الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۹ ژانویهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۱۹

«الغدیر فی الکتاب و السنّة و الأدب» تألیف علامه عبدالحسین امینی، یکی از مهم‌ترین منابع شیعه در اثبات ولایت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام به‌شمار می‌رود. این کتاب با استناد به منابع متعدد اسلامی، به ویژه روایات اهل سنت، به تحلیل واقعه غدیر خم و اثبات جانشینی حضرت علی علیه السلام پس از پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله می‌پردازد. به گفته نویسنده کتاب برای نوشتن این الغدیر به کتابخانه‌های کشورهای مختلف از جمله هند، مصر و سوریه سفر کرده است. همچنین علامه امینی برای جمع‌آوری الغدیر بیش از صد هزار کتاب را دیده و بیش از ده هزار کتاب را مطالعه کرده است و نوشتن آن بیش از ۴۰ سال طول کشیده است.

نویسنده

عبدالحسین امینی نجفی (زادهٔ ۱۲۸۱ ش– درگذشتهٔ ۱۲ تیر ۱۳۴۹ ش) فرزند احمد امینی، در تبریز زاده شد. پدرش از علمای تبریز بود. جدّش «مولا نجفقلی»، مشهور به «امین الشرع» بود و از همین رو این خانواده «امینی» خوانده شده‌اند.

پس ازفراگرفتن قرآن و علوم حوزوی در تبریز در سن ۲۲ سالگی به نجف مشرف شد و از عالمانی همچون سید ابوالحسن اصفهانی، میرزا محمدحسین نایینی، محمدحسین غروی اصفهانی و شیخ عبدالکریم حائری یزدی کسب فیض نمود و اجازه اجتهاد دریافت کرد.

او همچنین کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام را در نجف تأسیس نموده، که در سال ۱۳۹۶ش حدود ۴۲ هزار جلد کتاب داشته است و سرانجام بدن مطهرش در حجره ای در کنار کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام به خاک سپرده شد.

تألیفات

از ایشان آثاری مانند: «الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب»، «شهداء الفضیلة»، «سیرَتُنا و سنَتُنا سیرةُ نبیِنا و سنتِه»، «تفسیر سوره حمد»، «أدبُ الزائرِ لِمَن یَمَّمَ الحائر»، «ثمرات الاسفار»، «تفسیر فاتحة الکتاب»، «فاطمة الزهراء»، «المقاصد العلیة فی المطالب السنیة»، منتشر شده است.

محتوای کتاب

جلد اول

موضوع: واقعه غدیر و حدیث غدیر

مباحث: بررسی سند حدیث غدیر، آیات مرتبط (آیه تبلیغ، آیه اکمال و …)، دلالت حدیث غدیر.

جلد دوم

موضوع: شعر در دنیای اسلام

مباحث: ذکر اشعار غدیریه شاعران عربی و شرح حال آن‌ها، بررسی غدیریه‌های قرن اول و دوم.

جلد سوم

موضوع: ادامه بررسی اشعار غدیریه

مباحث: معرفی شاعران و اشعار آن‌ها از قرن سوم تا پنجم.

جلد چهارم

موضوع: غدیریه‌های شاعران سده ششم

مباحث: تحلیل اشعار و زندگی شاعران.

جلد پنجم

موضوع: غدیریه‌های شاعران سده هفتم

مباحث: بررسی اشعار و نقدهای مربوط به مناقب امیرالمؤمنین علیه السلام.

جلد ششم

موضوع: فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام در مقابل خلفا

مباحث: ۲۰۰ نمونه از احادیث جعل شده درباره خلفا.

جلد هفتم

موضوع: غدیریه‌های سده نهم

مباحث: نقد رفتارهای خلیفه اول و بررسی غدیریه‌ها.

جلد هشتم

موضوع: ایمان ابوطالب علیه السلام و شبهات مربوط به آن

مباحث: بررسی فضائل ابوبکر، عمر و عثمان.

جلد نهم

موضوع: فضائل عثمان و رفتارهای او

مباحث: تبعید نیکان و نظرات صحابه درباره عثمان.

جلد دهم

موضوع: فضائل خلفای سه‌گانه

مباحث: نقد رفتارهای ابن عمر و معاویه.

