شبهه عمل نکردن صحابه در امر امامت

شبهه عمل صحابه در امر امامت

یکی از دانشمندان اهل سنت در حاشیه آیه اکمال دین گفته است:

اگر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله موضوع ولایت و خلافت بعد از خود را مانند احکام نماز و روزه و حج و جهاد و سایر احکام برای اصحاب خود روشن می‌ساخت، آنها مخالفت نمی‌ورزیدند و علی علیه السلام را رها نمی‌کردند، همان‌طور که با نماز خواندن و سایر احکامی که پیامبر صلی الله علیه و آله بیان کرد مخالفت نکردند.

پس بعید است که پیامبر صلی الله علیه و آله درباره امیرالمؤمنین علیه السلام سفارش کرده باشد و اصحاب مخالفت کرده باشند.

پاسخ شبهه

اولاً

از جمله مسلّمات تاریخی و قرآنی و حدیثی در کل فرقه‌های اسلامی و حتی ادیان دیکر داستان بنی اسرائیل و قوم حضرت موسی علیه السلام است؛ که چگونه در نبودن حضرت موسی علیه السلام از راه راست برگشتند و حضرت هارون علیه السلام، جانشین حضرت موسی علیه السلام را خوار کردند و گوساله سامری را خدای خود دانستند و فریفته آن شدند، و تا حضرت موسی علیه السلام از میقات برنگشت دست از گوساله پرستی برنداشتند.

با دانستن این قصه، نباید مخالفت اکثر صحابه پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله با امیرالمؤمنین علیه السلام را بعید بدانیم، زیرا ارتداد بنی اسرائیل بنا به عللی بعیدتر از انحراف امت اسلام بود:

الف) بنی اسرائیل در آن موقع پشت در پشت موحد و یکتاپرست بودند و انتظار ظهور پیامبر خود (حضرت موسی علیه السلام) را داشتند، ولی اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله در جاهلیت پرورش یافته بودند و بیشتر عمرشان در پرستش بت‌ها گذشته بود.

حتی بیشتر آنها بر اثر ترس یا به طمع دنیا مسلمان شدند، چنانچه خداوند می‌فرماید:

قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا ۖ قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلٰکِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا :

عرب‏‌های بادیه نشین گفتند ایمان آوردیم بگو ایمان نیاورده اید بلکه بگویید اسلام آورده‌ایم.

و عده ای هم منافق بودند، که خداوند آیات سوره منافقون را درباره آن‌ها نازل فرمود. از این جهت، روشن است که ارتداد بنی اسرائیل بعیدتر به نظر می‌رسد.

ب) آنچه در بنی اسرائیل پدید آمد و گوساله را خدای خود دانستند، به مراتب بزرگ‌تر و سخت‌تر از خلیفه دانستن شخصی است که پیامبر صلی الله علیه و آله او را به جانشینی خود منصوب نداشته بود؛ زیرا بنی اسرائیل همین که گوساله را خدا دانستند به کلی از دین بیرون رفتند، ولی اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله با کاری که انجام دادند به ظاهر از اصل اسلام خارج نشدند.

آن عمل هم به عقیده اهل‌سنت اتفاقی ساده است، زیرا عقیده دارند امامت و خلافت جزء فروع دین است!

ج) ارتداد و انحراف بنی‌اسرائیل در زمان حیات پیامبر صلی الله علیه و آله آنها پدید آمد، ولی مخالفت اصحاب رسول خدا صلی الله علیه و آله در موضوع جانشینی آن حضرت بعد از شهادت آن وجود مقدس بود. بدیهی است که کار بنی اسرائیل بعیدتر از عمل اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله به نظر می‌رسد.

بنابراین وقتی از بنی اسرائیل - که آن همه به خدا نزدیک بودند - چنان عملی (گوساله پرست شدن) صادر شود، از همه امت اسلام که تازه از بت‌پرستی نجات یافته بودند، وقوع آن بعید به نظر نمی‌رسد.

ثانیاً

خداوند در قرآن مجید از دگرگونی امت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله خبر داده بود:

أَفَإِنْ مَاتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلَیٰ أَعْقَابِکُمْ ۚ وَمَنْ یَنْقَلِبْ عَلَیٰ عَقِبَیْهِ فَلَنْ یَضُرَّ اللَّهَ شَیْئًا ۗ وَسَیَجْزِی اللَّهُ الشَّاکِرِینَ :

آیا اگر او (پیامبر) بمیرد یا کشته شود از عقیده خود برمی‌گردید و هر کس از عقیده خود بازگردد هرگز هیچ زیانی به خدا نمی‌رساند و به زودی خداوند سپاسگزاران را پاداش خواهد داد.

ثالثاً

مقایسه حکم ولایت با احکام نماز و سایر احکام هم بی‌مورد است، زیرا حسدی که به خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله می‌بردند در مورد ولایت بود.

چنان‌که خدا فرموده است: أَمْ یَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَیٰ مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ ۖ فَقَدْ آتَیْنَا آلَ إِبْرَاهِیمَ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَآتَیْنَاهُمْ مُلْکًا عَظِیمًا

بلکه به مردم حسد می‌برند برای آنچه خداوند از فضل خود به آنها داده است در حقیقت ما به خاندان ابراهیم کتاب و حکمت دادیم و به آنان حکومتی بزرگ بخشیدیم.

در روایات صحیح السند مقصود از «مُلک عظیم» اطاعت از امامان معصوم علیهم السلام بیان شده است.