پرش به محتوا

آیه ۲۸۵ بقره و غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۴: خط ۲۴:
گفته شده که غدير همان اندازه كه يک اعتقاد بود يک دستور نيز بود؛ دستورى به‌گستردگى جوانب مختلف آن، كه مجموعه‌‏اى از ايمان، اطاعت و پيمان در يک سو و حمد، سپاس و تشكر از اين نعمت در سوى ديگرِ آن به‌چشم مى‏‌خورد. اين فرمان‌های خاص كه در غدير به مردم داده شد وظايف آنان را در آن مقطع خاص به‌عنوان مقدمه‏‌اى براى آيندگان تعيين كرد. به نظر برخی، بعضی آيات قرآن پشتيبانِ اين اوامر غديرى است كه مستقيماً در كلام پيامبر صلى الله عليه و آله به آنها استشهاد شده است. آياتى كه به اين عنوان در غدير به‌صورت تركيب و تضمين در كلام حضرت ديده مى‏‌شود ۱۰ آيه است كه يكى از آنها آيه ۲۸۵ سوره بقره دانسته شده است: {{قرآن|آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَ الْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّه وَ مَلائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ، لا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَكَ رَبَّنا وَ إِلَيْكَ الْمَصِيرُ|ترجمه=پیامبر به آنچه از پروردگارش به او نازل شده، ایمان آورده، و مؤمنان همگی به خدا و فرشتگان و کتاب‌ها و پیامبرانش، ایمان آورده‌اند [و بر اساس ایمان استوارشان گفتند:] ما میان هیچ‌یک از پیامبران او فرق نمی‌گذاریم. و گفتند: شنیدیم و اطاعت کردیم، پروردگارا! آمرزشت را خواهانیم و بازگشت [همه] به‌سوی توست}}
گفته شده که غدير همان اندازه كه يک اعتقاد بود يک دستور نيز بود؛ دستورى به‌گستردگى جوانب مختلف آن، كه مجموعه‌‏اى از ايمان، اطاعت و پيمان در يک سو و حمد، سپاس و تشكر از اين نعمت در سوى ديگرِ آن به‌چشم مى‏‌خورد. اين فرمان‌های خاص كه در غدير به مردم داده شد وظايف آنان را در آن مقطع خاص به‌عنوان مقدمه‏‌اى براى آيندگان تعيين كرد. به نظر برخی، بعضی آيات قرآن پشتيبانِ اين اوامر غديرى است كه مستقيماً در كلام پيامبر صلى الله عليه و آله به آنها استشهاد شده است. آياتى كه به اين عنوان در غدير به‌صورت تركيب و تضمين در كلام حضرت ديده مى‏‌شود ۱۰ آيه است كه يكى از آنها آيه ۲۸۵ سوره بقره دانسته شده است: {{قرآن|آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَ الْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّه وَ مَلائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ، لا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَكَ رَبَّنا وَ إِلَيْكَ الْمَصِيرُ|ترجمه=پیامبر به آنچه از پروردگارش به او نازل شده، ایمان آورده، و مؤمنان همگی به خدا و فرشتگان و کتاب‌ها و پیامبرانش، ایمان آورده‌اند [و بر اساس ایمان استوارشان گفتند:] ما میان هیچ‌یک از پیامبران او فرق نمی‌گذاریم. و گفتند: شنیدیم و اطاعت کردیم، پروردگارا! آمرزشت را خواهانیم و بازگشت [همه] به‌سوی توست}}


در روایتى از علی بن‌ ابراهیم قمی به سند خود از امام صادق علیه السلام آمده است که آیه {{متن قرآن|آمن‌الرّسول}} خطاب دو جانبه و بى‌واسطه خداوند با پیامبر در شب معراج بوده است. در این روایت، امام صادق علیه السلام از پیامبر صلى الله علیه و آله نقل مى‌کند: هنگامى که در معراج به سدرةالمنتهی رسیدم و تا اندازه دو قوس کمان به او نزدیک شدم، پروردگارم ندا داد: {{متن قرآن|آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ}} و من از طرف خود و امّتم به خداوند پاسخ دادم:{{متن قرآن|وَ الْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّه وَ مَلائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ، لا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَكَ رَبَّنا وَ إِلَيْكَ الْمَصِيرُ}} و گفتم: {{متن قرآن|سَمِعنا و أَطَعنا غُفرانَكَ رَبَّنا و إِلیكَ المَصِیر}}؛ آن‌گاه خداوند فرمود: {{متن قرآن|لَايُكِلّفُ اللّهُ نَفسًا إِلّا وُسعَها لَها ماكَسبَت و عَلیهَا ما اکتَسبَت|ترجمه=خداوند هيچ‌كس را جز به قدر توانايى‌اش تكليف نمى‌كند}} و من از خدا خواستم: {{متن قرآن|رَبَّنا لَاتُؤاخِذنَا إَن نَسِینا أو أَخطَأنا|ترجمه=پروردگارا، اگر فراموش كرديم يا به خطا رفتيم بر ما مگير}} و خداوند فرمود: پذیرفتم.
=== روایاتی در این مورد ===
در روایتى از علی بن‌ ابراهیم قمی به سند خود از امام صادق علیه السلام آمده است که آیه {{متن قرآن|آمن‌الرّسول}} خطاب دو جانبه و بى‌واسطه خداوند با پیامبر در شب معراج بوده است. در این روایت، امام صادق علیه السلام از پیامبر صلى الله علیه و آله نقل مى‌کند: هنگامى که در معراج به سدرةالمنتهی رسیدم و تا اندازه دو قوس کمان به او نزدیک شدم، پروردگارم ندا داد: {{متن قرآن|آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ}} و من از طرف خود و امّتم به خداوند پاسخ دادم:{{متن قرآن|وَ الْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّه وَ مَلائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ، لا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَكَ رَبَّنا وَ إِلَيْكَ الْمَصِيرُ}} و گفتم: {{متن قرآن|سَمِعنا و أَطَعنا غُفرانَكَ رَبَّنا و إِلیكَ المَصِیر}}؛ آن‌گاه خداوند فرمود: {{متن قرآن|لَايُكِلّفُ اللّهُ نَفسًا إِلّا وُسعَها لَها ماكَسبَت و عَلیهَا ما اکتَسبَت|ترجمه=خداوند هيچ‌كس را جز به قدر توانايى‌اش تكليف نمى‌كند}} و من از خدا خواستم: {{متن قرآن|رَبَّنا لَاتُؤاخِذنَا إَن نَسِینا أو أَخطَأنا|ترجمه=پروردگارا، اگر فراموش كرديم يا به خطا رفتيم بر ما مگير}} و خداوند فرمود: پذیرفتم. گفتم: {{متن قرآن|رَبَّنا ولَاتَحمِل عَلَینا إِصرًا كَماحَملتَهُ عَلى الّذِینَ مِن قَبلِنا|ترجمه=پروردگارا، هيچ بار گرانى بر [دوش‌] ما مگذار؛ همچنان‌كه بر [دوش‌] كسانى كه پيش از ما بودند نهادى}} و خداوند این دعا را نیز پذیرفت. و گفتم {{متن قرآن|رَبَّنا و لَاتُحمّلنا مالَاطاقَةَ لَنَا بِهِ و اعفُ عَنّا واغفِرلَنا وارحَمنَا أَنتَ مَولنا فَانصُرنا عَلى‌القَومِ الکفِرین|ترجمه=پروردگارا، و آنچه تاب آن نداريم بر ما تحميل مكن؛ و از ما درگذر؛ و ما را ببخشاى و بر ما رحمت آور؛ سرور ما تويى؛ پس ما را بر گروه كافران پيروز كن}} و خداوند پاسخ داد: هر آن‌چه را از من خواستى به تو و امّتت بخشیدم.<ref>تفسیرقمى، ج ۱، ص ۱۲۲؛ نورالثقلین، ج ۱، ص ۳۰۶.</ref>