جلد یازدهم

موضوع: معاویه و جنایات او

مباحث: کشتارها، جنایات معاویه، تحلیل رفتارهای او نسبت به امام حسن علیه السلام و دیگر شخصیت‌ها.

امتیازات الغدیر

امتیازات کتاب الغدیر

تدوین مباحث به روش جدل؛ یعنی مغلوب ساختن طرف مقابل با معتقدات خودش
مستند نمودن تمام احتجاجات و مطالب طرح شده در میدان بحث
استفاده از نثری زیبا و روان و بلیغ در تمام مباحث
به کار گرفتن ضرب‌المثلهای عربی به‌طور فراوان در بین مطالب
استفاده از آیات قرآنی در پایان مطالب یا در بین آنها
بحث پیرامون مسائل بنیانی و اساسی فراوان در حوزه‌های گوناگون، حدیث، تاریخ، عقاید، اخلاق، فقه، رجال.

انگیزه نگارش

مرحوم علامه خود می‌فرماید: «کتاب الغدیر، کوششی است برای کشف حقیقت، در نشریه کتابخانه امیر المؤمنین علیه السلام که تحت اشراف علّامه امینی تنظیم می‌شد - آمده است: «وحدت اسلامی بر مبنای اظهار حقایق در بین اُمت می‌باشد حقایق قرآنی و سنت پیامبرصلی الله علیه واله، نه وحدت سیاسی که استعمارگران به دست عمّال خود آن را علم می‌کنند و وقتی نتیجه مطلوب را گرفتند آن را به هم می‌زنند.

معرفی الغدیر و نویسنده آن در آثار دیگران

«‏دراسة فی موسوعة الغدیر»، کمال السید، مؤسسه انصاریان، ۱۳۷۹ ش.

«از غدیر تا الغدیر»، محمد کاظمینی، دلیل ما، ۱۳۹۲ ش.

«با غدیر و الغدیر»، غلامرضا حیدری ابهری، بهار دلها،

«غدیر و احیاگر بزرگ غدیر»، علی صافی اصفهانی، عطر عترت، ۱۴۳۵ ق.

«الغدیر و وحدت اسلامی»، مرتضی مطهری

«پاسدار حماسه بزرگ غدیر علامه عبدالحسین امینی»، جواد نعیمی، عروج اندیشه، ۱۴۰۰ش.

«امین غدیر»، روح‌الله عباسی، دفتر علم، ۱۳۹۰ ش.

«مرزبان حماسه غدیر»

ترجمه‌ها

«ترجمه الغدیر»، انگلیسی، مترجم: دکتر صفا خلوصی. ترجمه جلد اول «الغدیر».

خلاصه‌ها

«نظرة الی الغدیر»، «فی رحاب الغدیر»، «دراسة فی موسوعة الغدیر»، «سیری در الغدیر نوشته فرزند علامه امینی»، «سیری در الغدیر نوشته ابولفضل قاسمی»، «خلاصه الغدیر علامه امینی»، «خلاصة الغدیر اردو»، «ملخص الغدیراردو».

فهرست‌ها

«علی ضفاف الغدیر »، «اعلام الغدیر»، «المنیر، فهرس کتاب الغدیر».

استدراک‌ها

«الحاشیة علی کتاب الغدیر»، «علی ضفاف الغدیر».

اقتباس‌ها

«ترجمه چهل حدیث از جلد دهم کتاب الغدیر»، «حدیث غدیر، اردو»، «من فیض الغدیر»، «غدیریات»، «مفاد حدیث الغدیر»، «ریشه‌های آسمانی»، «عید الغدیر فی الاسلام و التتویج و القربات یوم الغدیر»، «نظرة فی کتاب الوشیعة»، «نظرة فی کتاب السنة و الشیعة»، «نظرة فی کتاب الفصل فی الملل و الاهواء و النحل»، «نظرة فی کتاب البدایة و النهایة»، «نظرة فی کتاب الصراع بین الاسلام و الوثنیة»، «نظرة فی کتاب منهاج السنة»، «الزیارة»، «عید غدیر در اسلام»، «معنای مولی»، «زیارت»، «عید الغدیر فی الاسلام»، «حدیث الغدیر، الاسناد التاریخیة»، «المناشدة و الاحتجاج بحدیث الغدیر»، «الغدیر فی الکتاب العزیز»، «الوضاعون»، «الزیارة و التوسل»، «قطره‌ای از دریا»، «خلافت از دیدگاه امامیه و اهل سنت»، «ریشه‌های آسمانی»، «آئینه آفتاب» و «تجلی امیرمؤمنان علی علیه السلام»، «مجالس الشعراء فی غدیر امام البلغاء».

