آیه ۱۶ تا ۱۹ مرسلات و غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

در غدير ۱۸آيه قرآن به صراحت تفسير شده است؛ به اين معنى كه پيامبر صلى الله عليه و آله متن آيه را جداگانه در خطبه بيان فرموده و قبل يا بعد از آن به تفسيرش پرداخته است. اين موارد در مقابل آياتى است كه به صورت تضمين در كلام و اقتباس در خطابه حضرت آمده است.

اين مهم در فرازى از بخش ششم خطبه غدير است كه پيامبر صلى الله عليه و آله مسئله غصب خلافت را به طور صريح مطرح كرد و فرمود: به زودى بعد از من امامت را به عنوان پادشاهى و غاصبانه قرار مى‏ دهند، و هشدار داد كه فريب گرايش اكثريت را نخوريد.

سپس غاصبين را لعنت كردند و پس از اشاره به آيات ۳۱ و ۳۵ سوره الرحمن و آيه ۱۷۹ سوره آل عمران و آيه ۵۸ سوره اسراء، هشدار بعدى گول نخوردن از گرايش اكثريت بود. پيامبر صلى الله عليه و آله ابتدا آيه۷۱سوره صافات را قرائت كرد: «قَدْ ضَلَّ قَبْلَكُمْ اَكْثَرُ الاَوَّلينَ» و سپس هلاكت آنان در اثر مخالفت با انبياءشان را يادآور شد، و اينكه نسل‏ هاى آينده نيز در اثر نگاه به اكثريت به هلاكت مى‏ افتند.

مَعاشِرَ النّاسِ، قَدْ ضَلَّ قَبْلَكُمْ اكْثَرُ الاوَّلينَ، وَ اللَّه لَقَدْ اهْلَكَ الاوَّلينَ <ref>«ج» «و »«ه» «و» «و» : وَ اللَّه قَدْ اهْلَكَ الْاوَّلينَ بِمُخالَفَةِ انْبِيائِهِمْ: خداوند پيشينيان را با مخالفت انبيائشان هلاك كرد.</ref>، وَ هُوَ مُهْلِكُ الْآخِرينَ. قالَ اللَّه تَعالى: «أَ لَمْ نُهْلِكِ الْأَوَّلِينَ، ثُمَّ نُتْبِعُهُمُ الْآخِرِينَ، كَذلِكَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِينَ، وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ»:

در اواسط خطابه غدير، پيامبر صلى الله عليه و آله اخبارى از غصب خلافت را به ميان آورد و ذهن‏ ها را متوجه خطر گمراهى بعد از خود نمود، و براى هضم آن يادآور شد كه امت ‏هاى گذشته نيز به چنين خطرى مبتلا شدند. سپس براى آنكه مردم اين خطر را جدى بگيرند هلاک شدن امت‏ ها با عذاب الهى را مطرح فرمود و اينكه امت‏ هاى آينده نيز همان مسير را خواهند پيمود، و براى اين مطلب به آيه قرآن استناد نمود و با كلمه «قالَ اللَّه تَعالى» چهار آيه پشت سر هم از سوره مرسلات را قرائت فرمود.

اين آيات در موقعيت خاصى از قرآن قرار گرفته كه خداوند تأكيد خاصى بر تكذيب كنندگان دارد و در اين سوره ۱۰ بار فرموده: «وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ»: بار اول قيامت را ياد مى ‏كند و در آن روز واى بر تكذيب كنندگان مى‏ گويد.بار دوم هلاک شوندگان گذشته و آينده را ياد مى ‏كند و همين جمله را تكرار مى ‏كند كه همين آيه مورد نظر ماست.بار سوم خلقت انسان را در مراحل رشد نطفه مطرح مى ‏كند و بعد از چند آيه، جمله «وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ» را تكرار مى‏ كند.

بار ششم برخورد تند با تكذيب كنندگان را در روز قيامت به ميان مى‏ آورد و يک بار ديگر آيه مزبور را تكرار مى ‏نمايد.بار هفتم عجز آنان را مطرح مى ‏كند كه اگر حيله ‏اى داريد به كار بنديد و باز آيه را تكرار مى‏ فرمايد.

