آیه ۱۸ عنکبوت و غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
| شأن نزول = | | شأن نزول = | ||
| مکان نزول = مکه | | مکان نزول = مکه | ||
| موضوع = | | موضوع = ابلاغ ولایت در غدیر اتمام وظیفه پیامبری | ||
| صوت = صوت ۱۸ عنکبوت.mp3 | | صوت = صوت ۱۸ عنکبوت.mp3 | ||
| ترجمه صوتی = ترجمه ۱۸ عنکبوت.mp3 | | ترجمه صوتی = ترجمه ۱۸ عنکبوت.mp3 | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۸ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۱۰
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام سوره | عنکبوت |
| شماره آیه | ۱۸ |
| جزء | ۲۰ |
| محتوای آیه | |
| مکان نزول | مکه |
| موضوع | ابلاغ ولایت در غدیر اتمام وظیفه پیامبری |
| ترتیل آیه ترجمه صوتی | |
آیه ۱۸ سوره عنکبوت آیه‌ای که در خطبه غدیر پس از اتمام ابلاغ ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام از سوی پیامبر صلی الله علیه و آله به‌نشانه اتمام وظیفه پیامبری به‌کار گرفته شد.
موقعیت تاریخی اشاره به آیه در خطبه غدیر چنین ترسیم شده است: خطبه مراحل اصلى را پشت سر گذاشته و خاطر پيامبر صلى الله عليه و آله از انجام مأموریت آسوده شده بود. آسودگی که حاصل معرفى اميرالمؤمنين عليه السلام به‌عنوان جانشین و اعلان امامت دوازده امام عليهم السلام بعد از خود بود. این معرفی رسالتى بود كه از سوى پروردگار با نزول آیه تبلیغ بر عهده او قرار داده شده بود. در چنين مقطعى، پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله اعلام مىكند كه من وظيفه الهى خود را انجام دادم و بيش از اين از من خواسته نشده، زیرا بر عهده رسول جز تبليغ روشنگرانه چيزى نيست.
آیه‌ای مورد اشاره در خطبه غدیر
آیه ۱۸ سوره عنکبوت از جمله آیاتی است که در خطبه غدیر به آن اشاره شده است. با در نظر گرفتن اينكه غدير مراسم مفصلى در سه روز بوده، گذشته از آياتى كه مستقيماً در آن ايام نازل شده آياتى هم در ضمن كلام به‌صورت اشاره آمده و منظور از آنها بيان شده است. اين موارد در تفسير ۱۸ آيه است.[۱]
از جمله اين آيات، آيه ۱۸ سوره عنکبوت است:
وَ إِنْ تُكَذِّبُوا فَقَدْ كَذَّبَ أُمَمٌ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغ الْمُبِينُ؛ اگر شما تكذيب مى‌كنيد، مردمانى هم كه پيش از شما بودند تكذيب مى‌كردند. و بر عهده پيامبر جز تبليغى روشنگر هيچ نيست 
.
آیه در متن خطبه
بر اساس منابع، آیه ۱۸ سوره عنکبوت در خطبه غدیر چنین مورداشاره قرار گرفته است: «مَعاشِرَ النّاسِ، قَدِ اسْتَشْهَدْتُ اللَّه وَ بَلَّغْتُكُمْ رِسالَتى، وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلاّ الْبَلاغُ الْمُبِينُ؛ اى مردم، من خدا را شاهد گرفتم و رسالت خويش را به شما رساندم و بر عهده رسول جز بلاغ مبين نيست».[۲]
موقعيت تاريخى اشاره به آیه
موقعیت تاریخی اشاره به آیه ۱۸ سوره عنکبوت در خطبه غدیر چنین ترسیم شده است: خطبه مراحل اصلى را پشت سر گذاشته و خاطر پيامبر صلى الله عليه و آله از انجام مأموریت آسوده شده بود. آسودگی که حاصل معرفى اميرالمؤمنين عليه السلام به‌عنوان جانشین و اعلان امامت دوازده امام عليهم السلام بعد از خود بود. این معرفی رسالتى بود كه از سوى پروردگار با نزول آیه تبلیغ بر عهده او قرار داده شده بود. در چنين مقطعى، پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله اعلام مىكند كه من وظيفه الهى خود را انجام دادم و بيش از اين از من خواسته نشده، زیرا بر عهده رسول جز تبليغ روشنگرانه چيزى نيست. حضرت اين اعلام را با اقتباس بخشى از آيه قرآن در كلام خود بيان مىفرمايد كه ما عَلَى الرَّسُولِ إِلاّ الْبَلاغُ الْمُبِينُ و تصريح به قرآن‌بودن آن نمىکند.[۳]
موقعيت قرآنى آیه