پانویس

@@ خط ۳۹: / خط ۳۹: @@
 '''جلد اول'''
-'''موضوع:''' واقعه غدیر و حدیث غدیر
+موضوع: واقعه غدیر و حدیث غدیر
-'''مباحث:''' بررسی سند حدیث غدیر، آیات مرتبط (آیه تبلیغ، آیه اکمال و …)، دلالت حدیث غدیر.
+مباحث: بررسی سند حدیث غدیر، آیات مرتبط (آیه تبلیغ، آیه اکمال و …)، دلالت حدیث غدیر.
 '''جلد دوم'''
-'''موضوع:''' شعر در دنیای اسلام
+موضوع: شعر در دنیای اسلام
-'''مباحث:''' ذکر اشعار غدیریه شاعران عربی و شرح حال آن‌ها، بررسی غدیریه‌های قرن اول و دوم.
+مباحث: ذکر اشعار غدیریه شاعران عربی و شرح حال آن‌ها، بررسی غدیریه‌های قرن اول و دوم.
 '''جلد سوم'''
-'''موضوع:''' ادامه بررسی اشعار غدیریه
+موضوع: ادامه بررسی اشعار غدیریه
-'''مباحث:''' معرفی شاعران و اشعار آن‌ها از قرن سوم تا پنجم.
+مباحث: معرفی شاعران و اشعار آن‌ها از قرن سوم تا پنجم.
 '''جلد چهارم'''
-'''موضوع:''' غدیریه‌های شاعران سده ششم
+موضوع: غدیریه‌های شاعران سده ششم
-'''مباحث:''' تحلیل اشعار و زندگی شاعران.
+مباحث: تحلیل اشعار و زندگی شاعران.
 '''جلد پنجم'''
-'''موضوع:''' غدیریه‌های شاعران سده هفتم
+موضوع: غدیریه‌های شاعران سده هفتم
-'''مباحث:''' بررسی اشعار و نقدهای مربوط به مناقب امیرالمؤمنین علیه السلام.
+مباحث: بررسی اشعار و نقدهای مربوط به مناقب امیرالمؤمنین علیه السلام.
 '''جلد ششم'''
-'''موضوع:''' فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام در مقابل خلفا
+موضوع: فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام در مقابل خلفا
-'''مباحث:''' ۲۰۰ نمونه از احادیث جعل شده درباره خلفا.
+مباحث: ۲۰۰ نمونه از احادیث جعل شده درباره خلفا.
 '''جلد هفتم'''
-'''موضوع:''' غدیریه‌های سده نهم
+موضوع: غدیریه‌های سده نهم
-'''مباحث:''' نقد رفتارهای خلیفه اول و بررسی غدیریه‌ها.
+مباحث: نقد رفتارهای خلیفه اول و بررسی غدیریه‌ها.
 '''جلد هشتم'''
-'''موضوع:''' ایمان ابوطالب علیه السلام و شبهات مربوط به آن
+موضوع: ایمان ابوطالب علیه السلام و شبهات مربوط به آن
-'''مباحث:''' بررسی فضائل ابوبکر، عمر و عثمان.
+مباحث: بررسی فضائل ابوبکر، عمر و عثمان.
 '''جلد نهم'''
-'''موضوع:''' فضائل عثمان و رفتارهای او
+موضوع: فضائل عثمان و رفتارهای او
-'''مباحث:''' تبعید نیکان و نظرات صحابه درباره عثمان.
+مباحث: تبعید نیکان و نظرات صحابه درباره عثمان.
 '''جلد دهم'''
-'''موضوع:''' فضائل خلفای سه‌گانه
+موضوع: فضائل خلفای سه‌گانه
-'''مباحث:''' نقد رفتارهای ابن عمر و معاویه.
+مباحث: نقد رفتارهای ابن عمر و معاویه.
 '''جلد یازدهم'''
-'''موضوع:''' معاویه و جنایات او
+موضوع: معاویه و جنایات او
-'''مباحث:''' کشتارها، جنایات معاویه، تحلیل رفتارهای او نسبت به امام حسن علیه السلام و دیگر شخصیت‌ها.
+مباحث: کشتارها، جنایات معاویه، تحلیل رفتارهای او نسبت به امام حسن علیه السلام و دیگر شخصیت‌ها.
