پرش به محتوا

چشمه غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۷۷ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۲ سپتامبر ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲: خط ۲:
<big>در «لسان العرب» مى‏ گويد : ابن‏ اثير گفته است: غدير موضعى بين مكه و مدينه است. [[چشمه]] ‏اى كه آنجاست در آن مى‏ ريزد.<ref>لسان العرب : ماده خم . النهاية : ماده خم .</ref></big>
<big>در «لسان العرب» مى‏ گويد : ابن‏ اثير گفته است: غدير موضعى بين مكه و مدينه است. [[چشمه]] ‏اى كه آنجاست در آن مى‏ ريزد.<ref>لسان العرب : ماده خم . النهاية : ماده خم .</ref></big>


<big>در «معجم» و «الروض المعطار»مى‏ گويد : در اين [[غدير]] آب چشمه‏ اى مى‏ ريزد.<ref>معجم ما استُعجم: ج ۲ ص ۳۶۸. الروض المعطار: ص ۱۵۶</ref></big>
<big>در «معجم» و «الروض المعطار»مى‏ گويد: در اين [[غدير]] آب چشمه‏ اى مى‏ ريزد.<ref>معجم ما استُعجم: ج ۲ ص ۳۶۸. الروض المعطار: ص ۱۵۶</ref></big>


<big>در «معجم البلدان» مى‏ گويد : خم موضعى است كه چشمه ‏اى در آن مى ‏ريزد.</big><ref>معجم البلدان: ج ۲ ص ۳۸۹</ref>
<big>در «معجم البلدان» مى‏ گويد : خم موضعى است كه چشمه ‏اى در آن مى ‏ريزد.</big><ref>معجم البلدان: ج ۲ ص ۳۸۹</ref>


<big>اسدى مى‏ گويد : در سه مايلى جحفه در كنار چشمه مسجد پيامبرصلى الله عليه وآله است و بين مسجد و چشمه درختانى قرار دارد. اينجا همان غدير خم است.</big><ref>خلاصة الوفاء: ص ۲۲۹</ref>
<big>اسدى مى‏ گويد : در سه مايلى [[جحفه]] در كنار چشمه مسجد پيامبرصلى الله عليه وآله است و بين مسجد و چشمه درختانى قرار دارد. اينجا همان غدير خم است.</big><ref>خلاصة الوفاء: ص ۲۲۹</ref>


<big>عياض مى‏ گويد : غدير بركه اى است كه چشمه‏ اى در آن مى‏ ريزد، و بين بركه و چشمه مسجد پيامبرصلى الله عليه وآله است.</big><ref>خلاصة الوفاء: ص ۲۲۹. </ref>
<big>عياض مى‏ گويد : غدير بركه اى است كه چشمه‏ اى در آن مى‏ ريزد، و بين بركه و چشمه مسجد پيامبر صلى الله عليه و آله است.</big><ref>خلاصة الوفاء: ص ۲۲۹. </ref>


== <big>'''توصیف [[چشمۀ غدیر]]'''</big><ref>غدير كجاست؟ : ص ۵۱-۵۴.</ref> ==
== <big>'''توصیف [[چشمۀ غدیر]]'''</big><ref>غدير كجاست؟ : ص ۵۱-۵۴.</ref> ==
<big>در مورد توصيف چشمه غدير مى‏ توان به نكاتى اشاره نمود:</big>
<big>در مورد توصيف چشمه غدير مى‏ توان به نكاتى اشاره نمود:</big>




خط ۱۸: خط ۱۹:
<big>كلمۀ غدير كه به معناى آبگير است همان جايى است كه آب سيل و نيز آب چشمه در آن جمع مى‏ شود و در تمام عبارات تاريخى معروف ‏ترين نام اين منطقه با همين آبگير است.</big>
<big>كلمۀ غدير كه به معناى آبگير است همان جايى است كه آب سيل و نيز آب چشمه در آن جمع مى‏ شود و در تمام عبارات تاريخى معروف ‏ترين نام اين منطقه با همين آبگير است.</big>


<big>عرام مى ‏گويد: «[[غدير خم]] در سمت طلوع آفتاب است و هيچگاه آب آن خشك نمى‏ شود».</big><ref>معجم البلدان: ج ۲ ص ۳۹۸.</ref>
<big>عرام مى ‏گويد: «[[غدير خم]] در سمت طلوع آفتاب است و هيچگاه آب آن خشک نمى‏ شود».</big><ref>معجم البلدان: ج ۲ ص ۳۹۸.</ref>
 




