آيه ۱ نصر و غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
پیامدهای نزول آیه اول سوره نصر در جریان رخداد غدیر از سوی برخی محققان چنین ترسیم شده است: به‌محض نزول اين آيه، پيامبر صلى الله عليه و آله به‌طور رسمى نزديكى مرگ خويش را خبر داد و گفت: «نَفْسم به من خبر مىدهد كه در اين سال قبض روح خواهم شد»، يعنى اين سالى كه در پيش است.<ref>تفسير القمى، ج۲، ص۴۴۷؛ الاقبال، ج۲، ص۲۴۲؛ تفسير نور الثقلين، ج۵، ص۶۸۹؛ بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۱۴؛ عوالم العلوم، ج۳/۱۵، ص۱۷۱؛ عوالم العلوم، ج۳/۱۵، ص۲۹۸. </ref> | پیامدهای نزول آیه اول سوره نصر در جریان رخداد غدیر از سوی برخی محققان چنین ترسیم شده است: به‌محض نزول اين آيه، پيامبر صلى الله عليه و آله به‌طور رسمى نزديكى مرگ خويش را خبر داد و گفت: «نَفْسم به من خبر مىدهد كه در اين سال قبض روح خواهم شد»، يعنى اين سالى كه در پيش است.<ref>تفسير القمى، ج۲، ص۴۴۷؛ الاقبال، ج۲، ص۲۴۲؛ تفسير نور الثقلين، ج۵، ص۶۸۹؛ بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۱۴؛ عوالم العلوم، ج۳/۱۵، ص۱۷۱؛ عوالم العلوم، ج۳/۱۵، ص۲۹۸. </ref> | ||
گفته شده که اولين مسئلهاى كه پس از نزول آیه اول سوره نصر و شنيدن خبر رحلت پيامبر به ذهن همه رسید جانشينى حضرت بود. این موضوع صريحترين زمينه فكرى براى غدير بود. اصحاب پيامبر سراغ سلمان فارسى رفتند و از او خواستند تا از حضرت بپرسد: «امور ما را به كه مى سپارى و محل رجوع ما چه كسى خواهد بود و محبوبترين افراد نزد تو كيست»؟ حضرت تا سه بار پاسخ نداد تا مردم را نسبت به مسئله حساستر و نسبت به پاسخ تشنهتر کند. سپس گفت: «برادرم و وزيرم و جانشينم در اهل بيتم و بهترين كسى كه بعد از خود باقى مىگذارم كه دَيْن مرا ادا مىكند و به وعدههاى من وفا مىنمايد، على بن ابىطالب است».<ref>تفسير فرات الکوفی، ص۶۱۳؛ شرح الاخبار، ج۱، ص۲۱۱، | گفته شده که اولين مسئلهاى كه پس از نزول آیه اول سوره نصر و شنيدن خبر رحلت پيامبر به ذهن همه رسید جانشينى حضرت بود. این موضوع صريحترين زمينه فكرى براى غدير بود. اصحاب پيامبر سراغ سلمان فارسى رفتند و از او خواستند تا از حضرت بپرسد: «امور ما را به كه مى سپارى و محل رجوع ما چه كسى خواهد بود و محبوبترين افراد نزد تو كيست»؟ حضرت تا سه بار پاسخ نداد تا مردم را نسبت به مسئله حساستر و نسبت به پاسخ تشنهتر کند. سپس گفت: «برادرم و وزيرم و جانشينم در اهل بيتم و بهترين كسى كه بعد از خود باقى مىگذارم كه دَيْن مرا ادا مىكند و به وعدههاى من وفا مىنمايد، على بن ابىطالب است».<ref>تفسير فرات الکوفی، ص۶۱۳؛ شرح الاخبار، ج۱، ص۲۱۱، ح۱۸۳؛ ترجمة الامام على عليه السلام من تاريخ مدینة دمشق، ج۱، ص۱۳۰. </ref> | ||
دومين پيامد نزول سوره نصر آن بود كه پيامبر صلى الله عليه و آله اميرالمؤمنين عليه السلام را فرا خواند و با اشاره به سزاوارى على عليه السلام به مقام خلافت به او فرمود: | دومين پيامد نزول سوره نصر آن بود كه پيامبر صلى الله عليه و آله اميرالمؤمنين عليه السلام را فرا خواند و با اشاره به سزاوارى على عليه السلام به مقام خلافت به او فرمود: | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
* '''الإقبال بالأعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة'''؛ علی بن موسی (ابن‌طاووس)، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم: مکتب الإعلام الإسلامی، ۱۴۱۸ق. | * '''الإقبال بالأعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة'''؛ علی بن موسی (ابن‌طاووس)، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم: مکتب الإعلام الإسلامی، ۱۴۱۸ق. | ||
