|
|
| خط ۲۵۳: |
خط ۲۵۳: |
|
| |
|
| خلاصه بحث آن که - علاوه بر این که متبادر از مولی در عبارت «من کنت مولاه فهذا علی مولاه»، سرور و صاحب اختیار است (به معنای حقیقی کلمه، که مفادش همان اولی در تصرفات است، و با امامت یکی می‌شود)، و معنای حقیقی آن همین معنا است، و به علاوه، چنان‌که بحث کرده‌اند، دلایل قطعی در بین هست که در این عبارت معنی دوستی مورد نظر نبوده است -، اساساً دلیلی برای این مطلب که مولی به معنای محبوب آمده باشد، در دست نیست، و اگر در روز واپسین و یوم الندامه حسابرسی کنند (که خواهند کرد)، و به آنان که تعصب بیجا به خرج داده و خواسته خدا و رسول صلی الله علیه و آله را زیر پا گذاشته‌اند بگویند چرا چنین کردید پاسخی نخواهند داشت. ان الله لطیف خبیر. | | خلاصه بحث آن که - علاوه بر این که متبادر از مولی در عبارت «من کنت مولاه فهذا علی مولاه»، سرور و صاحب اختیار است (به معنای حقیقی کلمه، که مفادش همان اولی در تصرفات است، و با امامت یکی می‌شود)، و معنای حقیقی آن همین معنا است، و به علاوه، چنان‌که بحث کرده‌اند، دلایل قطعی در بین هست که در این عبارت معنی دوستی مورد نظر نبوده است -، اساساً دلیلی برای این مطلب که مولی به معنای محبوب آمده باشد، در دست نیست، و اگر در روز واپسین و یوم الندامه حسابرسی کنند (که خواهند کرد)، و به آنان که تعصب بیجا به خرج داده و خواسته خدا و رسول صلی الله علیه و آله را زیر پا گذاشته‌اند بگویند چرا چنین کردید پاسخی نخواهند داشت. ان الله لطیف خبیر. |
|
| |
| یادداشتها
| |
| # در فرهنگهای عربی معانی متعددی برای نفس ذکر کرده‌اند، از قبیل: روح، چشم، خون، شخص انسان، تن، عین چیزی، و جز آنها (لسان العرب و غیره).
| |
| # گاهی هم جان و روان را فرق می‌گذارند؛ رک: فرهنگ معین، و لغتنامه دهخدا.
| |
| ۳- رک: کتب کلامی شیعه، مانند شرح تجرید الاعتقاد، بخش امامت، مسئله سوم (ص ۳۶۶); شرح باب حادی عشر، بخش امامت، مبحث چهارم (ص ۴۴).
| |
|
| |
| ۴- دو مرجع پیشین، به ترتیب: مسئله هفتم (ص ۳۸۱ تا۳۹۷)، و مبحث پنجم (ص ۴۴ - عبارت شرح باب حادی عشر بعداً نقل می‌شود).
| |
|
| |
| ۵- سوره آل عمران (۳)، آیه ۶۰.
| |
|
| |
| ۶- تفاسیر شیعه، مانند: مجمع البیان طبرسی، ذیل آیه مزبور (ج ۲، ص ۴۵۱ به بعد); والمیزان، ذیل آیه (ج ۳، ص ۲۴۲ به بعد). و تفاسیر اهل تسنن، مانند: کشاف زمخشری، ذیل آیه (ج ۱، ص ۳۶۸); و تفسیر طبری، ذیل آیه مزبور و دو آیه قبل از آن (ج ۶، ص ۴۶۷ تا ۴۷۵).
| |
| # رک، مثلا: تبیان شیخ طوسی؛ و مجمع البیان طبرسی، هر دو ذیل آیه و تفاسیر دیگر.
| |
| # رک، مثلا: تفسیر طبری؛ و تفسیر کشاف، هر دو ذیل آیه؛ و جز آنها.
| |
| ۹- شرح باب حادی عشر، بخش امامت، مبحث پنجم (ص ۴۵).
| |
|
| |
| ۱۰- فاضل مقداد، در بحث صفات سلبیه، اثبات کرده که اتحاد به‌طور کلی باطل است (ص ۲۱).
| |
|
| |
| ۱۱- شرح تجرید علامه، بخش امامت، مسئله هفتم (ص ۳۸۵).
| |
|
| |
| ۱۲- سوره آل عمران (۳)، آیه ۹۳.
| |
|
| |
| ۱۳- سوره انعام (۶)، آیه ۵۴.
| |
|
| |
| ۱۴- سوره یونس (۱۰)، آیه ۱۵.
| |
|
| |
| ۱۵- سوره بقره (۲)، آیه ۴۴.
| |
|
| |
| ۱۶- سوره اعراف (۷)، آیه ۲۳.
| |
|
| |
| ۱۷- تنویر المقباس من تفسیر ابن‌عباس، ص ۴۸ (بعدا تمام عبارت ابن‌عباس نقل خواهد شد).
| |
|
| |
| ۱۸- تفسیر المنار، ذیل آیه (ج ۳; ص ۳۲۲).
| |
|
| |
| ۱۹- مسند احمدبن حنبل، ج ۴، ص ۳۵۷; وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص ۴۳۶ تا ۴۳۸.
| |
|
| |
| ۲۰- در گذشته هم از این گونه اعمال انجام داده‌اند، چنان‌که مسلم در کتاب حدیثش، معروف به صحیح مسلم، در باب فضائل علی علیه السلام، روایت غدیر را کاملاً نقل نکرده و مقداری از آن را حذف کرده است؛ به نقل از المراجعات، ص ۲۰۷.
| |
|
| |
| ۲۱- تفسیر المیزان، ذیل آیه مباهله (ج ۳، ص ۲۵۷ به بعد).
