آيه ۱ نصر و غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

آیه ۱ نصر و غدیر
مشخصات آیه
نام سوره	نصر
شماره آیه	۱
جزء	۳۰
محتوای آیه
مکان نزول	مدینه
موضوع	وعده یاری الهی و پیروزی نهایی
	ترتیل آیه;

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۴۸

آیه ۱ سوره نصر آیه‌ای که در قبل از اعلام ولایت امام علی علیه السلام در غدیر نازل شد و به پیامبر صلی الله علیه و آله وعده فتح نهایی داد.

پیامدهای نزول آیه اول سوره نصر در جریان رخداد غدیر از سوی برخی محققان چنین ترسیم شده است: اول، به‌محض نزول اين آيه، پیامبر نزديكى مرگ خويش را خبر داد و علی علیه السلام را به‌عنوان جانشین خود معرفی کرد؛ دوم، پیامبر علی علیه السلام را به‌سوی خود فراخواند و او را شایسته جانشینی خود خواند؛ سوم، پیامبر مردم را كنار مسجد خيف جمع كرد برای آنان سخنرانی كرد. او پس از حمد الهى به چند مسئله اجتماعى اشاره نمود: با ذكر آيات ۳۶ و ۳۷ سوره توبه اشاره به ابطال برخى سنت‌های جاهلى، مانند ربا و خونریزی‌های قبیله‌ای، کرد.

موقعیت نزول آیه

از سوی برخی محققان موقعیت نزول آیه ۱ سوره نصر چنین ترسیم شده است:^[۱] در روز آخر حج در سفر حجةالوداع، يعنى دوازدهم ذى‌‏الحجة، پيامبر صلى الله عليه و آله به مسجد خيف (مسجد ساخته شده توسط حضرت ابراهیم‏ علیه السلام) در مِنا رفت. در آنجا بار ديگر دستور ابلاغ ولايت بر پيامبر نازل شد، ولى هنوز وعده حفظ او از شر دشمنان نازل نشده بود. با توجه به فورى‌نبودن اين دستور، بار ديگر حضرت اعلام آن را به فرصتى مناسب موکول کرد.^[۲]

در چنين موقعيتى، بار ديگر وحى الهى نازل شد و آخرين سوره كاملى كه در يک نزول جبرئيل فرود آمد بر پيامبر نازل شد و آن سوره نصر و از جمله آیه اول آن بود: «به‌نام خداى بخشنده مهربان، وقتى يارى خدا و پيروزى آمد...».

پیامدهای نزول آیه

پیامدهای نزول آیه اول سوره نصر در جریان رخداد غدیر از سوی برخی محققان چنین ترسیم شده است: به‌محض نزول اين آيه، پيامبر صلى الله عليه و آله به‌طور رسمى نزديكى مرگ خويش را خبر داد و گفت: «نَفْسم به من خبر مى‏‌دهد كه در اين سال قبض روح خواهم شد»، يعنى اين سالى كه در پيش است.^[۳]

گفته شده که اولين مسئله‏‌اى كه پس از نزول آیه اول سوره نصر و شنيدن خبر رحلت پيامبر به ذهن همه رسید جانشينى حضرت بود. این موضوع صريح‏‌ترين زمينه فكرى براى غدير بود. اصحاب پيامبر سراغ سلمان فارسى رفتند و از او خواستند تا از حضرت بپرسد: «امور ما را به كه مى ‌سپارى و محل رجوع ما چه كسى خواهد بود و محبوب‏‌ترين افراد نزد تو كيست»؟ حضرت تا سه بار پاسخ نداد تا مردم را نسبت به مسئله حساس‏‌تر و نسبت به پاسخ تشنه‌‏تر کند. سپس گفت: «برادرم و وزيرم و جانشينم در اهل‏ بيتم و بهترين كسى كه بعد از خود باقى مى‏‌گذارم كه دَيْن مرا ادا مى‏‌كند و به وعده‏‌هاى من وفا مى‏‌نمايد، على بن ابى‏‌طالب است».^[۴]