 == امتیازات الغدیر ==
@@ خط ۱۱۴: / خط ۱۱۴: @@
 == انگیزه نگارش ==
-راز تفوّق مسلمین در پرهیز از تفرّق و تشعب بوده و بنیان سعادتشان در تمسک به حَبْلُ الله خلاصه می‌گردد؛ (وَأَعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً وَلَا تَفَرَّقُواْ)، همانطوری که برخی از علمای اهل سنت نقل فرموده‌اند: مراد از حبل الله در آیه یاد شده ولایت علی بن ابی طالب علیه السلام است.
+مرحوم علامه خود می‌فرماید: «کتاب الغدیر، کوششی است برای کشف حقیقت، در نشریه کتابخانه امیر المؤمنین علیه السلام که تحت اشراف علّامه امینی تنظیم می‌شد - آمده است: «وحدت اسلامی بر مبنای اظهار حقایق در بین اُمت می‌باشد حقایق قرآنی و سنت پیامبرصلی الله علیه واله، نه وحدت سیاسی که استعمارگران به دست عمّال خود آن را علم می‌کنند و وقتی نتیجه مطلوب را گرفتند آن را به هم می‌زنند.
-شافعی امام شافعیان در ابیاتی که در این خصوص سروده است تصریح می‌کند که حبل الهی ولای اهل بیت است:
-ولمّا رأیتُ الناس قد ذَهَبَتْ بهم          مذاهبهم فی أَبْحُر الغَیِّ والجهل
-رَکِبْتُ علی اسم‌الله فی سُفُن النجا        وَهُمْ أهلُ بَیْتِ المصطفی خاتم الرُّسُلِ
-وأمسکتُ حَبْلَ الله وهو ولاؤُهُم           کما قد أمرنا بالتَمَسُّک بالحَبْل
-آنگاه که دیدم مذاهب مردم، آنها را در دریای گمراهی و جهل فرو برده است. با نام خدا بر کشتیهای نجات که اهل بیت پیامبر علیهم السلام هستند، نشستم و به حبل الله که ولای اهل بیت علیهم السلام است، چنگ زدم؛ چرا که ما به تمسّک به حبل الله امر شده‌ایم.
-حاکم حَسَکانی نیز که از حفاظ بزرگ حنفی مذهب است در کتاب «شواهد التنزیل» فصلی را به این موضوع اختصاص داده و به نقل احادیث متعددی در خصوص شأن نزول این آیه پرداخته است. از جمله روایاتی که حسکانی ـ به نقل از عبدالله بن عمر ـ در کتاب خویش بدان اشاره نموده، حدیث قدسی: «ولایة علیّ بن أبی طالبٍ حِصْنِی فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِی أَمِنَ مَن عَذابی» است. مرحوم علامه امینی به منظور اعتلای اسلام، ایمان آورندگان به این دین حنیف را به سوی حبل الهی فرا می‌خواند و کتاب «الغدیر» را با حدیث شریف: «عُنْوانُ صَحِیفَةِ المُؤمِنِ حُبُّ علیّ بن أبی طالب» آغاز می‌نماید. جویندگان جاه و قدرت و پویندگان مال و ثروت پس از وفات رسول خدا صلی الله علیه وآله با این که در زمان حیات پیامبرصلی الله علیه وآله با علی علیه السلام به عنوان جانشین وی بیعت کرده بودند، این ریسمان الهی را رها کردند و پیشگامان طریق تفرّق و اضمحلال اتحاد مسلمین گشتند بعدها با پول معاویه و امثال او تاریخ زندگانی و سنت پیامبر صلی الله علیه وآله دستخوش تحریف گردید، احادیث ساختگی و دورغین در منقبت خلفا ساخته شد و حتی روایات بسیاری در خصوص موضوع خلافت از زبان پیامبر صلی الله علیه وآله جعل گردید. در پی تغییر احکام الهی و جعل احادیث کتب بسیاری