آیات ۲۴ و ۲۵ محمد و غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

آیه ۲۵ و۲۶ سوره محمد
مشخصات آیه
سوره	سوره محمد (۴۷)
آیه	۲۵ و۲۶
جزء	۲۶
محتوای آیه
مکان نزول	مدینه
موضوع	آگاهی خداوند از اسرار کافران و منافقان

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۷:۵۹

إِنَّ الَّذِينَ ارْتَدُّوا عَلَىٰ أَدْبَارِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْهُدَى ۙ الشَّيْطَانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَأَمْلَىٰ لَهُمْ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا لِلَّذِينَ كَرِهُوا مَا نَزَّلَ اللَّهُ سَنُطِيعُكُمْ فِي بَعْضِ الْأَمْرِ ۖ وَاللَّهُ يَعْلَمُ إِسْرَارَهُمْ

«بی‌تردید کسانی که پس از روشن‌شدن هدایت برای آنان [به همان عقاید باطل و کردار ناپسندشان] برگشتند [و دست از قرآن و پیامبر برداشتند] شیطان زشتی‌هایشان را در نظرشان آراست و آنان را در آرزوهای دور و دراز انداخت. این به‌سبب آن است که آنان به کسانی [چون مشرکان و کافران] که نازل شدن وحی را خوش نداشتند، گفتند: [ما] در بعضی از امور [که بر ضد مؤمنان است] از شما اطاعت خواهیم کرد. در حالی که خدا اسرارشان را می‌داند.»

آیات ۲۴ و ۲۵ سوره محمد از جمله آیات نازل شده پس از غدیر درباره اصحاب صحیفه ملعونه اول است که ارتداد را عاقبت آنان برشمرده است.

از جمله رخدادهایی پس از حجةالوداع این بود كه اصحاب صحیفه ملعونه اول در غصب خلافت با بنى‏‌اميه در منع خمس از اهل بیت هم‌پیمان شدند. بنى‌‏اميه از اصحاب صحیفه پرسيدند: براى خلافت چه كسى را در نظر گرفته‌‏ايد؟ گفتند: ابوبكر. آنان گفتند: با منع خمس موافقيم، ولى با خلافت ابوبكر نه! آنان با اصل غصب خلافت موافق بودند، ولی درباره شخص خلیفه تردید داشتند. آنان همين مقدار را از بنى‌‏اميه پذيرفتند و با آنان نيز هم‌پيمان شدند. در این هنگام آيات ۲۵ و ۲۶ سوره محمد صلى الله عليه و آله نازل شد كه خبر از پذيرفتن نيمى از پيشنهاد اصحاب صحيفه توسط بنى‌‏اميه مى‏‌داد.

شأن نزول آیات در رخداد غدیر

درباره شأن نزول آیات ۲۴ و ۲۵ سوره محمد چنین گفته شده است: از جمله رخدادهایی که پس از حجةالوداع رخ داد این بود كه اصحاب صحیفه ملعونه اول بلافاصله وارد عمل شدند. اولين كسانى كه از نظر آنان در غصب خلافت همكارى خوبى مى‌توانستند داشته باشند بنى‏‌اميه بودند. اين بود كه رؤساى آنان را به پيمان خود دعوت كردند. در اين مرحله مسئله اقتصادى را هم به مسائل مورد نظر خود افزودند و آن منع خمس از اهل‏ بيت‏ عليهم السلام بود؛ گمان آنان اين بود كه اگر خمس در اختيار آنان باشد، از آن در راه غصب خلافت استفاده خواهند كرد. در آن مجلس عثمان و معاويه به‌عنوان سردمداران بنى‌‏اميه شركت كردند و چند نفر ديگر نيز حضور داشتند كه عبارت بودند:

از عبدالرحمان بن عوف
عمروعاص
سعد بن ابى‏ وقاص
مغيرة بن شعبة
ابوهريره و ابوموسى اشعرى.^[۱]

بنى‌‏اميه از اصحاب صحیفه پرسيدند: براى خلافت چه كسى را در نظر گرفته‌‏ايد؟ گفتند: ابوبكر. آنان گفتند: با منع خمس موافقيم، ولى با خلافت ابوبكر نه! آنان با اصل غصب خلافت موافق بودند ولی درباره شخص خلیفه تردید داشتند. آنان همين مقدار را از بنى‌‏اميه پذيرفتند و با آنان نيز هم‌پيمان شدند و بار ديگر ابوعبيده جراح را شاهد خود قرار دادند و گروه خود را براى اجراى نقشه‏‌هاى خود گسترده‏‌تر کردند.