دومين پيامد نزول آیه اول سوره نصر آن بود كه پيامبر صلى الله عليه و آله اميرالمؤمنين‏ عليه السلام را فرا خواند و با اشاره به سزاوارى على ‏عليه السلام به مقام خلافت به او گفت: «يا على، آنچه به من وعده داده شده بود محقق گشت: فتح آمد و مردم گروه‌گروه به دين خدا داخل شدند. هيچ‌كس از تو سزاوارتر به قرار گرفتن در مقام من نيست، به‌خاطر پيشتر بودن تو در اسلام و نزديكى تو با من و دامادى تو نسبت به من و اينكه سيده زنان جهان نزد توست و قبل از آن حمايت‏‌هايى كه پدرت ابوطالب درباره من داشت و گرفتارى‏‌هايى كه هنگام نزول قرآن متحمل شد...».^[۵]

سومين عكس ‏العمل پيامبر صلى الله عليه و آله به نزول آیه اول سوره نصر آن بود كه در فرصت باقيمانده از آخرين روز حج، مردم را كنار مسجد خيف جمع كرد برای آنان سخنرانی كرد. او پس از حمد الهى به چند مسئله اجتماعى اشاره نمود: با ذكر آيات ۳۶ و ۳۷ سوره توبه اشاره به ابطال برخى سنت‌های جاهلى، مانند ربا و خونریزی‌های قبیله‌ای، کرد.^[۶]

پانویس

↑ واقعه قرآنى غدير، ص۳۳.
↑ عوالم العلوم، ج۲/۱۵، ص۱۷۷.
↑ تفسير القمى، ج۲، ص۴۴۷؛ الاقبال، ج۲، ص۲۴۲؛ تفسير نور الثقلين، ج۵، ص۶۸۹؛ بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۱۴؛ عوالم العلوم، ج۳/۱۵، ص۱۷۱؛ عوالم العلوم، ج۳/۱۵، ص۲۹۸.
↑ تفسير فرات الکوفی، ص۶۱۳؛ شرح الاخبار، ج۱، ص۲۱۱، ح۱۸۳؛ ترجمة الامام على‏ عليه السلام من تاريخ مدینة دمشق، ج۱، ص۱۳۰.
↑ شرح نهج‌البلاغه، ج۹، ص۱۷۴؛ بحارالانوار، ج۴۰، ص۸۵-۸۶؛ ينابيع الموده، ج۲، ص۴۹۵، ح ۳۸۹.
↑ تفسير فرات الکوفی، ص۲۸۰؛ الامالی، ص۵۰۳؛ مجمع البيان، ج۷، ص۱۸۶؛ بحارالانوار، ج۹، ص۱۵۰؛ بحارالانوار، ج۳۶، ص۲۳-۲۴؛ بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۱۴.

منابع

الإقبال بالأعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة؛ علی بن موسی (ابن‌طاووس)، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم: مکتب الإعلام الإسلامی، ۱۴۱۸ق.
الامالی؛ محمد بن حسن طوسی، قم: دار الثقافة، ۱۴۱۴ق.
بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
ترجمة الإمام علی بن أبی‌طالب علیه السلام من تاریخ مدینه دمشق؛ علی بن حسن (ابن‌عساکر)، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت: مؤسسة المحمودی للطباعة و النشر، ۱۳۹۸ق.
تفسير فرات الکوفی؛ فرات بن ابراهیم کوفی، تحقیق: محمد الکاظم، تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی (مؤسسة الطبع و النشر)، ۱۴۱۰ق.
تفسير القمى؛ علی بن ابراهیم قمی، تحقیق: طیب موسوی جزایری، قم: دار الكتاب‌، ۱۴۰۴ق.
تفسير نور الثقلين؛ عبدعلی بن جمعه، تحقیق: سید هاشم رسولی محلاتی، قم: انتشارات اسماعيليان، ۱۴۱۵ق.
شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار؛ نعمان بن محمد (قاضی نعمان مغربی)، تحقیق: محمد حسینی جلالی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۰۹ق.
شرح نهج‌البلاغة؛ عبدالحمید بن هبة الله (ابن ابی‌الحدید معتزلی)، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، بی‌تا.
عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال؛ عبدالله بن نورالله‏ بحرانى اصفهانى‏، م قرن ۱۲ق، تحقیق: محمدباقر موحد ابطحى اصفهانى‏، قم: مؤسسة الإمام المهدى علیه السلام، دوم، ۱۳۸۲ش.
مجمع البیان فی تفسیر القرآن ؛ فضل بن حسن طبرسی، تحقیق: سید هاشم رسولی محلاتی و سید فضل‌الله یزدی طباطبایی، بیروت: دار المعرفة، ۱۴۰۸ق.
واقعه قرآنی غدیر: گزارش سفر یک‌ماهه پیامبر برای اعلان ولایت در سایه آیات قرآنی؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۶ش.
ینابیع المودة لذوی القربی ؛ سلیمان بن ابراهیم قندوزی، قم: دار الأسوة للطباعة و النشر، ۱۴۲۲ق.

