نگاهی به غدیر خم: تفاوت میان نسخه‌ها

آن حضرت بر اساس این آیه از آغاز ماه ذی القعده آن سال به همه مناطق مسلمان نشین و ایل‌ها و قبیله‌های مسلمان حجاز برای سفر حج اعلان عمومی کرده و خبر دادند که در این ماه برای به جا آوردن حج به مکه معظمه عزیمت خواهند نمود. بدین ترتیب بزرگ‌ترین اجتماع مسلمانان برای شرکت در حج پیامبرصلی الله علیه و آله و سلمشکل گرفت که در تاریخ اسلام به عنوان {{متن عربی|حجّة الوداع}} معروف است.

تا آن هنگام همه احکام و فرامین مهم الهی برای مسلمانان بیان شده بود به جز احکام «حَج» و انتصاب رسمی و نیز انجام بیعت رسمی با «ولیّ» و وصیّ پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم. در طول سفر حجة الوداع، احکام و مَناسِک عُمره و حج به طور کامل و نیز به صورت عملی توسط پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم برای مسلمانان تبیین شد؛ اما آنچه که باقی مانده بود، موضوع «ولایت» و جانشینی پیامبرصلی الله علیه و آله و سلمبود که برای غدیر خُم باقی ماند. تا با حضور حداکثری مردم در غدیر، موضوع ولایت و جانشینی پس از خود را بیان نماید.

با پایان یافتن مراسم حج، از سوی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلمبه همه مسلمانان دستور حرکت به طرف غدیر خم اعلام شد. حتی آن دوازده هزار نفر از اهل یمن که به همراه علی بن ابی طالب آمده بودند و برای رفتن به وطن خود باید از راه دیگری می‌رفتند به دستور پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم برای رفتن به غدیرخُم با مسلمانانی که به غدیر خم می‌رفتند همراه شدند. این فاصله گرفتن از حج و مکه شاید برای این باشد که غدیر را چیزی جدای از انجام مناسک حج جلوه بدهد.

موقعیت خاص این غدیر به گونه ای بود که آب آن در طول سال خشک نمی‌شد؛ از همین رو درختانی چند در کنار آن روییده و محلی برای استراحت مسافران خسته بود؛ و از این جهت، معروف و متمایز از سایر برکه‌ها شده بود. شاید انتخاب آن مکان برای گردهمایی ده‌ها هزار نفری حجاج در بازگشت از سفر معنوی حج، بدین مناسبت بوده است که در آن بیابان خشک، در غدیری لبریز از برترین نعمت مادی یعنی آب، برترین نعمت معنوی و الهی یعنی ولایت، به مردم عرضه شود. خصوصیت دیگر غدیر خُم {{متن عربی|منطقةُ الفراق}}بودن آن است برای جدا شدن مصری‌ها و شامی‌ها و عراقی‌ها و مدینه ای‌ها از یکدیگر و اینکه افراد هر گروه از آنجا به سمت دیار خود رهسپار شوند.

سپس پیامبر اسلامصلی الله علیه و آله و سلمبا خرسندی کامل بعد از قرائت آیة نازل شده در مورد اکمال دین و اتمام نعمت خطاب به حاضرین فرمود: {{متن عربی|اللّهُ أَكبَرُ عَلَي إِكمَالِ الدّينِ وَ إِتْمَامِ النّعْمَةِ وَ رِضَي الرّبّ بِرِسَالَتِي وَ وَلَايةِ علِيّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ بَعْدِي}}؛<ref>بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۷۸، ۱۹۵ و ۲۴۹.</ref> الله اکبر بر اکمال دین و اتمام نعمت و رضایت پروردگار به رسالت من و ولایت علیّ بن ابی طالب بعد از من.

شادمانی در وجود پیامبر موج می‌زد که حسّان بن ثابت از فرصت استفاده کرد و خطاب به پیامبر اسلامصلی الله علیه و آله و سلمگفت: آیا اجازه می‌دهید که در این حال اشعاری بسرایم؟ پیامبرصلی الله علیه و آله و سلمبا گفتن جملة «عَلی بَرَکَةِ الله» به او اجازه دادند. حسّان بن ثابت نیز گفت: ای بزرگان عرب با اجازهای که رسول خدا به من دادند به من گوش فرا دهید. او اینچنین سرود:

پس از اینکه حسان اشعار خود را خواند پیامبر اسلام خطاب به او فرمود:{{متن عربی|لَا تَزَالُ يا حسّانُ مُؤَيّداً بِرُوحِ الْقُدُسِ مَا نَصَرْتَنَا بِلِسَانِك}}؛<ref>همان.</ref> ای حسّان تا زمانی که با زبان خود ما را یاری می‌کنی مؤید به روح القدس هستی.<ref>الإرشاد، ج۱، ص۱۷۷.</ref>

پس از انتشار خبر انتصاب امام علیّ علیه السلام به ولایت و امامت در مناطق مختلف، شخصی به نام جابر بن نضر بن حارث بن کلده عبدری» در حالی که سوار بر شتری بود به سوی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم آمد. شترش را خوابانید و از آن پیاده شد و نزد پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم آمده خطاب به آن حضرت گفت: ای محمد از طرف خدا به ما دستور دادی شهادت دهیم که جز خدا معبودی نیست، و اینکه تو فرستادة او هستی، ما هم قبول کردیم. سپس دستور دادی که نماز پنجگانه بخوانیم، پذیرفتیم و خواندیم. سپس دستور دادی زکات بدهیم، باز از تو پذیرفتیم و پرداخت کردیم. دستور دادی ماه رمضان را روزه بگیریم، پذیرفتیم و روزه گرفتیم. دستور دادی حج به جا آوریم، پذیرفتیم و انجام دادیم. به این مقدار راضی نشدی تا این که بازوی پسر عمویت را گرفته بلند کردی تا او را بر ما برتری دهی و گفتی: {{متن عربی|منْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلي مَوْلاهُ»}}؛ ای محمد، آیا این سخن را از خودت گفتی یا این امری است از خدای عزّوجلّ؟