در زمینه‌های مختلف از جمله، حدیث، تاریخ، تفسیر، فقد و … تدوین شد که اساس آنها بیشتر بر پایه همین روایات ساختگی استوار بود رفته رفته مذاهب که- سنگ بنای آنها در دوره حکومت خلفای اولیه گذاشته شده بود - یکی پس از دیگری ظهور یافت و مسلمین را بیش از پیش دچار تشتت و تفرق نمود. راه دستیابی مجدد به اتحاد مسلمین یعنی همان اتحاد و اتفاقی که در زمان رسول خدا علیه و اله حاکم بود تنها از طریق شناخت دقیق وقایع مذکور میسّر است و تحصیل این حقایق مستلزم تلاشی گسترده و پیگیر می‌باشد تا با تحقیق و تفحص دریای بیکران کتب، مرواریدهای حقیقت صید گردد. از این رو است که مرحوم علامه خود می‌فرماید: «کتاب الغدیر، کوششی است برای کشف حقیقت، در در نشریه کتابخانه امیر المؤمنین علیه السلام که تحت اشراف علّامه امینی تنظیم می‌شد - آمده است: «وحدت اسلامی بر مبنای اظهار حقایق در بین اُمت می‌باشد حقایق قرآنی و سنت پیامبرصلی الله علیه واله، نه وحدت سیاسی که استعمارگران به دست عمّال خود آن را علم می‌کنند و وقتی نتیجه مطلوب را گرفتند آن را به هم می‌زنند.
 == معرفی الغدیر و نویسنده آن در آثار دیگران ==
@@ خط ۱۴۹: / خط ۱۳۷: @@
 == خلاصه‌ها ==
-نظرة الی الغدیر» عربی و «فی رحاب الغدیر» عربی که به اردو و ترکی استانبولی نیز ترجمه شده، از علی اصغر مروّج ۳. «دراسة فی موسوعة الغدیر» عربی، از کمال السید ۴. «سیری در الغدیر» از محمد امینی (فرزند مؤلف) ۵. «سیری در الغدیر» فارسی، از ابوالفضل اسلامی ۶. «خلاصه الغدیر علامه امینی» فارسی، از یعقوب قاسملو ۷. «خلاصة الغدیر «اردو، از رضی جعفر نقوی ۹. «ملخص الغدیر» اردو، از شاهدزعیم فاطمی.
+«نظرة الی الغدیر»، «فی رحاب الغدیر»، «دراسة فی موسوعة الغدیر»، «سیری در الغدیر نوشته فرزند علامه امینی»، «سیری در الغدیر نوشته ابولفضل قاسمی»، «خلاصه الغدیر علامه امینی»، «خلاصة الغدیر اردو»، «ملخص الغدیراردو».
 == فهرست‌ها ==
-«علی ضفاف الغدیر، ۲ ج «و «اعلام الغدیر» توسط جمعی از محقیق ۳. «المنیر، فهرس کتاب الغدیر» از مؤسسه بعثت.
+«علی ضفاف الغدیر »، «اعلام الغدیر»، «المنیر، فهرس کتاب الغدیر».
 == استدراک‌ها ==
-۱ و ۲. «الحاشیة علی کتاب الغدیر» و «علی ضفاف الغدیر» از سید عبدالعزیز طباطبایی.
+«الحاشیة علی کتاب الغدیر»، «علی ضفاف الغدیر».
 == اقتباس‌ها ==
-# «ترجمه چهل حدیث از جلد دهم کتاب الغدیر» فارسی، از سید حسن موسوی.
+«ترجمه چهل حدیث از جلد دهم کتاب الغدیر»، «حدیث غدیر، اردو»، «من فیض الغدیر»، «غدیریات»، «مفاد حدیث الغدیر»، «ریشه‌های آسمانی»، «عید الغدیر فی الاسلام و التتویج و القربات یوم الغدیر»، «نظرة فی کتاب الوشیعة»، «نظرة فی کتاب السنة و الشیعة»، «نظرة فی کتاب الفصل فی الملل و الاهواء و النحل»، «نظرة فی کتاب البدایة و النهایة»، «نظرة فی کتاب الصراع بین الاسلام و الوثنیة»، «نظرة فی کتاب منهاج السنة»، «الزیارة»، «عید غدیر در اسلام»، «معنای مولی»، «زیارت»، «عید الغدیر فی الاسلام»، «حدیث الغدیر، الاسناد التاریخیة»، «المناشدة و الاحتجاج بحدیث الغدیر»، «الغدیر فی الکتاب العزیز»، «الوضاعون»، «الزیارة و التوسل»، «قطره‌ای از دریا»، «خلافت از دیدگاه امامیه و اهل سنت»، «ریشه‌های آسمانی»، «آئینه آفتاب» و «تجلی امیرمؤمنان علی علیه السلام»، «مجالس الشعراء فی غدیر امام البلغاء».