[1] واقعه قرآنى غدير، ص۳۳.

[2] عوالم العلوم، ج۲/۱۵، ص۱۷۷.

[3] تفسير القمى، ج۲، ص۴۴۷؛ الاقبال، ج۲، ص۲۴۲؛ تفسير نور الثقلين، ج۵، ص۶۸۹؛ بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۱۴؛ عوالم العلوم، ج۳/۱۵، ص۱۷۱؛ عوالم العلوم، ج۳/۱۵، ص۲۹۸.

[4] تفسير فرات الکوفی، ص۶۱۳؛ شرح الاخبار، ج۱، ص۲۱۱، ح۱۸۳؛ ترجمة الامام على‏ عليه السلام من تاريخ مدینة دمشق، ج۱، ص۱۳۰.

[5] شرح نهج‌البلاغه، ج۹، ص۱۷۴؛ بحارالانوار، ج۴۰، ص۸۵-۸۶؛ ينابيع الموده، ج۲، ص۴۹۵، ح ۳۸۹.

[6] تفسير فرات الکوفی، ص۲۸۰؛ الامالی، ص۵۰۳؛ مجمع البيان، ج۷، ص۱۸۶؛ بحارالانوار، ج۹، ص۱۵۰؛ بحارالانوار، ج۳۶، ص۲۳-۲۴؛ بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۱۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-== «اِذا جاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحِ...»<ref>فتح /  ۱ - ۳. واقعه قرآنى غدير: ص ۳۳. </ref> ==
+{{جعبه اطلاعات آیه
-در روز آخر ايام حج در سفر [[حجةالوداع]] يعنى دوازدهم ذى ‏الحجة، پيامبر صلى الله عليه و آله به مسجد خيف در مِنا آمد كه يادگار جدش [[ابراهیم علیه السلام|حضرت ابراهیم‏ علیه السلام]] بود.
+	 | عرض =
+	 | تصویر =آیه ۱ سوره نصر.png
+	 | اندازه تصویر =
+	 | توضیح_تصویر =
+	 | عنوان =آیه ۱ نصر و غدیر
+	 | سوره =نصر
+	 | آیه =۱
+	 | جزء =۳۰
+	 | شأن نزول =
+	 | مکان نزول =مدینه
+	 | موضوع =وعده یاری الهی و پیروزی نهایی
+     | صوت =صوت آیه ۱ سوره نصر.mp3
+	 | توضیح صوت =ترتیل آیه ۱ سوره نصر با صدای شهریار پرهیزگار
+}}
+'''آیه ۱ سوره نصر''' آیه‌ای که در قبل از اعلام ولایت امام علی علیه السلام در غدیر نازل شد و به پیامبر صلی الله علیه و آله وعده فتح نهایی داد.
-در آنجا بار ديگر دستور ابلاغ ولايت بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد، ولى هنوز حفظ از شر دشمنان نيامده بود.
+پیامدهای نزول آیه اول سوره نصر در جریان رخداد غدیر از سوی برخی محققان چنین ترسیم شده است: اول، به‌محض نزول اين آيه، پیامبر نزديكى مرگ خويش را خبر داد و علی علیه السلام را به‌عنوان جانشین خود معرفی کرد؛ دوم، پیامبر علی علیه السلام را به‌سوی خود فراخواند و او را شایسته جانشینی خود خواند؛ سوم، پیامبر مردم را كنار مسجد خيف جمع كرد برای آنان سخنرانی كرد. او پس از حمد الهى به چند مسئله اجتماعى اشاره نمود: با ذكر آيات ۳۶ و ۳۷ سوره توبه اشاره به ابطال برخى سنت‌های جاهلى، مانند ربا و خونریزی‌های قبیله‌ای، کرد.
-با توجه به فورى نبودن اين دستور، بار ديگر حضرت اعلام آن را براى فرصتى مناسب در نظر گرفت.<ref>عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۱۷۷. </ref>
+== موقعیت نزول آیه ==
+از سوی برخی محققان موقعیت نزول آیه ۱ سوره نصر چنین ترسیم شده است:<ref>واقعه قرآنى غدير، ص۳۳.</ref> در روز آخر حج در سفر [[حجةالوداع]]، يعنى دوازدهم ذى‌‏الحجة، پيامبر صلى الله عليه و آله به مسجد خيف (مسجد ساخته شده توسط [[ابراهیم علیه السلام|حضرت ابراهیم‏ علیه السلام]]) در مِنا رفت. در آنجا بار ديگر دستور ابلاغ ولايت بر پيامبر نازل شد، ولى هنوز وعده حفظ او از شر دشمنان نازل نشده بود. با توجه به فورى‌نبودن اين دستور، بار ديگر حضرت اعلام آن را به فرصتى مناسب موکول کرد.<ref>عوالم العلوم، ج۲/۱۵، ص۱۷۷. </ref>
