آیه ۷۱ صافات و غدیر

آیه «وَ لَقَدْ ضَلَّ قَبْلَهُمْ أَكْثَرُ الْأَوَّلِينَ»

بزرگ‏ترين امتحان بشريت در غدير مطرح شد. امتحانى همه جانبه كه اتمام حجت آن به نحو اكمل انجام گرفت و براى هيچ كس به هيچ دليل و بهانه ‏اى راه گريز نماند.

در اين امتحان عظيم، هم جهاتى كه مى‏ توانست سر منشأ آزمايش باشد متعدد بود، و هم عللى كه مى ‏توانست انگيزه شيطانى براى سقوط در امتحان باشد در جلوه‏ هاى مختلف به ميان آمد.

پيامبر صلى الله عليه و آله در خطابه بلند خود، اين شرايط امتحان را براى مردم تبيين فرمود تا با آمادگى كامل به استقبال آن بروند.

اين آينده تلخِ امتحان را حضرتش در غدير به اشارت و صراحت پيش‏بينى فرمود و مراحل چنين امتحان بزرگى را با استشهاد به ۱۱ آيه تضمين شده در خطبه غدير بيان فرمود.

از جمله اين آيات آيه ۷۱ سوره صافات است:

«وَ لَقَدْ ضَلَّ قَبْلَهُمْ أَكْثَرُ الْأَوَّلِينَ»:

«قبل از آنان اكثر پيشينيان گمراه شدند».

در اينجا اين آيه از دو بُعد قابل بررسى است:

متن خطبه غدير

مَعاشِرَ النّاسِ، قَدْ ضَلَّ قَبْلَكُمْ اكْثَرُ الاوَّلينَ:

اى مردم، قبل از شما اكثر پيشينيان گمراه شدند.

تحلیل اعتقادی

مسئله در اقليت بودن درباره ولايت اهل‏ بيت‏ عليهم السلام از بنيادى‏ ترين مسايل اعتقادى است كه در طول تاريخ هزار و چهارصد ساله اسلام عملاً خود نمايى كرده است.

اكثريت مسلمانان امامت و ولايت و خلافت و صاحب اختيارى دوازده امام ‏عليهم السلام را نپذيرفته‏ اند، و فقط شيعيان بوده ‏اند كه اين عمود خيمه عقيده را پذيرفته ‏اند.

با استناد به يک اصل قاطع قرآنى، شيعه نه تنها از اقليت خود نمى ‏هراسد كه به آن افتخار هم مى‏ كند، چرا كه كتاب خداوند در آيات متعدد اكثريت را غير مؤمن و غير عالم و غير عاقل و دشمن حق و مشرک و فاسق و بد كردار و كفران كننده نعمت و جاهل و غافل و كافر و گمراه مى ‏شمارد.

با مطالبى كه در مورد اكثريت و اقليت در زمان و تاريخ پيامبر صلى الله عليه و آله در عنوان خود (نام حضرت) مطرح شده، فصل آغازين دوره امامت از همان لحظات اول با اكثريتى قاطع بر ضد آن مقام عظمى خود نمايى كرد.

خلافت راستين حتى نتوانست چند ساعتى بدون قد برافراشتن مخالفينش وجود داشته باشد، و آنان كه اعلام ضديت با امامان منصوب شده خداوند نمودند، از همان لحظات اول اكثريت قريب به اتفاق را تشكيل دادند!

در ادامه، دوران خلافت بنى ‏اميه و بنى ‏عباس دنباله اين مسير بود كه نيازى به تلاش بيشتر براى انحراف اکثریت نبود.

سيل بنيان كَن ضلالت و گمراهى چنان غالب بود كه هر لحظه انتظار بلاى الهى مى‏ رفت. ولى از آنجا كه خدا اين امت را مرحومه اعلام كرده عذاب دنيوى امت‏ هاى گذشته را نازل نمى‏ كند، ولى پرونده چنين اكثريتى در محكمه عدل الهى مفتوح است.

آنچه در اين دوران ۲۴۵ ساله امامت تا آغاز غيبت صغرى درباره اقليت و اكثريت مشهود است نمايانگر اكثريت گمراه در دو جهت است:

يكى اكثريت غير مسلمان كه تعدادشان چندين برابر مسلمانان بود، و ديگرى اكثريت مسلمانان گمراه كه تعدادشان در مقابل شيعيان و محبين اهل‏ بيت ‏عليهم السلام چندين برابر بود.

مجموع اين دو اكثريت وقتى در پيشگاه خداوند به محاسبه در آيند اقَلّ القليل باقى مى‏ ماند كه پذيرندگان خلافت و امامت بلافصل على بن ابى‏ طالب ‏عليه السلام پس از پيامبرند.

پس از اين دوران، نوبت به عصر غيبت مى‏ رسد كه تا كنون حدود ۱۱۸۰ سال از آن مى‏ گذرد. در اين دوران اگر چه اقليت و اكثريت در نوسان بوده، ولى اين پايه همچنان محفوظ مانده كه در همه زمان‏ ها اكثريتى عظيم متعلق به مخالفينِ دينِ واقعىِ خداوند بوده و شامل غير شيعيان از مسلمانان و يهود و نصارى و بت‏ پرستان و ملحدان است، و هميشه طرفداران حق در اقليت بوده ‏اند.

مطالعه پرونده اين دوران كه دوازده قرن طول آن و به گستردگى زمين گستره آن است، نشان مى‏ دهد كه چگونه هشدار «قد ضَلَ قبلكم أَكْثَرُ الْأَوَّلِينَ» درباره پيشينيان در مورد «آخِرين» يعنى «آنان كه در زمان‏ هاى متأخر آمده‏ اند» هم تحقق يافته و اكثر آخرين نيز گمراه و مخالف دستورات الهى بوده‏ اند.

مورد هر يک از ائمه‏ عليهم السلام در عنوان خود (نام آن امام، مانند على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام و حسن بن على‏ عليه السلام و...) آمده است.