آیه ۷۴ تا ۸۰ زخرف: تفاوت میان نسخه‌ها

امام صادق عليه السلام فرمود: «لَمّا تَعاقَدُوا نَزَلَتْ: أَمْ أَبْرَمُوا أَمْراً فَإِنَّا مُبْرِمُونَ، أَمْ يَحْسَبُونَ ...»: «همين كه بر صحيفه ملعونه هم پيمان شدند اين آيه نازل شد: آيا مسئله‌اى را محكم مى‌كنند؟ پس ما هم محكم مى‌نماييم. يا گمان مى‌كنند ما سرّ آنان و نجوايشان را نمى‌شنويم؟ بلى، و حتى فرستادگان ما نزد آنان مشغول نوشتن هستند»!<ref>بحار الانوار: ج ۲۸ ص ۱۲۲، ج ۳۱ ص ۶۳۴ ح ۱۳۹. الصراط المستقيم: ج ۳ ص ۱۵۱.</ref>  

در روايت ديگرى زمان دقيق ترِ صحيفه تعيين گرديده و به جزئيات بيشترى اشاره شده است:پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله در حجة الوداع خطبه‌اى در مِنا ايراد كرد و بعد از حمد و ثناى خداوند فرمود: «اى مردم! سخن مرا بشنويد و خوب بفهميد، چرا كه ممكن است بعد از امسال ديگر شما را نبينم».عده‌اى از اصحاب آن حضرت جمع شدند و گفتند: «محمد مى‌خواهد امامت را در اهل بيتش قرار دهد»! اين بود كه چهار نفر از آنان به مكه آمدند و وارد كعبه شدند و هم پيمان شدند و قرار داد بستند و بين خود نوشته‌اى نوشتند كه «اگر خدا محمد را ميراند يا كُشت هرگز نگذارند اين امر خلافت به اهل بيت او باز گردد.خداوند هم بر پيامبرش چنين نازل كرد: «أَمْ أَبْرَمُوا أَمْراً فَإِنَّا مُبْرِمُونَ، أَمْ يَحْسَبُونَ أَنَّا لا نَسْمَعُ ...».<ref>عوالم العلوم: ج ۱۵/ ۳ ص ۱۶۴، ۲۹۸. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۱۳، ۱۱۴، ۱۲۹. تفسير القمى: ج ۱ ص ۱۷۳. الاقبال: ص ۴۵۳- ۴۵۹.</ref>

امام صادق عليه السلام با اشاره به همزمانى پيمان آنان با غدير مى‌فرمايد:دومين موردى كه خداوند از آنان پيمان گرفت در غدير بود كه آنان را شاهد بر خودشان قرار داد. اين در حالى بود كه آنان مى‌گفتند: «اگر محمد از دنيا رفت امر خلافت را به آل محمد باز نگردانيم و خمس را به آنان ندهيم».خداوند عزوجل پيامبرش را از برنامه آنان آگاه ساخت و اين آيه را نازل كرد:«أَمْ أَبْرَمُوا أَمْراً فَإِنَّا مُبْرِمُونَ، أَمْ يَحْسَبُونَ أَنَّا لا نَسْمَعُ سِرَّهُمْ ...». <ref>شرح الاخبار: ج ۲ ص ۳۵۲. بحار الانوار: ج ۳۶ ص ۱۵۷ ح ۱۳۶.</ref>

در روايت ديگر دعوت رسمى اصحاب صحيفه از بنى اميه مطرح شده و پذيرش آنان نيز صريحاً آمده است. امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد:ابوبكر و عمر ودار و دسته آنان ... بنى اميه را به شركت در پيمان خود دعوت كردند كه «خلافت را بعد از پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله در ما اهل بيت قرار ندهند و چيزى از خمس به ما ندهند». آنان در بين خود گفتند: «اگر خمس را به آنان دهيم آن را براى خود بر مى‌دارند و به ديگرى نيازى پيدا نمى‌كنند و برايشان مهم نخواهد بود كه خلافت در آنان باشد».بنى اميه در پاسخ اين پيشنهاد گفتند: «ما در بخشى از اين پيشنهاد سخن شما را مى‌پذيريم و آن اينكه چيزى از خمس به آنان ندهيم». در اين قرار ابوعبيده هم با آنان بود و نويسنده آنان بود. خداوند اين آيه را نازل كرد: «أَمْ أَبْرَمُوا أَمْراً فَإِنَّا مُبْرِمُونَ، أَمْ يَحْسَبُونَ أَنَّا لا نَسْمَعُ ...». <ref>الكافى: ج ۱ ص ۴۲۰ ح ۴۳. تفسير القمى: ج ۲ ص ۳۰۸. بحار الانوار: ج ۲۳ ص ۳۵۷ ح ۵۸، ج ۳۰ ص ۱۶۲ ح ۲۲، ص ۲۶۳ ح ۱۲۸.</ref>

