سقیفه: تفاوت میان نسخه‌ها

اين جمله يک اصطلاح ادبى و كنايى است كه [[امام باقر علیه السلام]] در بيان آن فرموده اند:

وقتى پيامبر صلى الله عليه و آله از دنيا رفت آنان گمان و اميد ابليس را به مرحله عمل رساندند و صدق گمان او را ثابت كردند (آنگاه كه سقيفه را بر پا كردند و صاحب غدير را از مقام خود كنار زدند).<ref>بحار الانوار: ج ۲۸ ص ۲۵۶ ح ۴۰. تأويل الآيات: ج ۲ ص ۴۷۴. الكافى: ج ۸ ص ۳۴۵.</ref>

«فَاتَّبَعُوهُ»: «آنان پيرو شيطان شدند».

«إِلاَّ فَرِيقاً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ»: «مگر گروهى از مؤمنان».

حتى خود ابليس در روز غدير با مشاهده آن بيعت يكصد و بيست هزار نفرى، به پيامبر صلى الله عليه و آله گفت: «ما اقَلَّ مَنْ يُبايِعُكَ عَلى ما تَقُولُ فِى ابْنِ عَمِّكَ»:

[[امام باقر علیه السلام]] در بيان «فَرِيقاً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ» در اين آيه مى‏ فرمايد: «يَعْنى شيعَةُ اميرِالْمُؤْمِنينَ‏ عليه السلام»<ref>بحار الانوار: ج ۶۰ ص ۱۸۵ و ج ۳۷ ص ۱۶۸ ح ۴۵.</ref>:

«منظور شيعيان اميرالمؤمنين‏ عليه السلام هستند» كه پيرو [[شیطان]] نيستند و نگذاشتند گمان شيطان تحقق يابد و به مرحله عمل برسد.

پيشگويى صريح و شفاف درباره غصب مقام جانشينى پيامبر صلى الله عليه و آله -  آن هم در حد تبديل آن به پادشاهى -  براى آن مخاطبين عجيب بود، چرا كه هنوز در حال شنيدن پايه گذارى اصلى درباره آن مقام معظم و معرفى صاحب چنان موقعيتى بودند.

حضرت در اين باره فرمود: «سَيَجْعَلُونَ الْإِمامَةَ بَعْدى مُلْكاً وَ اغْتِصاباً. اَلا لَعَنَ اللَّهُ الْغاصِبينَ الْمُغْتَصِبينَ»:

از جمله آياتى كه در غدير و در مورد [[شیطان|ابلیس]] و دار و دسته ‏اش بر [[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|پیامبر صلی الله علیه و آله]] نازل شد اين آيات است:

«وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ إِبْلِيسُ ظَنَّهُ فَاتَّبَعُوهُ إِلاَّ فَرِيقاً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ»<ref>سبأ /  ۲۰.</ref>:

«إِنَّ عِبادِى لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغاوِينَ»<ref>حجر /  ۴۲.</ref>:

انَّ اصْحابَهُ لا يَفُونَ بِما عَقَدَ عَلَيْهِمْ: اصحاب او به آنچه بر آنان پيمان بسته وفا نمى‏ كنند.

انَّ اصْحابَهُ قَدْ وَعَدُونى انْ لا يَقِرُّوا لَهُ بِشَىْ‏ءٍ مِمّا قالَ: اصحاب او به من وعده داده ‏اند كه به چيزى از آنچه گفت اقرار نكنند.

انَّ الَّذينَ حَوْلَهُ قَدْ وَعَدُونى فيهِ عِدَةً وَ لَنْ يَخْلُفُونى فيها: آنان كه اطراف او هستند به من درباره او وعده ‏اى داده‏ اند كه هرگز در آن برخلاف وعده عمل نمى‏ كنند.

غدير مظهر كلام [[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|پیامبر صلی الله علیه و آله]] شد كه فرمود: «لولا أنت يا على لم يُعرَف المؤمنون بعدى»: «اى على، اگر تو نبودى مؤمنان بعد از من شناخته نمى‏ شدند».

