۴٬۰۶۴
ویرایش
(←منبع) |
|||
خط ۱: | خط ۱: | ||
در روز آخر ايام حج در سفر [[حجةالوداع]] يعنى دوازدهم ذى الحجة، پيامبر صلى الله عليه و آله به مسجد خيف در مِنا آمد كه يادگار جدش [[ابراهیم علیه السلام|حضرت ابراهیم علیه السلام]] بود. | در روز آخر ايام حج در سفر [[حجةالوداع]] يعنى دوازدهم ذى الحجة، پيامبر صلى الله عليه و آله به مسجد خيف در مِنا آمد كه يادگار جدش [[ابراهیم علیه السلام|حضرت ابراهیم علیه السلام]] بود. | ||
خط ۸: | خط ۷: | ||
در چنين موقعيتى كه مراسم حج به ساعات پايانى خود نزديک مى شد، بار ديگر وحى الهى تجلى كرد و آخرين سوره كاملى - كه در يک نزول جبرئيل فرود آمد - بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد و آن سوره نصر بود: | در چنين موقعيتى كه مراسم حج به ساعات پايانى خود نزديک مى شد، بار ديگر وحى الهى تجلى كرد و آخرين سوره كاملى - كه در يک نزول جبرئيل فرود آمد - بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد و آن سوره نصر بود: | ||
{{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ . اِذا جاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحِ. وَ رَأَيْتَ النّاسَ يَدْخُلُونَ فى دينِ اللَّهِ اَفْواجاً . فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَ اسْتَغْفِرْهُ اِنَّهُ كانَ تَوّاباً}}: | {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ . اِذا جاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحِ. وَ رَأَيْتَ النّاسَ يَدْخُلُونَ فى دينِ اللَّهِ اَفْواجاً . فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَ اسْتَغْفِرْهُ اِنَّهُ كانَ تَوّاباً}}:به نام خدا که رحمتش بیاندازه است و مهربانیاش همیشگی. هنگامی که یاری خدا و [آن] پیروزی فرا رسد، و مردم را ببینی که گروه گروه در دین خدا درآیند، پس پروردگارت را همراه با سپاس و ستایش تسبیح گوی، و از او آمرزش بخواه، که او همواره توبه پذیر است. | ||
به محض نزول اين سوره، پيامبر صلى الله عليه و آله به طور رسمى نزديكى مرگ خويش را خبر داد و فرمود<ref>فتح /۱ - ۳؛ واقعه قرآنى غدير: ص ۳۳. </ref>: | |||
به محض نزول اين سوره، پيامبر صلى الله عليه و آله به طور رسمى نزديكى مرگ خويش را خبر داد و فرمود: | |||
«نَفْسم به من خبر مى دهد كه در اين سال قبض روح خواهم شد»، يعنى اين سالى كه در پيش است.<ref>عُدة الداعى: ص ۲۷۹؛ تفسير نور الثقلين: ج ۵ ص ۶۸۹ ح ۱؛ بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۱۳ ح ۶؛ عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۹۸،۱۷۱؛ الاقبال: ص ۴۵۳ - ۴۵۹؛تفسير قمى: ص ۱۵۹. </ref> | «نَفْسم به من خبر مى دهد كه در اين سال قبض روح خواهم شد»، يعنى اين سالى كه در پيش است.<ref>عُدة الداعى: ص ۲۷۹؛ تفسير نور الثقلين: ج ۵ ص ۶۸۹ ح ۱؛ بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۱۳ ح ۶؛ عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۹۸،۱۷۱؛ الاقبال: ص ۴۵۳ - ۴۵۹؛تفسير قمى: ص ۱۵۹. </ref> | ||
خط ۲۸: | خط ۲۵: | ||