در يک روايت آيه «أَمْ أَبْرَمُوا أَمْراً ...» با چند آيه قبل از آن بيان شده كه مقدمه جالبى براى درک اين آيه است، چرا كه حرف «أَمْ» در آغاز آيه به معناى «يا اينكه» ارتباط آن به آيات قبل را مى‌رساند، و جا دارد همراه آن آيات به بيان اين آيه پرداخته شود. امام عليه السلام از آيه ۷۴ آغاز فرموده، و به قرينه روايات قبل كه شأن نزول دو آيه آخر (أَمْ أَبْرَمُوا أَمْراً ...) را درباره صحيفه بيان فرموده است، اين حديث نيز همان هدف را دنبال مى‌كند. حضرت مى‌فرمايد:سپس خداوند آنچه براى دشمنان آل محمد عليهم السلام آماده كرده ذكر مى‌كند و مى‌فرمايد: «إِنَّ الْمُجْرِمِينَ فِي عَذابِ جَهَنَّمَ خالِدُونَ. لا يُفَتَّرُ عَنْهُمْ وَ هُمْ فِيهِ مُبْلِسُونَ»: «مجرمان در عذاب جهنم دائمى هستند. آن آتش از آنان كاستى ندارد و در آنجا تسليم عذابند»، يعنى از هر خيرى مأيوسند.سپس خدا نداى اهل آتش را نقل مى‌كند و مى‌فرمايد: «وَ نادَوْا يا مالِكُ لِيَقْضِ عَلَيْنا رَبُّكَ»: «صدا مى‌زنند: اى مالک! پروردگارت كار ما را تمام كند»! يعنى بميريم! مالک در پاسخ مى‌گويد: «إِنَّكُمْ ماكِثُونَ»: «شما ماندنى هستيد». بعد خداوند مى‌فرمايد: «لَقَدْ جِئْناكُمْ بِالْحَقِّ»: «حق را براى شما آورديم»، يعنى ولايت اميرالمؤمنين عليه السلام؛ «وَ لكِنَّ أَكْثَرَكُمْ لِلْحَقِّ كارِهُونَ»:«ولى اكثر شما نسبت به حق كراهت داشتيد»!بعد از آن خداوند خبر آنان درباره معاهده‌اى كه در كعبه بر آن متفق شدند را ذكر مى‌كند بر سر اينكه امر خلافت را به اهل بيت پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله باز نگردانند، و درباره آن چنين مى‌فرمايد: «أَمْ أَبْرَمُوا أَمْراً فَإِنَّا مُبْرِمُونَ. أَمْ يَحْسَبُونَ ...». <ref>تفسير القمى: ج ۲ ص ۲۸۹.</ref>