درباره موقعيت قرآنى آیه ۱۸ سوره نور چنین گفته شده است: مضمون اين جمله در آیه در چندين آيه قرآن وجود دارد، ولى عين جمله ذكر شده در خطبه در انتهاى دو آيه از قرآن ديده مىشود: يكى در آیه ۱۸ سوره عنکبوت است و ديگرى در آیه ۵۴ سوره نور. در آیه سوره عنکبوت، آغاز آيه مربوط به تكذيب رسولان الهى است و اينكه نپذيرفتن سخنان انبيا علیهم السلام تازگى ندارد و در همه امت‌های گذشته وجود داشته است. اين به این مبنا استوار است كه پيامبران وظيفه رساندن حكم خدا را انجام مى‌دهند، خواه مردم بپذيرند و خواه انكار نمايند.[۴]
محتوای تبلیغ در غدیر بر اساس آیه
بر اساس آیه ۱۸ سوره عنکبوت، درباره محتوای تبلیغ در غدیر چنین گفته شده است: دستور ابلاغ ولايت از مدينه به پيامبر صلى الله عليه و آله داده شد و سپس در مكه پس از اعمال حج به طور خاص مورد تأكيد قرار گرفت؛ پس حضرت در همانجا دستور حضور مردم در غدير را صادر کرد.[۵] در بين راه مكه تا غدير سه مرتبه تأكيد بر ابلاغ اين پيام الهى امر را مؤكدتر نمود. پيامبر صلى الله عليه و آله در آغاز خطبه مىفرمايد: «آنچه بر من وحى شده ادا مى‌نمايم براى آنكه مبادا اگر انجام ندهم، عذاب پروردگار بر من نازل شود؛ زیرا خداوند به من اعلام کرده که اگر آنچه در حق على نازل كرده ابلاغ نكنم، رسالت او را نرسانده‌ام».[۶]
در قسمت ديگر مىفرمايد: خداوند به من وحى فرموده که «ای رسول ابلاغ كن آنچه از سوى پروردگارت بر تو نازل شده است»؛ يعنى خلافت على بن ابى‌طالب «و اگر انجام ندهى رسالت او را ابلاغ نكردهاى».[۷] پس از يادآورى خطر منافقان مىفرمايد: و با همه اينها، خدا از من راضى نمىشود مگر آنكه آنچه در حق على نازل كرده ابلاغ نمايم.[۸] محتواى كامل پيامى كه با اين مقدمات ابلاغ شده از كلامى معلوم مىشود كه حضرت در اواخر خطبه به‌عنوان اقرار از مردم مىخواهد كه آن را تكرار كنند و به ابلاغ حضرت شهادت دهند؛ آنجا كه مىفرمايد: همگى چنين بگوييد: ما شنيديم و مطيعيم و سر تسليم فرود مىآوريم در برابر آنچه از پروردگارمان و پروردگارت رساندى و ابلاغ نمودى درباره اماممان على اميرالمؤمنين و امامانى كه از صلب او به دنيا مىآيند.[۹] اين جمله حضرت را مى‌توان در امامت دوازده امام عليهم السلام خلاصه نمود.
در پايان بخش سوم خطبه مىفرمايد: بدانيد كه من ابلاغ نمودم، بدانيد كه من شنوانيدم، بدانيد كه من واضح نمودم[۱۰] و در پايان بخش چهارم مىفرمايد: خدايا تو را شاهد مىگيرم كه ابلاغ نمودم[۱۱] و در نسخهاى مىفرمايد: خدايا تو را شاهد مىگيرم و تو در گواه‌بودن كافى هستى كه من ابلاغ نمودم.[۱۲] سپس در پايان بخش پنجم مىفرمايد: اى مردم، من خدا را شاهد گرفتم (كه اشاره به فقرات قبل است، و آنگاه مىفرمايد:) رسالت خود را ابلاغ نمودم (كه همان ولايت دوازده امام عليهم السلام). سپس حضرت بر رسالت خود مُهر پايانى مىزند با عبارت قرآنی وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلاّ الْبَلاغُ الْمُبِينُ . بعد از اين مورد، در اواسط بخش ششم نيز مىفرمايد: من رساندم آنچه مأمور به تبليغش بودم.[۱۳]
پانویس
- ↑ بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۱۱.
- ↑ اسرار غدير، ص۱۳۸، بخش۲.
- ↑ اسرار غدير، ص۱۳۸، بخش۲.
- ↑ غدیر در قرآن، ج۲، ص۱۱۷.
- ↑ بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۱۱.
- ↑ اسرار غدير، ص۱۳۸، بخش۲.
- ↑ اسرار غدير، ص۱۳۸، بخش۲.
- ↑ اسرار غدير، ص۱۴۰، بخش۲.
- ↑ اسرار غدير، ص۱۵۷، بخش۱۱.
- ↑ اسرار غدير، ص۱۴۴، بخش۳.
- ↑ اسرار غدير، ص۱۴۶، بخش۴.
- ↑ اسرار غدير، ص۱۴۶، بخش۴، پاورقى۲ از نسخه «الف».
- ↑ اسرار غدير، ص۱۴۹، بخش۶؛ غدير در قرآن، ج۲، ص۱۱۶-۱۱۹.
منابع
- اسرار غدیر؛ محمدباقر انصاری، تهران: نشر تک، ۱۳۸۴ش.
- بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- غدیر در قرآن، قرآن در غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.