-# «حدیث غدیر» اردو، از علی حسنین شیفته هندی.
-۳–۱۲. همچنین دو سری کتاب از «الغدیر- ۳ اقتباس و تدوین و به چاپ رسیده است. توضیح این کتاب‌ها چنین است: سری «من فیض الغدیر» که ده شماره و همه عربی است و فقط سه شماره مربوط به غدیر و بقیه در موضوعات دیگر است: «غدیریات» از نعمان نصری. «مفاد حدیث الغدیر «از نعمان نصری، و ترجمه فارسی آن «ریشه‌های آسمانی» از علیرضا بهداردوست. «عید الغدیر فی الاسلام و التتویج و القربات یوم الغدیر» از فارس تبریزیان. «نظرة فی کتاب الوشیعة» از احمد کنانی. «نظرة فی کتاب السنة و الشیعة» از احمد کنانی. «نظرة فی کتاب الفصل فی الملل و الاهواء و النحل» از محمد حسون.
-«نظرة فی کتاب البدایة و النهایة» از احمد کنانی. «نظرة فی کتاب الصراع بین الاسلام و الوثنیة» از عبداللَّه علی قصیمی. «نظرة فی کتاب منهاج السنة» از احمد کنانی. «الزیارة» از محمد حسون. ۱۳–۲۱. و اما سریِ دیگر کتاب‌هایی است که توسط «مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة۱۳ چاپ و منتشر می‌گردد که از این قرار است:
-سری آشنایی با معارف «الغدیر» که فارسی است: «عید غدیر در اسلام» و «معنای مولی» از جواد محدثی، که هر دو درباره غدیر هستند. «زیارت» از جواد محدثی، که در موضوع زیارت است. همچنین کتاب‌های دیگری که اقتباس از «الغدیر» است و توسط این مرکز چاپ شده و عربی است: «عید الغدیر فی الاسلام» از کمال السید. «حدیث الغدیر، الاسناد التاریخیة». «المناشدة و الاحتجاج بحدیث الغدیر» از کمال السید. «الغدیر فی الکتاب العزیز» که در غدیر هستند. «الوضاعون» که درباره وضع کنندگان حدیث است. «الزیارة و التوسل» که در زیارت و توسل است.
-۲۲. همچنین کتابی به نام «قطره‌ای از دریا، ۲ ج» فارسی، از محمدحسین صفاخواه چاپ شده که داستان‌های «الغدیر» را جمع‌آوری و ترجمه نموده و در غدیر نیست.
-۲۳. کتابی دیگر به نام «خلافت از دیدگاه امامیه و اهل سنت» فارسی، که شماره ۱ از سری «پرتوی از الغدیر» است، توسط فرزند مؤلف آقای احمد امینی از کتاب «الغدیر» انتخاب و ترجمه شده و در موضوع خلافت است.
-۲۴. «ریشه‌های آسمانی» از: علیرضا بهاردوست، فارسی، که ترجمه «مفاد حدیث الغدیر» است که در بالا گذشت.
-۲۵ و ۲۶. «آئینه آفتاب» و «تجلی امیرمؤمنان علی علیه السلام» از سید رضا باقریان (موحد)، فارسی، که داستان‌هایی از «الغدیر» را ترجمه نموده و در موضوع غدیر نیستند.
-۲۶. «مجالس الشعراء فی غدیر امام البلغاء» از محسن عقیل.
 == پانویس ==
 [[رده:میراث مکتوب غدیر]]