-در چنين موقعيتى كه مراسم حج به ساعات پايانى خود نزديک مى ‏شد، بار ديگر وحى الهى تجلى كرد و آخرين سوره كاملى -  كه در يک نزول جبرئيل فرود آمد -  بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد و آن سوره نصر بود:
+در چنين موقعيتى، بار ديگر وحى الهى نازل شد و آخرين سوره كاملى كه در يک نزول جبرئيل فرود آمد بر پيامبر نازل شد و آن سوره نصر و از جمله آیه اول آن بود: «به‌نام خداى بخشنده مهربان، وقتى يارى خدا و پيروزى آمد...».
-«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ . اِذا جاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحِ . وَ رَأَيْتَ النّاسَ يَدْخُلُونَ فى دينِ اللَّهِ اَفْواجاً . فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَ اسْتَغْفِرْهُ اِنَّهُ كانَ تَوّاباً»:
+== پیامدهای نزول آیه ==
+پیامدهای نزول آیه اول سوره نصر در جریان رخداد غدیر از سوی برخی محققان چنین ترسیم شده است: به‌محض نزول اين آيه، پيامبر صلى الله عليه و آله به‌طور رسمى نزديكى مرگ خويش را خبر داد و گفت: «نَفْسم به من خبر مى‏‌دهد كه در اين سال قبض روح خواهم شد»، يعنى اين سالى كه در پيش است.<ref>تفسير القمى، ج۲، ص۴۴۷؛ الاقبال، ج۲، ص۲۴۲؛ تفسير نور الثقلين، ج۵، ص۶۸۹؛ بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۱۴؛ عوالم العلوم، ج۳/۱۵، ص۱۷۱؛ عوالم العلوم، ج۳/۱۵، ص۲۹۸.  </ref>
-«به نام خداى بخشنده مهربان. وقتى يارى خدا و پيروزى آمد، و مردم را ديدى كه گروه گروه در دين خدا داخل مى‏ شوند با حمد پروردگارت تسبيح كن و از او طلب مغفرت نما كه او توبه پذير است».
+گفته شده که اولين مسئله‏‌اى كه پس از نزول آیه اول سوره نصر و شنيدن خبر رحلت پيامبر به ذهن همه رسید جانشينى حضرت بود. این موضوع صريح‏‌ترين زمينه فكرى براى غدير بود. اصحاب پيامبر سراغ سلمان فارسى رفتند و از او خواستند تا از حضرت بپرسد: «امور ما را به كه مى ‌سپارى و محل رجوع ما چه كسى خواهد بود و محبوب‏‌ترين افراد نزد تو كيست»؟ حضرت تا سه بار پاسخ نداد تا مردم را نسبت به مسئله حساس‏‌تر و نسبت به پاسخ تشنه‌‏تر کند. سپس گفت: «برادرم و وزيرم و جانشينم در اهل‏ بيتم و بهترين كسى كه بعد از خود باقى مى‏‌گذارم كه دَيْن مرا ادا مى‏‌كند و به وعده‏‌هاى من وفا مى‏‌نمايد، على بن ابى‏‌طالب است».<ref>تفسير فرات الکوفی، ص۶۱۳؛ شرح الاخبار، ج۱، ص۲۱۱، ح۱۸۳؛ ترجمة الامام على‏ عليه السلام من تاريخ مدینة دمشق، ج۱، ص۱۳۰. </ref>
-به محض نزول اين سوره، پيامبر صلى الله عليه و آله به طور رسمى نزديكى مرگ خويش را خبر داد و فرمود:
+دومين پيامد نزول آیه اول سوره نصر آن بود كه پيامبر صلى الله عليه و آله اميرالمؤمنين‏ عليه السلام را فرا خواند و با اشاره به سزاوارى على ‏عليه السلام به مقام خلافت به او گفت: «يا على، آنچه به من وعده داده شده بود محقق گشت: فتح آمد و مردم گروه‌گروه به دين خدا داخل شدند. هيچ‌كس از تو سزاوارتر به قرار گرفتن در مقام من نيست، به‌خاطر پيشتر بودن تو در اسلام و نزديكى تو با من و دامادى تو نسبت به من و اينكه سيده زنان جهان نزد توست و قبل از آن حمايت‏‌هايى كه پدرت ابوطالب درباره من داشت و گرفتارى‏‌هايى كه هنگام نزول قرآن متحمل شد...».<ref>شرح نهج‌البلاغه، ج۹، ص۱۷۴؛ بحارالانوار، ج۴۰، ص۸۵-۸۶؛ ينابيع الموده، ج۲، ص۴۹۵، ح ۳۸۹. </ref>
-«نَفْسم به من خبر مى‏ دهد كه در اين سال قبض روح خواهم شد»، يعنى اين سالى كه در پيش است.<ref>عُدة الداعى: ص ۲۷۹. تفسير نور الثقلين: ج ۵ ص ۶۸۹ ح ۱. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۱۳ ح ۶ . عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۹۸،۱۷۱. الاقبال: ص  ۴۵۳ - ۴۵۹. تفسير قمى: ص ۱۵۹. </ref>
-اولين مسئله‏ اى كه پس از نزول سوره نصر و شنيدن خبر رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله به ذهن همه خطور كرد جانشينى حضرت بود، كه صريح‏ ترين زمينه فكرى براى غدير بود.
-اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله سراغ سلمان فارسى رفتند و از او - كه به پيامبر صلى الله عليه و آله نزديک تر بود -  خواستند تا از حضرت بپرسد:
-«امور ما را به كه مى ‏سپارى و محل رجوع ما چه كسى خواهد بود و محبوب‏ ترين افراد نزد تو كيست»؟
-در پاسخ اين سؤال، حضرت تعلّلى نموده تا سه بار آن را به تأخير انداخت و گويا مردم را نسبت به مسئله حساس‏ تر و نسبت به پاسخ آن تشنه ‏تر مى‏ نمود. سپس فرمود:
-«برادرم و وزيرم و جانشينم در اهل‏ بيتم و بهترين كسى كه بعد از خود باقى مى‏ گذارم كه دَيْن مرا ادا مى‏ كند و به وعده‏ هاى من وفا مى‏ نمايد، على بن ابى‏ طالب است».<ref>تفسير فرات: ص ۶۱۳ . شرح الاخبار: ج ۱ ص ۲۱۱ ح ۱۸۳. ترجمة الامام على‏ عليه السلام من تاريخ دمشق: ج ۱ ص ۱۳۰. </ref>
-دومين پيامد نزول سوره نصر آن بود كه پيامبر صلى الله عليه و آله اميرالمؤمنين‏ عليه السلام را فرا خواند و با اشاره به سزاوارى على ‏عليه السلام به مقام خلافت به او فرمود:
-«يا على، آنچه بدان وعده داده شده بودم آمد. فتح آمد و مردم گروه گروه در دين خدا داخل شدند.
-هيچكس از تو سزاوارتر به قرار گرفتن در مقام من نيست، به خاطر پيشتر بودن تو در اسلام و نزديكى تو با من و دامادى تو نسبت به من و اينكه سيده زنان جهان نزد توست، و قبل از آن حمايت‏ هايى كه پدرت ابوطالب درباره من داشت و گرفتارى‏ هايى كه هنگام نزول قرآن به خاطرش متحمل شد...».<ref>بحار الانوار: ج ۴۰ ص ۸۵ . شرح نهج البلاغة (ابن ابى ‏الحديد): ج ۹ ص ۱۷۴. ينابيع المودة: ج ۲ ص ۴۹۵ ح ۳۸۹. </ref>
-سومين عكس ‏العمل پيامبر صلى الله عليه و آله به نزول سوره نصر آن بود كه در فرصت باقيمانده از آخرين روز مراسم حج، مردم را كنار مسجد خيف در منا جمع كرد و سخنرانى مفصلى براى آنان ايراد كرد. در اين سخنرانى پس از حمد و ثناى الهى به چند مسئله اجتماعى اشاره نمود، و با ذكر آيات ۳۶ و ۳۷ سوره توبه اشاره به ابطال برخى مسائل جاهلى مانند رباى [[جاهلیت و نفاق صحابه|جاهلیت]] و خونريزى‏ هاى آن زمان و مطالبى از اين دست فرمود.<ref>بحار الانوار: ج ۹ ص ۱۵۰، ج ۳۲ ص ۳۶۳،۳۱۷،۲۹۴،۲۹۱،۲۹۰، ج ۳۶ ص ۲۳، ج ۳۷ ص ۱۱۴. امالى طوسى: ص ۵۰۳ . مجمع البيان: ج ۹ ص ۷۲. تفسير فرات: ص ۲۸۰. </ref>