[[امیرالمؤمنین علی علیه السلام|امیرالمؤمنین‏ علیه السلام]] اين بزرگ‏ ترين آزمايش الهى را چنين توصيف فرموده است:

پيامبر صلى الله عليه و آله به [[حجةالوداع]] رفت و سپس به غدير خم آمد و در آنجا فرمود: «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِىٌّ مَوْلَاهُ، أللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ».<ref>الكافى: ج ۸ ص ۲۷. اثبات الهداة: ج ۲ ص ۱۸ ح ۷۲.</ref>

يكى از آياتى كه به صورت استشهاد و اشاره و [[اقتباس]] در غدير ديده مى ‏شود و به صورت تفسيرگونه ‏اى در كلام پيامبر صلى الله عليه و آله تركيب شده و آيه مستقلاً ذكر نشده، آيه ۱۸۸ سوره اعراف است:

«قُلْ لا أَمْلِكُ لِنَفْسِى نَفْعاً وَ لا ضَرّاً إِلاّ ما شاءَ اللَّه وَ لَوْ كُنْتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لاَسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَ ما مَسَّنِىَ السُّوءُ، إِنْ أَنَا إِلاّ نَذِيرٌ وَ بَشِيرٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ»<ref>اعراف /  ۱۸۸.</ref>:

پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود: مَعاشِرَ النّاسِ، الا وَ انّى انَا النّذيرُ وَ عَلِىٌّ الْبَشيرُ: اى مردم، بدانيد كه من ترساننده‏ ام و حضرت امیر بشارت دهنده اند.<ref>اسرار غدير: ص ۱۵۳ بخش ۷.</ref>

خطى كه آغاز آن نبوت [[آدم علیه السلام|حضرت آدم‏ علیه السلام]] بود و با استمرار شش هزار ساله بين انبياء و اوصيائشان به حضرت محمد صلى الله عليه و آله و اوصيائش رسيده بود، و ختم آن آخرين روز دنيا با حضور [[امام زمان علیه السلام|حضرت امام مهدی ‏علیه السلام]] بايد مى ‏بود.

او به اموال مردم احترام مى‏ گذارد و آن دست درازى را ندارد كه همچون سقيفه دست بر فدک بيندازد و در يک چشم بر هم زدن نمايندگان [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا علیها السلام]] را از آن بيرون كند و آن باغ‏ هاى سبز را با خون بيالايد!<ref>بحار الانوار: ج ۲۹ ص ۱۰۵ - ۴۱۵.</ref>

«ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قالُوا لِلَّذِينَ كَرِهُوا ما نَزَّلَ اللَّه سَنُطِيعُكُمْ فِى بَعْضِ الْأَمْرِ وَ اللَّه يَعْلَمُ إِسْرارَهُمْ. فَكَيْفَ إِذا تَوَفَّتْهُمُ الْمَلائِكَةُ يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبارَهُمْ. ذلِكَ بِأَنَّهُمُ اتَّبَعُوا ما أَسْخَطَ اللَّه وَ كَرِهُوا رِضْوانَهُ فَأَحْبَطَ أَعْمالَهُمْ»<ref>محمدصلى الله عليه وآله /  ۲۸  - ۲۶.</ref>:

«اين بدان جهت است كه اينان به كسانى كه آنچه خدا نازل كرده را [[کراهت]] داشتند، گفتند: ما در بعضى از مسئله پيرو شما مى‏ شويم. خداوند پنهان كارى آنان را مى‏ داند.

در اين آيات دو عنوان «كَرِهُوا ما نَزَّلَ اللَّه» و «سَنُطِيعُكُمْ فِى بَعْضِ الْأَمْرِ» مربوط به بنى‏ اميه است.

بنى‏ اميه از كسانى بودند كه «كَرِهُوا ما نَزَّلَ اللَّه» يعنى ولايت [[امیرالمؤمنین علی علیه السلام|امیرالمؤمنین‏ علیه السلام]] را خوش نداشتند، و اين را [[معاویة بن ابی سفیان|معاویه]] در غدير به صراحت بر زبان جارى كرد و گفت:

وَ اللَّه! لا نُصَدِّقُ مُحَمَّداً عَلى مَقالَتِهِ وَ لا نُقِرُّ عَلِيّاً وِلايَتَهُ: به خدا قسم! محمد را بر گفتارش تصديق نمى‏ كنيم و براى حضرت امیر به ولايتش اقرار نمى ‏نماييم. <ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۶۱.</ref>

غدير همان اندازه كه يک اعتقاد بود يک دستور نيز بود. دستورى به گستردگى جوانب مختلف آن، كه مجموعه ‏اى از [[ایمان]] و [[اطاعت]] و [[میثاق الهی|پیمان]] در يک سو و حمد و سپاس و تشكر از اين [[نعمت]] در سوى ديگرِ آن به چشم مى‏ خورد. اين فرامين خاص كه در غدير به مردم داده شد وظايف آنان را در آن مقطع خاص به عنوان مقدمه ‏اى براى آينده‏ ها تعيين كرد.