در سه آيه‌اى كه تاكنون درباره صحيفه ذكر شد از عنوان «نجوى» براى صحيفه استفاده شده است. اين سه آيه عبارتند از: «إِنَّمَا النَّجْوى مِنَ الشَّيْطانِ ...»، «ما يَكُونُ مِنْ نَجْوى ثَلاثَةٍ إِلَّا هُوَ رابِعُهُمْ ...»، «أَمْ يَحْسَبُونَ أَنَّا لا نَسْمَعُ سِرَّهُمْ وَ نَجْواهُمْ ...».كلمه «نجوى» به معناى «سخن سِرّى» است، كه براى تقريب ذهن به «سخن گفتنِ درگوشى» معنى مى‌شود و منظور مواظبت از شنيدن ديگران است. اكنون سؤال اين است كه آيا هر نجوايى از شيطان است، يا «الف و لام» در كلمه «النجوى» براى عهد است يعنى اشاره به نجواى معينى با خصوصيات خاصى است؟شكى نيست كه بسيارى از سرّ نگه داشتن‌ها و سرّى سخن گفتن‌ها، نه تنها خوب است كه لازم و واجب است. مثلًا اسرار مسلمين را نبايد به كفار گفت، و يا سخنى كه باعث فتنه بين دو نفر يا عده‌اى مى‌شود بايد سرّى مطرح شود، و حتى اسرار زندگى شخصى را نبايد براى هر كسى و در هر جايى گفت. با در نظر گرفتن اين مطلب، آيا نجواى اهل صحيفه از چه قماشى است كه شيطانى شمرده شده است؟نجوى و سخن سرّى اصحاب صحيفه بالاتر از افشاى اسرار مسلمين است، و تنظيم اسرارى بر ضد اسلام است كه از پشت خنجر زدن و از داخل پوساندن و تيشه بر ريشه اسلام زدن است، آن هم نقشه‌اى اساسى و بلند مدت و همه جانبه بر عليه بزرگترين ركن اسلام يعنى ولايت ائمه عليهم السلام. مى‌توان يقين داشت كه از اول تا آخر دنيا چنين نجواى شكننده‌اى صورت نگرفته و چنين آثار دردناكى بر جاى نگذاشته است.نكته ديگر اين نجوى تكرار آن از يک سو و انكار آن از سوى ديگر است كه قسم دروغ ياد مى‌كردند كه چنين نگفته‌اند. از نجواى صحيفه كه پايه همه نجواها بود گرفته تا سخنان درگوشى آنان در مقابل منبر غدير و سپس سخنان سرّى آنان در خيمه‌ها پس از سخنرانى غدير و سخنان مخفيانه پس از بيعت و آنگاه نجوى بر سر قتل پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله در عقبه هرشى و نيز قتل اميرالمؤمنين عليه السلام قبل از رسيدن به مدينه، همه اين موارد نجواهايى بود كه با اوج گرفتن آن در روزهاى غدير و پس از آن، مى‌رفت تا فتنه‌اى عظيم رقم زده شود؛ و كار بدانجا رسيد كه پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله رسماً دستور داد تا منادى بين مردم ندا كند: «لا تَجْتَمِعْ ثَلاثَةُ نَفَرٍ مِنَ النّاسِ يَتَناجُونَ فيما بَيْنَهُمْ بِسِرٍّ»: «سه نفر حق ندارند يك جا جمع شوند و سخن سرّى با هم بگويند»!<ref>بحار الانوار: ج ۲۸ ص ۱۰۱.</ref>

سپس فرمود:لَعَلَّكَ تَرى انَّهُ كانَ يَوْمٌ يُشْبِهُ يَوْمَ كُتِبَ الْكِتابُ الّا يَوْمَ قَتْلِ الْحُسَيْنِ عليه السلام؟! وَ هكَذا كانَ فى سابِقِ عِلْمِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الَّذى اعْلَمَهُ رَسُولَ اللَّهِ صلَّى اللَّه عليه و آله انْ اذا كُتِبَ الْكِتابُ قُتِلَ الْحُسَيْنُ عليه السلام وَ خَرَجَ الْمُلْكُ مِنْ بَنى هاشِمٍ؛ فَقَدْ كانَ ذلِكَ كُلُّهُ.شايد تو هم اين اعتقاد را داشته باشى كه روزى شبيه به روز نوشتن صحيفه ملعونه نباشد جز روزى كه حسين عليه السلام كشته شد؟! در علم خداوند عزوجل هم كه به پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله آموخته همين مطلب آمده بود كه وقتى صحيفه نوشته شد حسين عليه السلام كشته شد و خلافت از بنى هاشم بيرون رفت، و همه اينها به وقوع پيوست.<ref>بحار الانوار: ج ۲۴ ص ۳۶۵ ح ۹۲، ج ۲۸ ص ۱۲۳، ج ۳۱ ص ۶۳۴ ح ۱۴۰. الكافى: ج ۸ ص ۱۷۹.</ref>از كلام امام صادق عليه السلام كه مى‌فرمايد: «اذا كُتِبَ الْكِتابُ قُتِلَ الْحُسَيْنُ عليه السلام» استفاده مى‌شود كه اهل صحيفه انتظار چنين عاقبتى را داشتند و با همين فكر كار خود را آغاز كردند، و عملًا هم نهايت تلاش خود را براى تحقق آن به كار بستند. از روز اول معاويه به معاهده ابوبكر و عمر پيوست و با آماده سازى جوّ حكومت زمينه براى بنى اميه آغاز شد و عثمان اساس اموى را بنياد نهاد. معاويه كه قبل از عثمان از طرف عمر پايه كار خود را در شام محكم كرده بود با قتل عثمان جاى پاى خود را محكم كرد و مسلخ كربلا را تدارک ديد. آن قدر اين برنامه ريزى حساب شده بود كه با مرگ او بى درنگ كربلا آغاز شد و به فاصله ششماه درياى خون در عاشورا موج زد؛ و تنها مظهر ولايت يعنى امام حسين عليه السلام، مُشت امضا كنندگان صحيفه ملعونه را باز كرد.