==== '''تحليل اعتقادى اول''' ====

آنچه به تفسير اين آيه باز مى‏گردد عنوان كردن مسئله تكذيب رسل و ارتباط آن به عذاب الهى در اين موقعيت خطبه است. بدان معنى كه هر كس على‏ عليه السلام را ردّ كند و مقام او را نپذيرد و نتيجتاً سخن و فرمان او را اطاعت نكند اين همان تكذيب اوست، و چون اين مقام و منزلت على‏ عليه السلام را پيامبر صلى الله عليه و آله آورده نپذيرفتن او به معناى ردّ اوامر رسول‏ الله‏ صلى الله عليه و آله و تكذيب آن حضرت است. از آنجا كه پيامبر صلى الله عليه و آله هم آنچه مى ‏گويد از طرف خداست، در واقع كسى كه مقام على‏ عليه السلام را نپذيرد خدا را تكذيب كرده است.اكنون به اين نتيجه مى‏رسيم كه خداوند اقوام بسيارى را به خاطر تكذيبشان هلاک نموده و خواهد نمود، كه از بارزترين نمونه‏ هاى آن تكذيب خدا و رسول در مسئله ولايت على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام است.

يادآورى اين نكته ضرورى به نظر مى ‏رسد كه تكذيب امم گذشته نسبت به انبياى خود به معناى ارتكاب گناه نبود، بلكه كارى ريشه ‏اى بود تا راه را براى آنچه مى‏ خواستند باز كنند و به اهداف خود برسند.لذا گاهى به پيامبران خود مى‏ گفتند: شما به دروغ ادعا مى‏ كنيد كه از طرف خدا هستيد. گاهى مى ‏گفتند: اين سخنان را خدا نفرموده و شما از طرف خود به ما امر و نهى مى‏ كنيد. گاهى مى‏ گفتند: تقدس شما را به چنين دستوراتى وادار مى‏ كند و الا واقع دين خدا چنين نيست. گاهى پس از مخالفت بهانه مى‏ آوردند كه: ما گمان كرديم منظور شما چنين است. و گاهى مصلحت سنجى خود را به عنوان دليلى قاطع در برابر دستور الهى قرار مى‏ دادند و بدين صورت آن را ردّ مى ‏كردند.همه اين نمونه‏ ها دقيقاً در برابر پيامبر اكرم ‏صلى الله عليه و آله نيز تكرار شد و معنايى جز تكذيب و ردّ كلام آن حضرت نداشت، ولى در ظاهر شكل‏ هاى حق به جانبى به خود مى‏ گرفت و گاهى به حساب ورع و تقوى و دقت در فرمان الهى نيز گذاشته مى ‏شد.در مسئله «ولايت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام» همه اين نمونه‏ هاى تكذيب در زمان خود پيامبر صلى الله عليه و آله، گاهى رو در روى آن حضرت و گاهى در غياب ايشان رخ داد، و چهره اصلى آن پس از رحلت حضرتش ظاهر شد كه رسماً در برابر على بن ابى ‏طالب‏ عليه السلام قد عَلَم كردند.

===== '''الف) تكذيب ‏هاى رو در رو در غدير''' =====

«خدايا، اگر آنچه محمد مى‏ گويد حق و از جانب توست سنگى از آسمان بر ما ببار يا عذاب دردناكى بر ما بفرست».<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۶۳،۱۶۲،۱۳۶.</ref> عده‏ اى همچون ابوبكر و عمر گفتند: «آيا اين امر ولايت و اينكه بايد با على بيعت كنيم از طرف خداست يا رسولش»؟! يعنى آيا از جانب خود مى‏ گويى؟ و اين در واقع تكذيبى بود در قالبى مرموزانه و مزوّرانه، و اين از پاسخ پيامبر صلى الله عليه و آله پيداست كه فرمود:

===== '''ب) تكذيب ‏هاى غيابى در غدير''' =====

نمونه‏ هايى كه در غياب پيامبر صلى الله عليه و آله بى ‏واهمه به تكذيب ولايت پرداختند از مقابل منبر غدير آغاز شد. چند نفر كه مقابل منبر نشسته بودند به يكديگر با مسخره گفتند: اكنون مى‏ گويد: خدايم چنين گفته است!! و سپس گفتند: به خدا قسم، ابداً درباره آنچه مى‏ گويد تسليم او نخواهيم شد.<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۵۴.</ref>

===== '''ج) تكذيب چه كسى و چه موضوعى؟!''' =====