«إِنَّ الَّذِينَ يُبايِعُونَكَ إِنَّما يُبايِعُونَ اللَّه يَدُ اللَّه فَوْقَ أَيْدِيهِمْ فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّما يَنْكُثُ عَلى نَفْسِهِ وَ مَنْ أَوْفى بِما عاهَدَ عَلَيْهُ اللَّه فَسَيُؤْتِيهِ أَجْراً عَظِيماً»<ref>فتح /  ۱۰.</ref>:

الا وَ انّى عِنْدَ انْقِضاءِ خُطْبَتى ادْعُوكُمْ الى مُصافَقَتى عَلى بَيْعَتِهِ وَ اْلاِقْرارِ بِهِ، ثُمَّ مُصافَقَتِهِ بَعْدى. الا وَ انّى قَدْ بايَعْتُ اللَّه وَ عَلِىٌّ قَدْ بايَعَنى، وَ انَا آخِذُكُمْ بِالْبَيْعَةِ لَهُ عَنِ اللَّه عَزَّ وَجَلَّ: «إِنَّ الَّذِينَ يُبايِعُونَكَ إِنَّما يُبايِعُونَ اللَّه، يَدُ اللَّه فَوْقَ أَيْدِيهِمْ. فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّما يَنْكُثُ عَلى نَفْسِهِ، وَ مَنْ أَوْفى بِما عاهَدَ عَلَيْهُ اللَّه فَسَيُؤْتِيهِ أَجْراً عَظِيماً»:

... مَعاشِرَ النّاسِ، ما تَقُولُونَ؟ فَإِنَّ اللَّه يَعْلَمُ كُلَّ صَوْتٍ وَ خافِيَةَ كُلِّ نَفْسٍ ... ، وَ مَنْ بايَعَ فَإِنَّما يُبايِعُ اللَّه، «يَدُ اللَّه فَوْقَ أَيْدِيهِمْ».

مَعاشِرَ النّاسِ، فَبايِعُوا اللَّه وَ بايِعُونى وَ بايِعُوا عَلِيّاً اميرَالْمُؤْمِنينَ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ وَ الائِمَّةَ مِنْهُمْ فِى الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ كَلِمَةً باقِيَةً؛ يُهْلِكُ اللَّه مَنْ غَدَرَ وَ يَرْحَمُ مَنْ وَفى «فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّما يَنْكُثُ عَلى نَفْسِهِ وَ مَنْ أَوْفى بِما عاهَدَ عَلَيْهُ اللَّه فَسَيُؤْتِيهِ أَجْراً عَظِيماً»:

فوراً نزد [[امیرالمؤمنین علی علیه السلام|امیرالمؤمنین ‏علیه السلام]] بازگشت در حالى كه آن حضرت مشغول غسل بدن مبارک [[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|پیامبر صلی الله علیه و آله]] بود و عرضه داشت:

در سقيفه بنى‏ ساعده ديدم اول كسى كه با او بيعت كرد [[مغیرة بن شعبه]] بود و سپس [[بشیر بن سعید]] و [[ابوعبیده جرّاح|ابوعبیده جراح]] و [[عمر بن خطاب]] و [[سالم مولی ابی‏ حذیفه]] و [[معاذ بن جبل]] به ترتيب با او بيعت كردند.

اميرالمؤمنين‏ عليه السلام فرمود: او ابليس لعنه الله است. پيامبر صلى الله عليه و آله به من خبر داده كه [[شیطان|ابلیس]] و بزرگان اصحابش هنگام منصوب كردن آن حضرت مرا به امر خداوند حاضر بودند كه به مردم اعلام كرد من نسبت به آنان از خودشان صاحب اختيارترم و به آنان دستور داد كه حاضران به غايبان خبر دهند.

سپس از مسجد بيرون مى‏ رود و ياران و شياطين و بزرگان آنان را جمع مى‏ كند. آنان در برابر او به سجده در مى ‏آيند و مى‏ گويند: اى آقاى ما واى بزرگ ما، تو بودى كه [[آدم علیه السلام|آدم]] را از [[بهشت]] بيرون كردى!!

[[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|پیامبر صلی الله علیه و آله]] فرمود:«انَا آخِذُكُمْ بِالْبَيْعَةِ لَهُ عَنِ اللَّه عَزَّ وَ جَلَّ» .

و بعد فرمود: وَ مَنْ بايَعَ فَانَّما يُبايِعُ اللَّه.

و در نهايت دستور داد و فرمود: فَبايِعُوا اللَّه.

