|
|
خط ۲۰: |
خط ۲۰: |
|
| |
|
| بقیه آن هفت آیه یکی آیات ۴۱ تا ۴۴ سوره زخرف و دو آیه دیگر [[آيه ۹۳ و ۹۴ مؤمنون و غدیر|آیات ۹۳ و ۹۴ سوره مؤمنون]] بود. | | بقیه آن هفت آیه یکی آیات ۴۱ تا ۴۴ سوره زخرف و دو آیه دیگر [[آيه ۹۳ و ۹۴ مؤمنون و غدیر|آیات ۹۳ و ۹۴ سوره مؤمنون]] بود. |
| | ==تحلیل اعتقادی آیه== |
| | درباره تحلیل اعتقادی نزول آیه ۶۱ سوره زخرف چنین گفته شده است: این آیه معرفى على عليه السلام بهعنوان تنها راه نجات و«نشانه و علمى براى قيامت» است. در تفاسیر آمده كه منظور از اين آيه على بن ابىطالب عليه السلام است.<ref>واقعه قرآنى غدير: ص ۳۰. بحار الانوار: ج ۳۲ ص ۱۹۳ ح ۱۴۱، ص ۲۹۱ ح ۲۴۴، ج ۳۶ ص ۲۳، ج ۳۷ ص ۱۸۳. عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۶۹ ، ص ۱۶۹ - ۱۷۱. الطرائف: ص ۱۴۲ ج ۲۱۷. شواهد التنزيل: ج ۱ ص ۵۲۶ . تأويل الآيات: ص ۳۵۲. سنن الترمذى: ج ۲ ص ۹۰.</ref> |
|
| |
|
| | [[جابر بن عبدالله انصاری|جابر بن عبد اللَّه انصارى]] در توصیف اين مقطع مقدماتى غدير چنین گفته است: پيامبر صلى الله عليه و آله در مِنا در حالى كه من از همه به آن حضرت نزديکتر بودم فرمود: «آگاه باشيد، مبادا شما را بعد از خود چنين بيابم كه از دين بازگشته كافر شدهايد و گردن يكديگر را مىزنيد. بهخدا قسم، اگر چنين كنيد، مرا در آن لشكرى خواهيد يافت كه به جنگ شما آمده است. سپس حضرت نگاهى به پشت سر خود كرد و سه مرتبه فرمود: و يا اينكه على به جنگتان مىآيد و ما چنين پنداشتيم كه جبرئيل از پشت سر حضرت اين مطلب را به او گفت. بعد از اين قضيه خداوند چنين نازل كرد: «و اگر تو را از اين جهان ببريم باز از آنان انتقام خواهيم گرفت» بهوسيله على بن ابىطالب، «يا به تو نشان مىدهيم آنچه به آنان وعده كرديم كه ما بر آنان اقتدار و تسلط داريم». |
|
| |
|
| | | سپس اين آيه نازل شد: «بگو: پروردگارا، اگر آنچه آنان وعده داده مىشوند به من نشان دادى مرا در بين قوم ظالمان قرار مده». در پى آن چنين نازل شد: «تمسک نما به آنچه -درباره على- بر تو وحى شد، كه تو بر راه راست هستى»؛ و اين آيه نازل شد كه على نشانه روز قيامت است، و نيز نازل شد: «و او يادآورى براى تو و قومت است و بهزودى -درباره على- مورد سؤال قرار خواهيد گرفت».<ref>الطرائف، ج۱، ص۱۴۳؛ تأويل الآيات الظاهره، ص۵۴۲؛ تأويل الآيات الظاهره، ص۵۴۴-۵۴۵؛ بحارالانوار، ج۳۲، ص۱۹۳، ح۱۴۱؛ بحارالانوار، ج۳۲، ص۲۹۱، ح۲۴۴؛ بحارالانوار، ج۳۶، ص۲۳؛ بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۸۳؛ عوالم العلوم، ج۲/۱۵، ص۶۹؛ عوالم العلوم، ۲/۱۵، ۱۶۹-۱۷۱؛ شواهد التنزيل، ج۲، ص۲۱۶-۲۱۷.</ref> |
| آيه ششم بهعنوان معرفى على عليه السلام به عنوان تنها راه نجات، آيه ۶۱ سوره زخرف بود: «وَ اِنَّهُ لَعِلْمٌ لِلسّاعَةِ»:
| |
| | |
| «و او نشانه و علمى براى قيامت است» و تفسير شد كه منظور از اين آيه على بن ابى طالب عليه السلام است.<ref>واقعه قرآنى غدير: ص ۳۰. بحار الانوار: ج ۳۲ ص ۱۹۳ ح ۱۴۱، ص ۲۹۱ ح ۲۴۴، ج ۳۶ ص ۲۳، ج ۳۷ ص ۱۸۳. عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۶۹ ، ص ۱۶۹ - ۱۷۱. الطرائف: ص ۱۴۲ ج ۲۱۷. شواهد التنزيل: ج ۱ ص ۵۲۶ . تأويل الآيات: ص ۳۵۲. سنن الترمذى: ج ۲ ص ۹۰.</ref>
| |
| | |
| در واقع با نزول اين آيات و ابلاغ آن، پيامبر صلى الله عليه و آله بر فراز منبر مِنا مردم را از ارتداد و اختلاف بر حذر مى دارد و به آنان هشدار مى دهد كه اگر چنين كنيد به جنگ شما خواهم آمد، و اگر من نباشم على به جنگتان مى آيد.