دومين پيامد نزول سوره نصر آن بود كه پيامبر صلى الله عليه و آله اميرالمؤمنين عليه السلام را فرا خواند و با اشاره به سزاوارى على عليه السلام به مقام خلافت به او فرمود: | دومين پيامد نزول سوره نصر آن بود كه پيامبر صلى الله عليه و آله اميرالمؤمنين عليه السلام را فرا خواند و با اشاره به سزاوارى على عليه السلام به مقام خلافت به او فرمود: | ||
«يا على، آنچه بدان وعده داده شده بودم | «يا على، آنچه بدان وعده داده شده بودم فرا رسید و مردم گروه گروه در دين خدا داخل شدند. | ||
هيچكس از تو سزاوارتر به قرار گرفتن در مقام من نيست، به خاطر پيشتر بودن تو در اسلام و نزديكى تو با من و دامادى تو نسبت به من و اينكه سيده زنان جهان نزد توست، و قبل از آن حمايت هايى كه پدرت ابوطالب درباره من داشت و گرفتارى هايى كه هنگام نزول قرآن به خاطرش متحمل شد...».<ref>بحار الانوار: ج ۴۰ ص ۸۵؛ شرح نهج البلاغة: ج ۹ ص ۱۷۴؛ ينابيع المودة: ج ۲ ص ۴۹۵ ح ۳۸۹. </ref> | هيچكس از تو سزاوارتر به قرار گرفتن در مقام من نيست، به خاطر پيشتر بودن تو در اسلام و نزديكى تو با من و دامادى تو نسبت به من و اينكه سيده زنان جهان نزد توست، و قبل از آن حمايت هايى كه پدرت ابوطالب درباره من داشت و گرفتارى هايى كه هنگام نزول قرآن به خاطرش متحمل شد...».<ref>بحار الانوار: ج ۴۰ ص ۸۵؛ شرح نهج البلاغة: ج ۹ ص ۱۷۴؛ ينابيع المودة: ج ۲ ص ۴۹۵ ح ۳۸۹. </ref> | ||
خط ۳۴: | خط ۳۱: | ||
سومين عكس العمل پيامبر صلى الله عليه و آله به نزول سوره نصر آن بود كه در فرصت باقيمانده از آخرين روز مراسم حج، مردم را كنار مسجد خيف در منا جمع كرد و سخنرانى مفصلى براى آنان ايراد كرد. در اين سخنرانى پس از حمد و ثناى الهى به چند مسئله اجتماعى اشاره نمود، و با ذكر آيات ۳۶ و ۳۷ سوره توبه اشاره به ابطال برخى مسائل جاهلى مانند رباى [[جاهلیت و نفاق صحابه|جاهلیت]] و خونريزى هاى آن زمان و مطالبى از اين دست فرمود.<ref>بحار الانوار: ج ۹ ص ۱۵۰، ج ۳۲ ص ۳۶۳،۳۱۷،۲۹۴،۲۹۱،۲۹۰، ج ۳۶ ص ۲۳، ج ۳۷ ص ۱۱۴؛ امالى طوسى: ص ۵۰۳؛ مجمع البيان: ج ۹ ص ۷۲؛ تفسير فرات: ص ۲۸۰. </ref> | سومين عكس العمل پيامبر صلى الله عليه و آله به نزول سوره نصر آن بود كه در فرصت باقيمانده از آخرين روز مراسم حج، مردم را كنار مسجد خيف در منا جمع كرد و سخنرانى مفصلى براى آنان ايراد كرد. در اين سخنرانى پس از حمد و ثناى الهى به چند مسئله اجتماعى اشاره نمود، و با ذكر آيات ۳۶ و ۳۷ سوره توبه اشاره به ابطال برخى مسائل جاهلى مانند رباى [[جاهلیت و نفاق صحابه|جاهلیت]] و خونريزى هاى آن زمان و مطالبى از اين دست فرمود.<ref>بحار الانوار: ج ۹ ص ۱۵۰، ج ۳۲ ص ۳۶۳،۳۱۷،۲۹۴،۲۹۱،۲۹۰، ج ۳۶ ص ۲۳، ج ۳۷ ص ۱۱۴؛ امالى طوسى: ص ۵۰۳؛ مجمع البيان: ج ۹ ص ۷۲؛ تفسير فرات: ص ۲۸۰. </ref> | ||