== پيروان سقيفه شريک در جرم سقيفه<ref>غدير تا فاطميه (انصارى -  شريفى) : ص ۲۱۰ - ۲۱۳. </ref>==

همه پيروان سقيفه و غاصبين حق غدير از روز غصب تا [[قیامت]] دو جواب در مقابل «اى كاش ‏هاى خود» دريافت خواهند كرد:

خداوند در مورد [[اصحاب صحیفه ملعونه و مقابله با صراط مستقیم|اصحاب صحیفه ملعونه اول]] و پيروانشان مى‏ فرمايد: «أُولئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّه فَأَصَمَّهُمْ وَ أَعْمى أَبْصارَهُمْ».<ref>محمد صلى الله عليه و آله /  ۲۳.</ref>

همان گونه كه وقتى [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه زهرا علیها السلام]] آن خطابه بلند را خواند، نه تنها [[فدک]] را پس نداند و تغييرى در روش خود ايجاد نكردند، كه در برابر حضرت به حاضر جوابى و مقابله پرداختند.

آنجا بود كه از كرى و كورى دلشان چنين ياد كرد: اِسْتَحْوَذَ عَلَيكُم الشَيطانُ فَاَنْساكُم ذِكرَ اللَّهِ: شيطان بال خود را بر سر شما گسترده و ياد خدا را از خاطرتان برده است.<ref>بحار الانوار: ج ۴۵ ص ۶ .</ref>

تعبير ديگرى كه از اين كوردلى در ادامه آيه آمده «عَلى قُلُوبٍ أَقْفالُها»<ref>محمد صلى الله عليه و آله /  ۲۴.</ref> است، يعنى بر قلب‏ هاى آنان قفل زده شده است.

ادامه اين برخوردهاى كينه ‏توزانه به يک سال و ده سال ختم نشد، و ادامه يافت تا سر از كربلا برآورد. استمرار اين خط غاصبانه بر پايه ‏اى كه در [[صحیفه ملعونه]] ريشه داشت، تا روز قيامت ادامه خواهد يافت و براى هميشه امتحانى است كه هر مسلمانى در برابر آن قرار خواهد گرفت.

«موضع گيرى‏ هاى سقيفه در برابر غدير»! واقعيتى كه در صدد بيان آن هستيم اين است كه سقيفه با آنكه در ظاهر غالب شد و قدرت را در دست گرفت و اهداف خود را دنبال كرد، ولى غدير به طور جدى كار خود را دنبال كرد و در سايه «واللَّه يعصمك» تا امروز نام نيک آن در برابر ننگ سقيفه، بر بلندترين قله تاريخ مى ‏درخشد.

اگر همان سقيفه روز اول بود هرگز روزى پيش نمى ‏آمد كه پس از ۲۵ سال مردم [[امیرالمؤمنین علی علیه السلام|امیرالمؤمنین‏ علیه السلام]] را به التماس براى [[جانشین|خلافت]] فرابخوانند.

[[معاویة بن ابی سفیان|معاویه]] و بقاياى سقيفه حزب واحدى تشكيل دادند و به عنوان خونخواهىِ خليفه مقتولِ سقيفه پرچم برافراشتند.

پيراهن سقيفه را بر منبر دمشق -  كه پايه ‏هاى سقيفه در آن محكم شده بود - آويختند، و عناوينى از قبيل «خال المؤمنين» و «كاتب وحى» را هم زيور آن نمودند و به جنگ غدير آمدند.

با مرگ معاويه و روى كار آمدن يزيد، اين مذبح بزرگ آماده سر بريدن غدير بود، و اينسان شد كه غدير را به مسلخ كربلا كشاندند و مى‏رفت تا خواب‏ هاى رؤساى سقيفه تعبير شود. [[امام صادق‏ علیه السلام]] ارتباط مذبح كربلا به بازوى سياه سقيفه را چنين بيان مى‏ فرمايد: «إِذا كُتِبَ الْكِتابُ قُتِلَ الْحُسَيْنُ عَلَيْهِ السَّلامُ»: «آنگاه كه صحيفه ملعونه امضا شد [[امام حسین‏ علیه السلام]] به شهادت رسيد»!<ref>بحار الانوار: ج ۲۸ ص ۱۲۳.</ref>

اكنون غدير «[[امام حسین‏ علیه السلام]]» بود كه همراه گروهى آماده شهادت و قطعه قطعه شدن و فداشدن و اسير شدن و اشک ريختن براى غديرِ سر بريده، و معرفى غدير به بى‏ خبران شام به مصاف سقيفه رفت.