گفتم:{{متن قرآن|رَبَّنا ولَاتَحمِل عَلَینا إِصرًا كَماحَملتَهُ عَلى الّذِینَ مِن قَبلِنا}} و خداوند این دعا را نیز پذیرفت.
در روایتى دیگر، پیامبر صلى الله علیه و آله با استناد به آیه ۲۸۶ سوره بقره گفته است: چهار چیز (خطا، فراموشى، آنچه از روى اکراه انجام مى‌شود و آنچه خارج از طاقت انسان است) از امّت من برداشته شده است.<ref>الکافى، ج ۲، ص ۴۶۲؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۱، ص ۳۵۰.</ref>


و گفتم {{متن قرآن|رَبَّنا و لَاتُحمّلنا مالَاطاقَةَ لَنَا بِهِ و اعفُ عَنّا واغفِرلَنا وارحَمنَا أَنتَ مَولنا فَانصُرنا عَلى‌القَومِ الکفِرین}} و خداوند پاسخ داد: هر آن‌چه را از من خواستى، به تو و امّت تو بخشیدم.<ref>تفسیرقمى، ج ۱، ص ۱۲۲؛ نورالثقلین، ج ۱، ص ۳۰۶.</ref>
== موقعیت آیه در متن خطبه غدیر ==
 
موقعیت آیه ۲۸۵ بقره در متن خطبه غدیر چنین است: {{متن عربی|مَعاشِرَ النّاسِ، قُولُوا الَّذى قُلْتُ لَكُمْ وَ سَلِّمُوا عَلى عَلِىٍّ بِإِمْرَةِ الْمُؤْمِنينَ، وَ قُولُوا}}: {{قرآن|سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَكَ رَبَّنا وَ إِلَيْكَ الْمَصِيرُ}}: اى مردم، آنچه به شما گفتم بگوييد (تكرار كنيد)، و به على به‌عنوان اميرالمؤمنين سلام كنيد و بگوييد: «شنيديم و اطاعت كرديم، پروردگارا، مغفرت تو را مى‏‌خواهيم و بازگشت به‌سوى توست».<ref>اسرار غدير: ص ۱۵۹ بخش ۱۱.</ref>
در روایتى دیگر، پیامبر صلى الله علیه و آله با استناد به همین آیه فرموده است: چهار چیز (خطا، فراموشى، آن چه از روى اکراه انجام مى‌شود و آن چه خارج از طاقت انسان است) از امّت من برداشته شده است.<ref>الکافى، ج ۲، ص ۴۶۲؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۱، ص ۳۵۰.</ref>
 
اين آيه از چهار بُعد قابل بررسى است:
 
== متن خطبه غدیر ==
{{متن عربی|مَعاشِرَ النّاسِ، قُولُوا الَّذى قُلْتُ لَكُمْ وَ سَلِّمُوا عَلى عَلِىٍّ بِإِمْرَةِ الْمُؤْمِنينَ، وَ قُولُوا}}: {{قرآن|سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَكَ رَبَّنا وَ إِلَيْكَ الْمَصِيرُ}}:
 
اى مردم، آنچه به شما گفتم بگوييد (تكرار كنيد)، و به على به عنوان «اميرالمؤمنين» سلام كنيد و بگوييد:«شنيديم و اطاعت كرديم، پروردگارا مغفرت تو را مى‏ خواهيم و بازگشت به سوى توست».<ref>اسرار غدير: ص ۱۵۹ بخش ۱۱.</ref>


== موقعیت تاریخی ==
== موقعیت تاریخی ==
۲۲۱

ویرایش