علیبنابراهیم رحمة الله علیه گوید:{{متن قرآن|إِذا جاءَ نَصْرُ اللهِ وَ الْفَتْحُ}}؛ در | علیبنابراهیم رحمة الله علیه گوید:{{متن قرآن|إِذا جاءَ نَصْرُ اللهِ وَ الْفَتْحُ}}؛ در حجّة الوداع در مِنی نازل شد و آنگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «خبر مرگم رسید». سپس به مسجد خِیف رفت و مردم را گرد آورد و فرمود: {{متن عربی|نَصَرَ اللَّهُ امْرَأً سَمِعَ مَقَالَتِی فَوَعَاهَا وَ بَلَّغَهَا مَنْ لَمْ یَسْمَعْهَا فَرُبَّ حَامِلِ فِقْهٍ غَیْرُ فَقِیهٍ وَ رُبَّ حَامِلِ فِقْهٍ إِلَی مَنْ هُوَ أَفْقَهُ مِنْهُ، ثَلَاثٌ لَا یُغِلُّ عَلَیْهِ قَلْبُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ أخلص {إِخْلَاصُ} الْعَمَلِ لِلَّهِ وَ النَّصِیحَهًُْ لِأَئِمَّهًِْ الْمُسْلِمِینَ وَ اللُّزُومُ لِجَمَاعَتِهِمْ فَإِنَّ دَعْوَتَهُمْ مُحِیطَهًٌْ مَنْ وَرَاءَهُمْ، أَیُّهَا النَّاسُ! إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمْ ثَقَلَیْنِ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا وَ لَنْ تَزِلُّوا، کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی، فَإِنَّهُ قَدْ نَبَّأَنِی اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ أَنَّهُمَا لَنْ یَتَفَرَّقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ، کَإِصْبَعَیَّ هَاتَیْنِ جَمَعَ بَیْنَ سَبَّابَتَیْهِ وَ لَا أَقُولُ کَهَاتَیْنِ وَ جَمَعَ بَیْنَ سَبَّابَتِهِ وَ الْوُسْطَی فَیَفْضُلُ هَذِهِ عَلَی هَذِهِ.}}: | ||
«خداوند یاری کند کسی را که سخن مرا بشنود و به خاطر بسپارد و به کسانی که نشنیده اند برساند. چه بسا حملکنندهی فقه که خود فقیه نیست و چه بسا رسانندهی فقه به کسی که وی از او فقیه تر است. | «خداوند یاری کند کسی را که سخن مرا بشنود و به خاطر بسپارد و به کسانی که نشنیده اند برساند. چه بسا حملکنندهی فقه که خود فقیه نیست و چه بسا رسانندهی فقه به کسی که وی از او فقیه تر است. | ||
خط ۴۰: | خط ۳۷: | ||
سه چیز است که دل هیچ مسلمانی بر آن ها خیانت نمی کند: خالصکردن عمل از برای خدا، خیرخواهی از برای پیشوایان مسلمانان و همراهی با جماعت ایشان؛ چرا که فرا خواندن آن پیشوایان شامل تمام کسانی میشود که پشت ایشان است. | سه چیز است که دل هیچ مسلمانی بر آن ها خیانت نمی کند: خالصکردن عمل از برای خدا، خیرخواهی از برای پیشوایان مسلمانان و همراهی با جماعت ایشان؛ چرا که فرا خواندن آن پیشوایان شامل تمام کسانی میشود که پشت ایشان است. | ||
ای مردم! من دو چیز گرانبها را در میان شما بر جا میگذارم که تا آنگاه که به آن دو چنگ زنید، هرگز گمراه نشوید و به لغزش نیافتید: کتاب خدا و عترت و اهل بیتم را. خداوند مهربان آگاه که یادش بلند مرتبه و با شکوه باد مرا خبر داد که آن دو از هم جدا نخواهند شد تا آنکه در کنار حوض همچون این دو بر من وارد شوند و میان دو انگشت سبّابه خود را جمع کرد و نمی گویم همچون این دو و میان انگشت سبّابه و میانه را جمع کرد چرا که یکی از این دو از دیگری برتر است».<ref>تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۳۶؛ تفسیرالقمی، ج۲، ص۴۴۷.</ref> | ای مردم! من دو چیز گرانبها را در میان شما بر جا میگذارم که تا آنگاه که به آن دو چنگ زنید، هرگز گمراه نشوید و به لغزش نیافتید: کتاب خدا و عترت و اهل بیتم را. خداوند مهربان آگاه که یادش بلند مرتبه و با شکوه باد مرا خبر داد که آن دو از هم جدا نخواهند شد تا آنکه در کنار حوض همچون این دو بر من وارد شوند و میان دو انگشت سبّابه خود را جمع کرد و فرمود: نمی گویم همچون این دو و میان انگشت سبّابه و میانه را جمع کرد چرا که یکی از این دو از دیگری برتر است».<ref>تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۳۶؛ تفسیرالقمی، ج۲، ص۴۴۷.</ref> | ||