| |
| | |
| اين اعلان خطر، تلويحاً جانشينى على عليه السلام را يادآورى مى كند و خبر از آينده اى مى دهد كه در آن على عليه السلام عين محمد صلى الله عليه و آله خواهد بود.
| |
| | |
| صحاب جليل القدر جابر بن عبد اللَّه انصارى اين مقطع مقدماتى غدير را چنين بيان مى كند:
| |
| | |
| پيامبر صلى الله عليه و آله در مِنا - در حجةالوداع - در حالى كه من از همه به آن حضرت نزديک تر بودم فرمود:
| |
| | |
| الا لا الْفِيَنَّكُمْ تَرْجِعُونَ بَعْدى كُفّاراً يَضْرِبُ بَعْضُكُمْ رِقابَ بَعْضٍ، وَ ايْمُ اللَّه لَئِنْ فَعَلْتُمُوها لَتَعْرِفُنّى فِى الْكَتيبَةِ الَّتى تُضارِبُكُمْ:
| |
| | |
| آگاه باشيد، مبادا شما را بعد از خود چنين بيابم كه از دين بازگشته كافر شده ايد و گردن يكديگر را مى زنيد. بخدا قسم اگر چنين كنيد مرا در آن لشكرى خواهيد يافت كه به جنگ شما آمده است.
| |
| | |
| سپس حضرت نگاهى به پشت سر خود كرد و سه مرتبه فرمود: و يا اينكه على به جنگتان مى آيد، و ما چنين پنداشتيم كه جبرئيل از پشت سر حضرت اين مطلب را به او گفت.
| |
| | |
| بعد از اين قضيه خداوند چنين نازل كرد:
| |
| | |
| «فَإِمَّا نَذْهَبَنَّ بِكَ فَإِنَّا مِنْهُمْ مُنْتَقِمُونَ» بِعَلِىِّ بْنِ ابى طالِبٍ: «و اگر تو را از اين جهان ببريم باز از آنان انتقام خواهيم گرفت» به وسيله على بن ابى طالب، «أَوْ نُرِيَنَّكَ الَّذِى وَعَدْناهُمْ فَإِنَّا عَلَيْهِمْ مُقْتَدِرُونَ» : «يا به تو نشان مى دهيم آنچه به آنان وعده كرديم كه ما بر آنان اقتدار و تسلط داريم».
| |
| | |
| سپس اين آيه نازل شد: | |
| | |
| «قُلْ رَبِّ إِمَّا تُرِيَنِّى ما يُوعَدُونَ. رَبِّ فَلا تَجْعَلْنِى فِى الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ»: «بگو: پروردگارا، اگر آنچه آنان وعده داده مى شوند به من نشان دادى مرا در بين قوم ظالمين قرار مده».
| |
| | |
| در پى آن چنين نازل شد: «فَاسْتَمْسِكْ بِالَّذِى أُوحِىَ إِلَيْكَ - فى امْرِ عَلِىٍّ - إِنَّكَ عَلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ»: | |
| | |
| «تمسک نما به آنچه - درباره على - بر تو وحى شد، كه تو بر راه راست هستى»؛ و اين آيه نازل شد كه على نشانه روز قيامت است، و نيز نازل شد: | |
| | |
| «وَ إِنَّهُ لَذِكْرٌ لَكَ وَ لِقَوْمِكَ وَ سَوْفَ تُسْئَلُونَ» عن على بن ابى طالب:
| |
| | |
| «و او يادآورى براى تو و قومت است و بزودى - درباره على - مورد سؤال قرار خواهيد گرفت».<ref>بحار الانوار: ج ۳۲ ص ۱۹۳ ح ۱۴۱، ص ۲۹۱ ح ۲۴۴ و ج ۳۶ ص ۲۳ و ج ۳۷ ص ۱۸۳. الطرائف: ص ۱۴۲ ح ۲۱۷. شواهد التنزيل: ج ۱ ص ۵۲۶ . تأويل الآيات: ج ۲ ص ۵۶۱ . عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۶۹ ح ۴۶.</ref> | |
| | |
| آنچه در اينجا قابل ذكر است اينكه نزول هر يک از اين آيات در مراحل مقدماتى غدير، پيام آور مسايلى از عمق آن است كه ذيلاً به نتايج آن اشاره مى كنيم:
| |
| | |
| === نتايج آيات ولايت على عليه السلام در مِنا === | | === نتايج آيات ولايت على عليه السلام در مِنا === |
| چهار هدف از آيات نازل شده در مِنا قابل استفاده است: | | چهار هدف از آيات نازل شده در مِنا قابل استفاده است: |