خط ۲۵: خط ۲۷:
<big>در مكانى كه پيامبر صلى الله عليه وآله توقف نمود و نماز خواند و [[خطابه]] ايراد كرد و [[اميرالمؤمنين‏]] عليه السلام را به عنوان [[صاحب اختيار]] و [[خليفه]] مردم تعيين كرد، مسجدى ساخته شد كه محل آن بين چشمه و آبگير بوده است.</big>
<big>در مكانى كه پيامبر صلى الله عليه وآله توقف نمود و نماز خواند و [[خطابه]] ايراد كرد و [[اميرالمؤمنين‏]] عليه السلام را به عنوان [[صاحب اختيار]] و [[خليفه]] مردم تعيين كرد، مسجدى ساخته شد كه محل آن بين چشمه و آبگير بوده است.</big>


<big>بكرى مى‏ گويد : «بين غدير و چشمه مسجد پيامبر صلى الله عليه وآله است» <ref>معجم ما استُعجم: ج ۲ ص ۳۶۸.</ref></big>
<big>بكرى مى‏ گويد: «بين غدير و چشمه مسجد پيامبر صلى الله عليه وآله است» <ref>معجم ما استُعجم: ج ۲ ص ۳۶۸.</ref></big>
 
<big>حموى مى‏ گويد : صاحب مشارق گفته است : «[[خُم]] موضعى است كه چشمه‏ اى در آن مى‏ ريزد، و بين غدير و چشمه مسجد پيامبرصلى الله عليه وآله است» <ref>معجم البلدان: ج ۲ ص ۳۸۹.</ref></big>
 


<big>حموى مى‏ گويد: صاحب مشارق گفته است : «[[خُم]] موضعى است كه چشمه‏ اى در آن مى‏ ريزد، و بين غدير و چشمه مسجد پيامبر صلى الله عليه و آله است» <ref>معجم البلدان: ج ۲ ص ۳۸۹.</ref></big>


<big>تاريخچه اين مسجد در عنوان «[[مسجد غدير]]» آمده است.</big>
<big>تاريخچه اين مسجد در عنوان «[[مسجد غدير]]» آمده است.</big>
خط ۳۶: خط ۳۶:
'''<big>سكونت</big>'''
'''<big>سكونت</big>'''


<big>حموى از حازمى نقل كرده كه « اين وادى به وخامت موصوف است». منظور از وخامت غير قابل سكنى بودن آن است؛ ولى حموى از عرّام نقل كرده كه در اين منطقه عده‏ اى از قبيله خزاعه و كنانه زندگى مى‏ كنند ولى بسيار كم ‏اند.<ref>معجم البلدان: ج ۲ ص ۳۸۹.</ref></big>  
<big>حموى از حازمى نقل كرده كه « اين وادى به وخامت موصوف است». منظور از وخامت غير قابل سكنى بودن آن است؛ ولى حموى از عرّام نقل كرده كه در اين منطقه عده‏ اى از [[قبیله]] خزاعه و كنانه زندگى مى‏ كنند ولى بسيار كم ‏اند.<ref>معجم البلدان: ج ۲ ص ۳۸۹.</ref></big>  


<big>جغرافيدان عربستان عاتق بن غيث بلادى ، سه دليل ذكر مى‏ كند كه در اين مكان سكونت جمعى از مردم به صورت شهر يا روستاى مهمى بر قرار بوده است :</big>
<big>جغرافيدان عربستان عاتق بن غيث بلادى ، سه دليل ذكر مى‏ كند كه در اين مكان سكونت جمعى از مردم به صورت شهر يا روستاى مهمى بر قرار بوده است :</big>


<big>الف. چشمه غدير، كه يكى از اهالى بلاديه در گذشته نه چندان دور اقدام به حفر مجدد آن براى وفور آب نموده است. بايد توجه داشت كه در حجاز ، بودنِ يك چشمه مساوى با برقرارى يك روستاست. آثار باقى مانده نشان مى‏ دهد كه در اين مكان آبادى بوده كه ساختمان‏ هاى آن از سنگ بنا شده بوده و حصارى داشته است.</big>
<big>الف) چشمه غدير، كه يكى از اهالى بلاديه در گذشته نه چندان دور اقدام به حفر مجدد آن براى وفور آب نموده است. بايد توجه داشت كه در حجاز ، بودنِ يك چشمه مساوى با برقرارى يک روستاست. آثار باقى مانده نشان مى‏ دهد كه در اين مكان آبادى بوده كه ساختمان‏ هاى آن از [[سنگ]] بنا شده بوده و حصارى داشته است.</big>


