ریاضی: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «== غدير در علمِ رياضى و نجومى<ref>قنوت خورشيد: ص ۴۹-۵۳.</ref> == پيامبر اسلام صلى ال...» ایجاد کرد) |
(بدون تفاوت)
|
نسخهٔ ۱۱ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۴۶
غدير در علمِ رياضى و نجومى[۱]
پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله بعد از سپرى شدن ۳۵۲۴ روز از مبدأ هجرت، در عيد قربان سال دهم برابر با ۱۹ / ۱۲ / ۱۰ شمسى مشغول مناسک حج بود. ايشان به هنگام بازگشت از حجةالوداع در روز ۱۸ ذى حجه، در حالى كه ۳۵۳۲ روز از مبدأ هجرت گذشته بود، برابر با ۲۷ / ۱۲ / ۱۰ شمسى و مطابق با ۱۸ مارس ۶۳۲ ميلادى، وقتى به نزديك محل جحفه - كه غدير خم در آن قرار دارد - رسيد، فرشته وحى از جانب پروردگار آيه ابلاغ را نازل فرمود.
علامه شعرانى در اين رابطه مى نويسد: من از زيج هندى استخراج كردم كه تحول آفتاب به برج حمل در سال دهم هجرى، چهارشنبه ۲۱ ذى حجه، سه روز پس از غدير خم بود، و جشن گرفتن پس از سه روز هم مناسب است. بنابراين، عيد سعيد غدير با ايام نوروز كاملاً انطباق دارد. به ويژه كه با حركت تقديمى نقطه اعتدال بهارى به پيشواز از اين عيد سعيد، وارد برج حوت شده است.[۲]
۱. در علم رياضى و نجوم
الف) نحوه محاسبه
طرز محاسبه آنچه گفته شد به شرح ذيل مى باشد:
يک) مىدانيم كه عيد غدير خم، روز هجدهم ذى الحجة الحرام سال دهم هجرى قمرى است.
دو) روزهاى دقيق يک سال قمرى با احتساب كبيسه به صورت اعشار: ۳۶۷۰.۳۵۴
سه) روزهاى دقيق يک سال شمسى با احتساب كبيسه به صورت اعشار: ۲۴۲۲.۳۶۵
چهار) عدد تقويمى آغاز ماه ذى الحجه: ۳۲۵ روز از آغاز سال قمرى (اول محرم) گذشته است.
پنج) «بين التاريخين» هجرى قمرى و هجرى شمسى ۱۱۹ مى باشد؛ يعنى مبدأ شمارش هجرى شمسى ۱۱۹ روز جلوتر از مبدأ قمرى آن بوده است.
شش) «عدد جامع» يعنى تعداد روزهاى سپرى شده از ۱ فروردين سال اول هجرى شمسى تا واقعه غدير خم، كه معادل عدد ۳۰۳.۳۶۵۱ مى باشد.
ب) شرح و توضيح محاسبات
براى محاسبه تعداد روزهاى سپرى شده حين واقعه غدير، چون سال دهم هجرى هنوز تمام نشده بوده بايد عدد ۹ براى سال هاى گذشته منظور شود: ۱ = ۱۰ سال ناتمام + ۹ سال تمام. اين عدد را ضرب در عدد دقيق روزهاى سال قمرى مى كنيم، چنين به دست مى آيد: ۳۱۸۹. ۳۰۳=۳۵۴. ۳۶۷×۹
حاصل اين اعداد، تعداد روزهاى سپرى شده ۹ سال قمرى گذشته را نشان مىدهد. تا شروع ماه ذىالحجة الحرام، ۳۲۵ روز از تعداد روزهاى يک سال تقويمى قمرى گذشته است. اين عدد تقويمى را با تعداد روزهاى سپرى شده از خود ماه ذى الحجة الحرام تا روز عيد غدير خم جمع مى كنيم: ۳۴۳=۱۸+۳۲۵.
سپس به جمع مذكور، همين عدد و نيز عدد بين التاريخين (۱۱۹) را مى افزاييم و به حاصل اين سه عدد «عدد جامع» مى گوييم: ۳۶۵۱. ۳۰۳=۳۱۸۹+۳۴۳+۱۱۹. ۳۰۳
آنگاه اين «عدد جامع» را تقسيم بر ميانگين دقيق تعداد روزهاى يک سال شمسى كرديم، خارج قسمت چنين حاصل شد: ۹. ۹۹۶۹=۳۶۵. ۲۴۲۲ تقسيم بر ۳۰۳ .۳۶۵۱.
عدد ۹ در حاصل اين تقسيم بيانگر تعداد سالهاى كامل شمسى سپرى شده از هجرت رسول اكرم صلى الله عليه وآله تا واقعه غدير خم است. همچنين عدد اعشارى (۹۹۶۹ .۰) بيانگر نسبت روزهاى سپرى شده از آغاز سال دهم هجرى شمسى تا واقعه غدير خم است. حال براى اينكه اين اعداد اعشار را به روز تبديل كنيم، بايستى عدد ۹ را گرفته و ضرب در ميانگين روزهاى سال شمسى نماييم. نتيجه اين میشود:
۳۲۸۷/ ۱۷۹۸=۳۶۵. ۲۴۲۲×۹.
سپس عدد حاصل شده را گرد كرده و اعشار آن را حذف مى كنيم، زيرا در شمارش روزهاى يك سال، اعشار مدخليتى نداشته و بيانگر اجزاء يک روز نيستند، چون روزهاى قمرى و شمسى و... همگى از بعد طولى خود (و لو با مبدأ متفاوت) ۲۴ ساعته حساب مى شوند. ۳۶۴=۳۶۴. ۱۲۳۲
اكنون عدد ۳۳۶ (كه بيانگر تعداد روزهاى سپرى شده سال تا شروع اسفند ماه است) را از عدد ۳۶۴ كسر مى كنيم. تفاضل دو عدد، مى شود: ۲۸؛ يعنى ۲۸ اسفند ماه. ۲۸=۳۶۴- ۳۳۶.
اكنون مى دانيم كه در برخى گاهنامه ها، زيج ها و تقويم هاى گزارش دهنده از وقايع صدر اسلام[۳] چنين آمده است كه در سال دهم هجرى، چون مسلمانان جهت انجام فريضه حج و روزه ماه مبارک رمضان و عيد فطر در جستجوى هلال ماه برآمدند آن را نديدند (شايد به جهت كثرت غبار و طوفان در آن مدت از سال).