* '''بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار'''؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق. | * '''بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار'''؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق. | ||
* '''ترجمة الإمام علی بن أبی‌طالب علیه السلام من تاریخ مدینه دمشق'''؛ علی بن حسن (ابن‌عساکر)، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت: مؤسسة المحمودی لطباعة و النشر، ۱۳۹۸ق. | |||
* '''تفسير فرات الکوفی'''؛ فرات بن ابراهیم کوفی، تحقیق: محمد الکاظم، تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی (مؤسسة الطبع و النشر)، ۱۴۱۰ق. | * '''تفسير فرات الکوفی'''؛ فرات بن ابراهیم کوفی، تحقیق: محمد الکاظم، تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی (مؤسسة الطبع و النشر)، ۱۴۱۰ق. | ||
* '''تفسير القمى'''؛ علی بن ابراهیم قمی، تحقیق: طیب موسوی جزایری، قم: دار الكتاب، ۱۴۰۴ق. | * '''تفسير القمى'''؛ علی بن ابراهیم قمی، تحقیق: طیب موسوی جزایری، قم: دار الكتاب، ۱۴۰۴ق. | ||
نسخهٔ ۱۴ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۳۵
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام سوره | نصر |
| شماره آیه | ۱ |
| جزء | ۳۰ |
| محتوای آیه | |
| موضوع | وعده یاری الهی و پیروزی نهایی |
موقعیت نزول آیه
از سوی برخی محققان موقعیت نزول آیه ۱ سوره نصر چنین ترسیم شده است:[۱] در روز آخر حج در سفر حجةالوداع، يعنى دوازدهم ذىالحجة، پيامبر صلى الله عليه و آله به مسجد خيف (مسجد ساخته شده توسط حضرت ابراهیم علیه السلام) در مِنا رفت. در آنجا بار ديگر دستور ابلاغ ولايت بر پيامبر نازل شد، ولى هنوز وعده حفظ او از شر دشمنان نازل نشده بود. با توجه به فورى‌نبودن اين دستور، بار ديگر حضرت اعلام آن را به فرصتى مناسب موکول کرد.[۲]
در چنين موقعيتى، بار ديگر وحى الهى نازل شد و آخرين سوره كاملى كه در يک نزول جبرئيل فرود آمد بر پيامبر نازل شد و آن سوره نصر و از جمله آیه اول آن بود: «به‌نام خداى بخشنده مهربان، وقتى يارى خدا و پيروزى آمد...».
پیامدهای نزول آیه
پیامدهای نزول آیه اول سوره نصر در جریان رخداد غدیر از سوی برخی محققان چنین ترسیم شده است: به‌محض نزول اين آيه، پيامبر صلى الله عليه و آله به‌طور رسمى نزديكى مرگ خويش را خبر داد و گفت: «نَفْسم به من خبر مىدهد كه در اين سال قبض روح خواهم شد»، يعنى اين سالى كه در پيش است.[۳]
گفته شده که اولين مسئلهاى كه پس از نزول آیه اول سوره نصر و شنيدن خبر رحلت پيامبر به ذهن همه رسید جانشينى حضرت بود. این موضوع صريحترين زمينه فكرى براى غدير بود. اصحاب پيامبر سراغ سلمان فارسى رفتند و از او خواستند تا از حضرت بپرسد: «امور ما را به كه مى سپارى و محل رجوع ما چه كسى خواهد بود و محبوبترين افراد نزد تو كيست»؟ حضرت تا سه بار پاسخ نداد تا مردم را نسبت به مسئله حساستر و نسبت به پاسخ تشنهتر کند. سپس گفت: «برادرم و وزيرم و جانشينم در اهل بيتم و بهترين كسى كه بعد از خود باقى مىگذارم كه دَيْن مرا ادا مىكند و به وعدههاى من وفا مىنمايد، على بن ابىطالب است».[۴]
دومين پيامد نزول سوره نصر آن بود كه پيامبر صلى الله عليه و آله اميرالمؤمنين عليه السلام را فرا خواند و با اشاره به سزاوارى على عليه السلام به مقام خلافت به او فرمود:
«يا على، آنچه بدان وعده داده شده بودم آمد. فتح آمد و مردم گروه گروه در دين خدا داخل شدند.