<big>ب. زمين‏ هاى اطراف غدير همه كوهپايه ‏اى و مايل به دشت هستند و تا آنجا كه اهل منطقه نقل مى‏ كنند سراسر آن را نخلستان پوشانده بوده است. اين آبادى مى‏ تواند دليلى بر وجود عده ‏اى به عنوان سكونت در آنجا باشد.</big>
<big>ب. زمين‏ هاى اطراف غدير همه كوهپايه ‏اى و مايل به دشت هستند و تا آنجا كه اهل منطقه نقل مى‏ كنند سراسر آن را نخلستان پوشانده بوده است. اين آبادى مى‏ تواند دليلى بر وجود عده ‏اى به عنوان سكونت در آنجا باشد.</big>


<big>ج. بعد از شهادت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام فرزندان صحابه ، انصار و قريش در دشت‏هاى حجاز متفرّق شدند و براى خود باغ‏ ها و آبادى‏ هايى ساختند كه به صراحت تاريخ مناطق اطراف غدير خم از آن مناطق است.</big>
<big>ج) بعد از شهادت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام فرزندان صحابه ، انصار و قريش در دشت ‏هاى حجاز متفرّق شدند و براى خود باغ‏ ها و آبادى‏ هايى ساختند كه به صراحت تاريخ مناطق اطراف غدير خم از آن مناطق است.</big>


<big>با توجه به اينكه در مناطق دور دست‏ تر از غدير آبادى‏ هايى در كنار آب‏ ها به وجود آمده، استبعادى ندارد در اين غدير هم وطن كرده باشند و اطراف آن را آباد نموده باشند، چرا كه هم به جاده و آبادى‏ هاى ديگر نزديك‏ تر است و هم سابقه حضور پيامبر صلى الله عليه وآله در آنجا ثابت بوده است.</big>
<big>با توجه به اينكه در مناطق دور دست‏ تر از غدير آبادى‏ هايى در كنار آب‏ ها به وجود آمده، استبعادى ندارد در اين غدير هم وطن كرده باشند و اطراف آن را آباد نموده باشند، چرا كه هم به جاده و آبادى‏ هاى ديگر نزديك‏ تر است و هم سابقه حضور پيامبر صلى الله عليه وآله در آنجا ثابت بوده است.</big>
خط ۵۳: خط ۵۳:


== '''<big>خصوصيات چشمۀ غدير</big>'''<ref>غدير كجاست؟ : ص ۵۰ .</ref> ==
== '''<big>خصوصيات چشمۀ غدير</big>'''<ref>غدير كجاست؟ : ص ۵۰ .</ref> ==
<big>شرايط جغرافيايى منطقه غدير در طول تاريخ تغييراتى داشته است، به خصوص آنكه در مسير سيل بوده و شكل آن به راحتى تغيير مى‏ يابد. به  همين جهت در توصيف غدير خم جنبه ‏هاى حياتى و طبيعى از زمان پيامبرصلى الله عليه وآله تاكنون تغييراتى داشته، كه به شرح زير است:</big>
<big>شرايط جغرافيايى منطقه غدير در طول تاريخ تغييراتى داشته است، به خصوص آنكه در مسير سيل بوده و شكل آن به راحتى تغيير مى‏ يابد. به  همين جهت در توصيف غدير خم جنبه ‏هاى حياتى و طبيعى از زمان پيامبر صلى الله عليه و آله تاكنون تغييراتى داشته، كه به شرح زير است:</big>


<big>الف. در نزديك آبگير(غدير) چشمه آبى بوده كه پس از جارى شدن به سمت غدير آمده و در آن مى‏ ريخته است. اين چشمه گاهى كم آب يا خشك مى‏ شده و گاهى در اثر عوامل طبيعى مسيرش از غدير عوض مى‏ شده و به سمت ديگرى مى‏ رفته است.</big>
<big>الف) در نزديک آبگير (غدير) چشمه آبى بوده كه پس از جارى شدن به سمت غدير آمده و در آن مى‏ ريخته است. اين چشمه گاهى كم آب يا خشك مى‏ شده و گاهى در اثر عوامل طبيعى مسيرش از غدير عوض مى‏ شده و به سمت ديگرى مى‏ رفته است.</big>


<big>ب. در اطراف چشمه درختانى سرسبز و انبوه رشد كرده و محل زيبايى را ايجاد كرده بوده است. گاهى در اثر سيلاب‏ ها اين درختان از بين مى‏ رفته و يا در سال‏هايى كه آب چشمه كم بوده يا خشك شده درختان نيز سرسبزى خود را از دست داده يا خشكيده ‏اند.</big>
<big>ب) در اطراف چشمه درختانى سرسبز و انبوه رشد كرده و محل زيبايى را ايجاد كرده بوده است. گاهى در اثر سيلاب‏ ها اين درختان از بين مى‏ رفته و يا در سال‏هايى كه آب چشمه كم بوده يا خشك شده درختان نيز سرسبزى خود را از دست داده يا خشكيده ‏اند.</big>


