ‏عليه السلام هم در دوران خلافت ظاهرى خود، در يک روز كه غدير با جمعه مصادف شده بود، به جاى نماز جمعه نماز عيد غدير را اقامه كرده، و در خطبه آن به طور مفصل از فضائل عيد الله الاكبر غدير سخن به ميان مى ‏آورند. از جمله مى ‏فرمايند كه رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله ايشان را به آن امر فرموده ‏اند. خبر اين نماز و خطبه در چندين منبع در روايت حضرت امام رضا عليه السلام آمده است.

به روايت آقا ضياءالدين عراقى در «شرح تبصره» شيخ مفيد هم اين نماز را همراه هزاران نفر به جمعيت آن دوران در كرخ بغداد اقامه كرده ‏اند.

ظاهراً اين نماز بين شعيان مشهور و متداول بوده است؛ به طورى كه به تعبير مرحوم وحيد بهبهانى در مصابيح الظلام: ج ۲ص ۳۶ و ج ۸ص ۲۶۰، از كارهايى است كه حتى زن ‏ها و بچه‏ هاى اهل‏ سنت نيز يقين به صدور آن از شيعيان دارند.

برخى از تاريخ ‏نگاران اهل ‏سنت هم -  البته با لحن خاصى -  خبر از بر پايى اين نماز توسط شيعيان داده ‏اند. از جمله نويرى در نهايه الارب: ج ۱ ص ۱۸۴، به نقل از گزيده الغدير: ص ۸۱.

در دوره معاصر هم مرحوم شيخ محمدحسن احمدى فقيه، بعد از اختصاص جلساتى از درس صلاة الجماعه خود به برپايى نماز جماعت عيد غدير و بررسى جوانب مختلف مسئله، اين نماز را در مركز شهر يزد اقامه كردند. پياده ‏روى مردم از امامزاده جعفر عليه السلام به ويژه سادات و مخصوصاً همراهى برخى علماى بزرگوار و تكبير و سجده شكر بر نعمت بزرگ ولايت، بر شكوه مراسم افزوده بود.

از طرفى اين نماز همراه نماز باران بود، كه بحمد الله با استجابت الهى و بارش باران در همان روز همراه بود. بعد از ايشان، برادر و فرزندانشان اين نماز را به همراه نماز باران ادامه دادند، كه باز هم با استجابت الهى و نزول باران همراه بوده است. نماز عيد غدير در اين سال‏ ها در برخى ديگر از مساجد شهر يزد نيز اقامه شده است.

در سال ۱۳۹۰ ش نيز نماز عيد غدير در مسجد جامع طالقان برگزار شد. همچنين در خلال نمايشگاه‏ى كه هر ساله به مناسبت غدير برپا مى‏ شود و طى آن در ۱۱۰ نقطه كشور به بازسازى واقعه غدير خم مى ‏پردازند، اين نماز در كنار كوه حضرت خضرعليه السلام اقامه شده است.

منبع

دانشنامه غدیر جلد ۴، صفحه ۵۳۶