آيات ۲۷ تا ۲۹ فرقان و غدیر

«و يَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلى يَدَيْهِ يَقُولُ يا لَيْتَنِى اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلاً...»

اصحاب صحيفه در حجةالوداع پيمان‏ نامه خود را امضا كردند و كار خود را آغاز نمودند.

اين وِزر و بال عظيم كه در نامه اعمال خود گذاشتند براى ابوبكر كمتر از سه سال و براى عمر كمتر از پانزده سال روز شمار لذت دنيا داشت، و با پايان آن حسرت و ندامت آغاز شد.

اين حسرت و ندامت دامن گير تمام پيروان آنان نيز هست هنگامى كه مرگ به سراغ آنان آيد. در اين باره خداوند مى‏ فرمايد:

«وَ قالَ الَّذِينَ اتَّبَعُوا لَوْ أَنَّ لَنا كَرَّةً فَنَتَبَرَّأَ مِنْهُمْ كَما تَبَرَّؤُا مِنَّا كَذلِكَ يُرِيهِمُ اللَّه أَعْمالَهُمْ حَسَراتٍ عَلَيْهِمْ وَ ما هُمْ بِخارِجِينَ مِنَ النَّارِ»:

«كسانى كه پيرو شده بودند گفتند: اى كاش براى ما بازگشتى بود تا از آنان بيزارى مى‏ جستيم همان گونه كه از ما بيزارى جستند.

اين گونه خداوند اعمال آنان را نشانشان مى‏ دهد تا بر ايشان حسرت باشد و آنان از آتش خارج شدنى نيستند».

از ارتباط اين آيات با اصحاب صحيفه ملعونه سه نكته مهم استفاده مى ‏شود كه روايات مفصلى هم درباره آنها وارد شده است:

بيزارى اصحاب صحيفه از يكديگر هنگام مرگ و در قيامت و حسرتشان بر گذشته سياه خود. و اما بيزارى اصحاب صحيفه از يكديگر در قيامت:

خداوند در روز قيامت صحنه‏ هاى تكان دهنده ‏اى از بانيان انحراف در اسلام به نمايش مى ‏گذارد تا اصحاب صحيفه و عمق جنايتشان بر همه روشن شود.

همان آيه ‏اى كه ابوبكر هنگام مرگ بر زبان آورد و بر خود تطبيق كرد كه «لَقَدْ أَضَلَّنِى عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنِى ...» در كلام امام باقر علیه السلام به طور كامل تفسير شده است:

«يَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلى يَدَيْهِ»: «روزى كه ظالم كف دستانش را به دندان مى‏ گَزَد»، ظالم يعنى ابوبكر.

«يَقُولُ يا لَيْتَنِى اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلاً»:

«مى‏ گويد: اى كاش راهى همراه پيامبر پيش گرفته بودم»، يعنى ‏اى كاش على را با پيامبر پذيرفته بودم.

«يا ليتنى لم اتخذ فلانا خليلا»: «اى كاش فلانى را به دوستى خود نپذيرفته بودم»، فلانى يعنى عمر. «لَقَدْ أَضَلَّنِى عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنِى»:

«مرا از ذكر گمراه كرد بعد از آنكه برايم آمده بود»، ذكر يعنى ولايت. «وَ كانَ الشَّيْطانُ لِلْإِنْسانِ خَذُولاً»: «و شيطان خوار كننده انسان بوده است»، شيطان يعنى دومى.

در آياتى از قرآن رو در رويى ابوبكر و عمر در روز قيامت مطرح شده كه خلق جهان بيزارى آنان از يكديگر را به تماشا خواهند نشست، و آن روزى است كه ما به على مى ‏نازيم.

امام باقر علیه السلام آيات ۳۸ و ۳۹ سوره زخرف را در اين رابطه چنين تفسیر فرمود:

«حَتَّى إِذا جاءَنا»: «تا هنگامى كه نزد ما آيند» يعنى ابوبكر و عمر، آنگاه كه يكديگر را مى‏ بينند يكى به ديگرى خواهد گفت:

«يا لَيْتَ بَيْنِى وَ بَيْنَكَ بُعْدَ الْمَشْرِقَيْنِ فَبِئْسَ الْقَرِينُ»: «اى كاش! بين من و تو فاصله مشرق و مغرب باشد كه بد رفيقى بودى»!

آنجاست كه خدا به پيامبرش مى ‏فرمايد:

به ابوبكر و عمر و پيروانشان بگو: «لَنْ يَنْفَعَكُمُ الْيَوْمَ إِذْ ظَلَمْتُمْ أَنَّكُمْ فِى الْعَذابِ مُشْتَرِكُونَ»: «اكنون كه ظلم كرده ‏ايد امروز ديگر براى شما هيچ فايده ‏اى نخواهد داشت در اينكه در عذاب شريک خواهيد بود» يعنى اكنون كه در حق آل محمد عليهم السلام ظلم كرده‏ ايد.