<big>ج. كنار آبگير درختان صحرايى كهنسالى بوده كه [[پيامبر]] صلى الله عليه وآله در سايه آنها سخنرانى فرموده است. اين درختان نيز در اثر عمر زياد خشكيده و سيل نيز در از بين رفتن آنها مؤثر بوده است.</big>
<big>ج) كنار آبگير درختان صحرايى كهنسالى بوده كه [[پيامبر]] صلى الله عليه و آله در سايه آنها سخنرانى فرموده است. اين درختان نيز در اثر عمر زياد خشكيده و سيل نيز در از بين رفتن آنها مؤثر بوده است.</big>


<big>د. آبگير از نظر عمق ، عرض و طول در ساليان متمادى كه سيل از روى آن عبور كرده تغييرات زيادى به خود ديده ، ولى محل اصلى آن تغييرى نكرده است و در طول تاريخ تا امروز به عنوان غديرخم محلى معروف بوده است.</big>
<big>د) آبگير از نظر عمق ، عرض و طول در ساليان متمادى كه سيل از روى آن عبور كرده تغييرات زيادى به خود ديده ، ولى محل اصلى آن تغييرى نكرده است و در طول تاريخ تا امروز به عنوان غديرخم محلى معروف بوده است.</big>


== '''<big>واژۀ «غدير خم»</big><ref>غدير كجاست؟ : ص ۴۲. </ref>''' ==
== '''<big>واژۀ «غدير خم»</big><ref>غدير كجاست؟ : ص ۴۲. </ref>''' ==
   <big>از مجموع معانى كه در فرهنگ‏هاى عربى براى « غدير»و «خم»ذكر كرده ‏اند مى‏ توان تعريف زير را به دست آورد:</big>  
   <big>از مجموع معانى كه در فرهنگ‏ هاى عربى براى « غدير» و «خم» ذكر كرده ‏اند مى‏ توان تعريف زير را به دست آورد:</big>  


<big>'''غدير'''</big>
<big>'''غدير'''</big>
خط ۷۲: خط ۷۲:
<big>جمع كلمه «غدير»به چهار صورت مى‏ آيد: غُدُر، غُدْر، أغدُرَة، غُدْران.</big> <ref><big>لسان العرب، تاج العروس، محيط المحيط، المعجم الوسيط: ماده«غدر».</big></ref>
<big>جمع كلمه «غدير»به چهار صورت مى‏ آيد: غُدُر، غُدْر، أغدُرَة، غُدْران.</big> <ref><big>لسان العرب، تاج العروس، محيط المحيط، المعجم الوسيط: ماده«غدر».</big></ref>


<big>درباره علت نامگذارى «آبگير» به «غدير» - كه صفت مشبهه است -  دو جهت ذكر كرده ‏اند:</big>
<big>درباره علت نامگذارى «[[آبگیر]]» به «غدیر» - كه صفت مشبهه است -  دو جهت ذكر كرده ‏اند:</big>


<big>الف. به معناى اسم مفعول از ماده «مغادرة »يعنى رفتن و باقى گذاشتن است، و منظور آن است كه سيل آبگير را پر مى‏ كند و آن را با آبش رها مى‏ كند و مى‏ رود.</big>
<big>الف) به معناى اسم مفعول از ماده «مغادرة »يعنى رفتن و باقى گذاشتن است، و منظور آن است كه سيل آبگير را پر مى‏ كند و آن را با آبش رها مى‏ كند و مى‏ رود.</big>


<big>ب. به معناى اسم فاعل از ماده «غدر »يعنى حيله است، و منظور آن است كه آبگير با آب فراوانى كه دارد وارِدين را مى‏ ترساند و هنگام شدّت احتياج آبش تمام مى‏ شود. اين معنى را زبيدى در تأييد شعر كميت، قوى دانسته است.</big><ref><big>تاج العروس: ماده «غدر».</big></ref>
<big>ب) به معناى اسم فاعل از ماده «غدر »يعنى حيله است، و منظور آن است كه آبگير با آب فراوانى كه دارد وارِدين را مى‏ ترساند و هنگام شدّت احتياج آبش تمام مى‏ شود. اين معنى را زبيدى در تأييد شعر كميت، قوى دانسته است.</big><ref><big>تاج العروس: ماده «غدر».</big></ref>


<big>'''خم'''</big>
<big>'''خم'''</big>
خط ۸۷: خط ۸۷:


== <big>پانویس</big> ==
== <big>پانویس</big> ==
<references />
[[رده:آبگیر]]
[[رده:سیل]]
[[رده:غدیر خم]]
[[رده:چشمه]]
[[رده:موقعیت جغرافیایی غدیر]]