-== منبع ==
-واقعه قرآنى غدير: ص ۳۳.
+سومين عكس ‏العمل پيامبر صلى الله عليه و آله به نزول آیه اول سوره نصر آن بود كه در فرصت باقيمانده از آخرين روز حج، مردم را كنار مسجد خيف جمع كرد برای آنان سخنرانی كرد. او پس از حمد الهى به چند مسئله اجتماعى اشاره نمود: با ذكر آيات ۳۶ و ۳۷ سوره توبه اشاره به ابطال برخى سنت‌های جاهلى، مانند ربا و خونریزی‌های قبیله‌ای، کرد.<ref>تفسير فرات الکوفی، ص۲۸۰؛ الامالی، ص۵۰۳؛ مجمع البيان، ج۷، ص۱۸۶؛ بحارالانوار، ج۹، ص۱۵۰؛ بحارالانوار، ج۳۶، ص۲۳-۲۴؛ بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۱۴. </ref>
 == پانویس ==
 {{پانویس}}
+==منابع==
+{{منابع}}
+* '''الإقبال بالأعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة'''؛ علی بن موسی (ابن‌طاووس)، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم: مکتب الإعلام الإسلامی، ۱۴۱۸ق.
+*  '''الامالی'''؛ محمد بن حسن طوسی، قم: دار الثقافة، ۱۴۱۴ق.
+* '''بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار'''؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
+* '''ترجمة الإمام علی بن أبی‌طالب علیه السلام من تاریخ مدینه دمشق'''؛ علی بن حسن (ابن‌عساکر)، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت: مؤسسة المحمودی للطباعة و النشر، ۱۳۹۸ق.
+* '''تفسير فرات الکوفی'''؛ فرات بن ابراهیم کوفی، تحقیق: محمد الکاظم، تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی (مؤسسة الطبع و النشر)، ۱۴۱۰ق.
+* '''تفسير القمى'''؛ علی بن ابراهیم قمی، تحقیق: طیب موسوی جزایری، قم: دار الكتاب‌، ۱۴۰۴ق.
+* '''تفسير نور الثقلين'''؛ عبدعلی بن جمعه، تحقیق: سید هاشم رسولی محلاتی، قم: انتشارات اسماعيليان، ۱۴۱۵ق.
+* '''شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار'''؛ نعمان بن محمد (قاضی نعمان مغربی)، تحقیق: محمد حسینی جلالی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۰۹ق.
+*  '''شرح نهج‌البلاغة'''؛ عبدالحمید بن هبة الله (ابن ابی‌الحدید معتزلی)، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، بی‌تا.
+* '''عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال'''؛ عبدالله بن نورالله‏ بحرانى اصفهانى‏، م قرن ۱۲ق، تحقیق: محمدباقر موحد ابطحى اصفهانى‏، قم: مؤسسة الإمام المهدى علیه السلام، دوم، ۱۳۸۲ش.
+*  '''مجمع البیان فی تفسیر القرآن '''؛ فضل بن حسن طبرسی، تحقیق: سید هاشم رسولی محلاتی و سید فضل‌الله یزدی طباطبایی، بیروت: دار المعرفة، ۱۴۰۸ق.
+* '''واقعه قرآنی غدیر: گزارش سفر یک‌ماهه پیامبر برای اعلان ولایت در سایه آیات قرآنی'''؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۶ش.
+*  '''ینابیع المودة لذوی القربی '''؛ سلیمان بن ابراهیم قندوزی، قم: دار الأسوة للطباعة و النشر، ۱۴۲۲ق.
+{{پایان منابع}}
 [[رده:قرآن و غدیر]]