احمد بن حنبل در کتاب مسند حدیث بیستوچهارم روایت میکند: {{متن عربی|لَمَّا أُنْزِلَ}}{{متن قرآن|إِذا جاءَ نَصْرُ اللهِ وَ الْفَتْحُ}} {{متن عربی|بَعْدَ انْصِرَافِهِ صلی الله علیه و آله مِنْ غَزَاهًِْ حُنَیْنٍ جَعَلَ یُکْثِرُ مِنْ سُبْحَانَ اللهِ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ ثُمَّ قَالَ یَا عَلِیُّ علیه السلام إِنَّهُ قَدْ جَاءَ مَا وُعِدْتُ بِهِ جَاءَ الْفَتْحُ وَ دَخَلَ النَّاسُ فِی دِینِ اللهِ أَفْواجاً وَ إِنَّهُ لَیْسَ أَحَدٌ أَحَقَّ مِنْکَ بِمَقَامِی لِقِدَمِك فِی الْإِسْلَامِ وَ قُرْبِك مِنِّی وَ صِهْرِك وَ عِنْدَك سَیِّدَهًُْ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ وَ قَبْلَ ذَلِك مَا كانَ مِنْ بَلَاءِ أَبِیطَالِبٍ عِنْدِی حِینَ نَزَلَ الْقُرْآنُ فَأَنَا حَرِیصٌ عَلَی أَنْ أُرَاعِیَ ذَلِك لِوَلَدِهِ.}}: | احمد بن حنبل در کتاب مسند حدیث بیستوچهارم روایت میکند: {{متن عربی|لَمَّا أُنْزِلَ}}{{متن قرآن|إِذا جاءَ نَصْرُ اللهِ وَ الْفَتْحُ}} {{متن عربی|بَعْدَ انْصِرَافِهِ صلی الله علیه و آله مِنْ غَزَاهًِْ حُنَیْنٍ جَعَلَ یُکْثِرُ مِنْ سُبْحَانَ اللهِ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ ثُمَّ قَالَ یَا عَلِیُّ علیه السلام إِنَّهُ قَدْ جَاءَ مَا وُعِدْتُ بِهِ جَاءَ الْفَتْحُ وَ دَخَلَ النَّاسُ فِی دِینِ اللهِ أَفْواجاً وَ إِنَّهُ لَیْسَ أَحَدٌ أَحَقَّ مِنْکَ بِمَقَامِی لِقِدَمِك فِی الْإِسْلَامِ وَ قُرْبِك مِنِّی وَ صِهْرِك وَ عِنْدَك سَیِّدَهًُْ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ وَ قَبْلَ ذَلِك مَا كانَ مِنْ بَلَاءِ أَبِیطَالِبٍ عِنْدِی حِینَ نَزَلَ الْقُرْآنُ فَأَنَا حَرِیصٌ عَلَی أَنْ أُرَاعِیَ ذَلِك لِوَلَدِهِ.}}: | ||
پیامبر صلی الله علیه و آله بعد از نازل شدن آیه: {{متن قرآن|إِذا جاءَ نَصْرُ اللهِ وَ الْفَتْحُ}}که بعد از بازگشت از | پیامبر صلی الله علیه و آله بعد از نازل شدن آیه: {{متن قرآن|إِذا جاءَ نَصْرُ اللهِ وَ الْفَتْحُ}}که بعد از بازگشت از غزوه حنین بود، زیاد {{متن عربی|سبحان الله}} و {{متن عربی|استغفر الله}} می گفت و فرمود: «ای علی (علیه السلام)! آنچه وعده داده شده بودم فرا رسید و مردم دسته دسته به دین الهی گرویدند، هیچکس شایستهتر از تو به مقام من نیست؛ چرا که پیش از همه اسلام آوردی و خویشاوند و داماد من هستی و سرور زنان عالم همسرت است. پیش از این، هنگامی که قرآن نازل شد ابوطالب (رحمة الله علیه) به خوبی آزمایش پس داد تلاش زیادی کرد و من مشتاقم آن را دربارهی فرزندش جبران کنم».<ref>تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۳۸؛ بحارالأنوار، ج۴۰، ص۸۵؛ شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۱۷۴.</ref> | ||
== منبع == | == منبع == |
ویرایش