| |
|
| |
| ۲۲- سوره بقره (۲)، آیه ۴۹; سوره اعراف (۷)، آیه ۱۴۱; سوره ابراهیم (۱۴)، آیه ۶. نظیر این آیات در چند مورد دیگر آمده است، مانند: سوره اعراف(۷)، آیه ۱۲۷; سوره قصص(۲۸)، آیه ۴; سوره مؤمن (یا غافر: ۴۰); آیه ۳۵.
| |
|
| |
| ۲۳- سوره نساء (۴)، اول سوره.
| |
|
| |
| ۲۴- همان، آیه ۳.
| |
|
| |
| ۲۵- سوره آل عمران، آیه ۴۲.
| |
|
| |
| ۲۶- سوره نساء، آیه ۳۲.
| |
|
| |
| ۲۷- همان، آخر سوره.
| |
|
| |
| ۲۸- اسباب النزول، ص ۷۵.
| |
|
| |
| ۲۹- مجمع البیان طبرسی، ذیل آیه مباهله.
| |
|
| |
| ۳۰- تفسیر کبیر فخر رازی، ذیل آیه (جزء هشتم، ص ۸۶).
| |
|
| |
| ۳۱- تبیان شیخ طوسی، ذیل آیه (ج ۲، ص ۴۸۵).
| |
|
| |
| ۳۲- تفسیر برهان، ذیل آیه (ج ۱، ص ۲۸۶).
| |
|
| |
| ۳۳- نورالابصار شبلنجی، باب دوم، ص ۲۲۳/۲۲۴; و تفسیر خازن، ذیل آیه (ج ۱، ص ۲۴۲).
| |
|
| |
| ۳۴- درالمنثور، ذیل آیه (ج ۲، ص ۳۹).
| |
|
| |
| ۳۵- تنویر المقباس من تفسیر ابن‌عباس، ذیل آیه (ص ۴۸).
| |
|
| |
| ۳۶- المیزان، ذیل آیه (ج ۳، ص ۲۶۰ به بعد).
| |
|
| |
| ۳۷- همان، ص ۲۴۵.
| |
|
| |
| ۳۸- مخصوصاً فارسی زبانان کمتر به این مغالطه توجه دارند، و اذهانشان بیشتر مورد سوء استفاده واقع می‌شود.
| |
|
| |
| ۳۹- المراجعات، مراجعه ۵۸، شماره ۱; الصواعق المحرقه، ص ۴۱.
| |
|
| |
| ۴۰- المراجعات، مراجعه ۵۸، شماره ۲; الغدیر، ج ۱، ص ۳۸۴.
| |
|
| |
| ۴۱- الغدیر، ج ۱، ص ۳۶۶.
| |
|
| |
| ۴۲- تهذیب اللغه، ذیل ماده ولی (ج ۱۵، ص ۴۴۸).
| |
|
| |
| ۴۳- کابلی در صواقع، ص ۳۸۳; به نقل عبقات الانوار، ج ۱، ص ۱۸.
| |
|
| |
| ۴۴- عبقات الانوار، ج ۸، ص ۲۹۲.
| |
|
| |
| ۴۵- ظاهراً حلیف و عقید به یک معنی هم به کار می‌روند، و همان مولی الموالاة (تفسیر کشاف، ج ۱، ص ۵۰۴/۵۰۵) است.
| |
|
| |
| ۴۶- الغدیر، ج ۱، ص ۳۶۲ به بعد.
| |
|
| |
| ۴۷- مآخذ اهل تسنن درباره این مطالب در عبقات الانوار، ج ۵، از ص ۲۳۳ به بعد ذکر شده است.
| |
|
| |
| ۴۸- المحلی، تألیف ابن حزم، ج ۴، ص ۱۶۱; به نقل از الغدیر، ج ۱، ص ۳۳۴. و نیز صواعق المحرقه، ص ۲۱۵; و ملحق به آن (که در آخر الصواعق چاپ شده) به نام طهیر الجنان و اللسان، ص ۳۲، و ۳۵; و در موضع اخیر یک دلیل دندان شکن هم آورده و بدین مضمون می‌گوید اگر قتال با علی موجب قدح باشد پس چرا عایشه و زبیر و طلحه و دیگران هم با علی جنگیدند؟ (مصادره).
| |
|
| |
| ۴۹- سوره احزاب (۳۳)، آیه ۳۶.
| |
|
| |
| ۵۰- مولاکم را در این آیه غالباً، حتی ابن‌عباس، چنان‌که نقل کردیم، به معنی اولی بکم دانسته‌اند، و زمخشری در ذیل آیه (ج ۴، ص ۴۷۶) یک وجه لغوی برای آن ذکر کرده است.
| |
|
| |
| ۵۱- المراجعات، مراجعه ۵۷.
| |
|
| |
| ۵۲- وجوه قرآن، ذیل لغت مولی (ص ۲۷۸).
| |
|
| |
| ۵۳- تنویر المقباس من تفسیر ابن‌عباس، ذیل آیه (ص ۴۱۸).
| |
|
| |
| ۵۴- تفسیر المیزان، ذیل آیه (ج ۱۸، ص ۱۵۷).
| |
|
| |
| ۵۵- ترجمه تفسیر المیزان، ج ۱۸، ص ۲۳۶.
| |
|
| |
| ۵۶- تنویر المقباس من تفسیر ابن‌عباس، ذیل دو آیه (ص ۴۲۸، و ص ۴۷۷).
| |
|
| |
| ۵۷- اصول الفقه، مبحث «استعمال اللفظ فی اکثر من معنی» (استعمال لفظ در بیش از یک معنا)، (ج ۱، ص ۳۲).
| |
|
| |
|
| == منبع == | | == منبع == |