هيچكس از تو سزاوارتر به قرار گرفتن در مقام من نيست، به خاطر پيشتر بودن تو در اسلام و نزديكى تو با من و دامادى تو نسبت به من و اينكه سيده زنان جهان نزد توست، و قبل از آن حمايت هايى كه پدرت ابوطالب درباره من داشت و گرفتارى هايى كه هنگام نزول قرآن به خاطرش متحمل شد...».[۵]
سومين عكس العمل پيامبر صلى الله عليه و آله به نزول سوره نصر آن بود كه در فرصت باقيمانده از آخرين روز مراسم حج، مردم را كنار مسجد خيف در منا جمع كرد و سخنرانى مفصلى براى آنان ايراد كرد. در اين سخنرانى پس از حمد و ثناى الهى به چند مسئله اجتماعى اشاره نمود، و با ذكر آيات ۳۶ و ۳۷ سوره توبه اشاره به ابطال برخى مسائل جاهلى مانند رباى جاهلیت و خونريزى هاى آن زمان و مطالبى از اين دست فرمود.[۶]
پانویس
- ↑ واقعه قرآنى غدير، ص۳۳.
- ↑ عوالم العلوم، ج۲/۱۵، ص۱۷۷.
- ↑ تفسير القمى، ج۲، ص۴۴۷؛ الاقبال، ج۲، ص۲۴۲؛ تفسير نور الثقلين، ج۵، ص۶۸۹؛ بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۱۴؛ عوالم العلوم، ج۳/۱۵، ص۱۷۱؛ عوالم العلوم، ج۳/۱۵، ص۲۹۸.
- ↑ تفسير فرات الکوفی، ص۶۱۳؛ شرح الاخبار، ج۱، ص۲۱۱، ح۱۸۳؛ ترجمة الامام على عليه السلام من تاريخ مدینة دمشق، ج۱، ص۱۳۰.
- ↑ بحار الانوار: ج ۴۰ ص ۸۵ . شرح نهج البلاغة (ابن ابى الحديد): ج ۹ ص ۱۷۴. ينابيع المودة: ج ۲ ص ۴۹۵ ح ۳۸۹.
- ↑ بحار الانوار: ج ۹ ص ۱۵۰، ج ۳۲ ص ۳۶۳،۳۱۷،۲۹۴،۲۹۱،۲۹۰، ج ۳۶ ص ۲۳، ج ۳۷ ص ۱۱۴. امالى طوسى: ص ۵۰۳ . مجمع البيان: ج ۹ ص ۷۲. تفسير فرات: ص ۲۸۰.
منابع
- الإقبال بالأعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة؛ علی بن موسی (ابن‌طاووس)، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم: مکتب الإعلام الإسلامی، ۱۴۱۸ق.
- بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- ترجمة الإمام علی بن أبی‌طالب علیه السلام من تاریخ مدینه دمشق؛ علی بن حسن (ابن‌عساکر)، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت: مؤسسة المحمودی لطباعة و النشر، ۱۳۹۸ق.
- تفسير فرات الکوفی؛ فرات بن ابراهیم کوفی، تحقیق: محمد الکاظم، تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی (مؤسسة الطبع و النشر)، ۱۴۱۰ق.
- تفسير القمى؛ علی بن ابراهیم قمی، تحقیق: طیب موسوی جزایری، قم: دار الكتاب، ۱۴۰۴ق.
- تفسير نور الثقلين؛ عبدعلی بن جمعه، تحقیق: سید هاشم رسولی محلاتی، قم: انتشارات اسماعيليان، ۱۴۱۵ق.
- شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار؛ نعمان بن محمد (قاضی نعمان مغربی)، تحقیق: محمد حسینی جلالی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۰۹ق.
- عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال؛ عبدالله بن نورالله بحرانى اصفهانى، م قرن ۱۲ق، تحقیق: محمدباقر موحد ابطحى اصفهانى، قم: مؤسسة الإمام المهدى عیه السلام، دوم، ۱۳۸۲ش.
- واقعه قرآنی غدیر: گزارش سفر یک‌ماهه پیامبر برای اعلان ولایت در سایه آیات قرآنی؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۶ش.