به گفته برخی محققان، در اينجا بود كه خداوند به پيامبرش‏ صلى الله عليه وآله پيمان دوم را هم خبر داد و آیات ۷۹ و ۸۰ سوره زخرف را نازل كرد. به‌دنبال این آیات، آيات ۲۵ و ۲۶ سوره محمد صلى الله عليه و آله نیز نازل شد كه خبر از پذيرفتن نيمى از پيشنهاد اصحاب صحيفه توسط بنى‌‏اميه مى‏‌داد.^[۲]

روایاتی درباره شأن نزول آیات

در منابع، روایاتی درباره شأن نزول آیات ۲۴ و ۲۵ سوره محمد نقل شده است؛ از جمله:

امام صادق علیه السلام: منظور از آیه إِنَّ الذِینَ ارْتَدُّوا عَلی أَدْبَارِهِم کسانی هستند که با ترک ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام از ایمان دست کشیدند.^[۳]
امام صادق علیه السلام درباره‌ آیه إِنَّ الَّذِینَ ارْتَدُّوا عَلی أَدْبارِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمُ الهُدَی. فرمود: هدی راه امیرالمؤمنین علیه السلام است.^[۴]
ابوهریره از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل کرده است: در روز قیامت گروهی از امّتم بر من وارد می‌شوند، امّا آن‌ها را از حوض کوثر دور می‌نمایند. عرض می‌کنم: خدایا این‌ها اصحاب من هستند. خداوند می‌فرماید: تو نمی‌دانی که اینان چه چیزی را بر زبان جاری نمودند. این‌ها مرتد شده و به گذشتهٔ خویش بازگشتند.^[۵]
در صحیح بخاری از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل شده است: هنگامی‌ که بر حوض کوثر ایستاده‌ام گروهی را می‌بینم و چون آن‌ها را می‌شناسم، مردی میان من و آنان حایل می‌گردد و به آن‌ها می‌گوید: «بشتابید». من می‌پرسم: «به کجا»؟ می‌گوید: «به خدا سوگند به جانب آتش». می‌پرسم: «آن‌ها چه کرده‌اند»؟ می‌گوید: «پس از تو مرتد شدند و به پیشینهٔ جاهلی خویش بازگشتند. در آنان نجات‌یافته‌ای نخواهی دید مگر به عدد چهارپایانی که بیهوده رها شده‌اند».^[۶]

پانویس

↑ واقعه قرآنى غدير، ص۵۴.
↑ بحارالانوار، ج۲۸، ص۱۲۲؛ بحارالانوار، ج۳۰، ص۲۶۳-۲۶۴.
↑ تفسیرالقمی، ج۲، ص۳۰۸؛ تفسیر اهل بیت علیهم السلام، ج۱۴، ص۳۷۲.
↑ بحارالانوار، ج۲۳، ص۳۸۶؛ تفسیر اهل بیت علیهم السلام، ج۱۴، ص۳۷۲.
↑ بحارالانوار، ج۲۸، ص۲۴؛ تفسیر اهل بیت علیهم السلام، ج۱۴، ص۳۷۴.
↑ صحيح البخاری، ج۸، ص۱۲۱؛ بحارالانوار، ج۲۸، ص۲۷؛ تفسیر اهل بیت علیهم السلام، ج۱۴، ص۳۷۴.

منابع

بحارالانوار؛ محمدباقر مجلسی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام؛ علیرضا برازش و همکاران، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر، ۱۳۹۴ش.
تفسير القمى ؛ علی بن ابراهیم قمی، تحقیق: طیب موسوی جزایری، قم: دار الكتاب‌، ۱۴۰۴ق.
صحیح البخاری؛ محمد بن اسماعيل بخاری جعفی، تحقیق: محمد زهير بن ناصر الناصر، بیروت: دار طوق النجاة، ۱۴۲۲ق.
واقعه قرآنی غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: بوستان کتاب، ۱۳۹۶ش.

[1] واقعه قرآنى غدير، ص۵۴.

[2] بحارالانوار، ج۲۸، ص۱۲۲؛ بحارالانوار، ج۳۰، ص۲۶۳-۲۶۴.

[3] تفسیرالقمی، ج۲، ص۳۰۸؛ تفسیر اهل بیت علیهم السلام، ج۱۴، ص۳۷۲.

[4] بحارالانوار، ج۲۳، ص۳۸۶؛ تفسیر اهل بیت علیهم السلام، ج۱۴، ص۳۷۲.

[5] بحارالانوار، ج۲۸، ص۲۴؛ تفسیر اهل بیت علیهم السلام، ج۱۴، ص۳۷۴.

[6] صحيح البخاری، ج۸، ص۱۲۱؛ بحارالانوار، ج۲۸، ص۲۷؛ تفسیر اهل بیت علیهم السلام، ج۱۴، ص۳۷۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 		 | متن آیه = إِنَّ الَّذِينَ ارْتَدُّوا عَلَىٰ أَدْبَارِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْهُدَى ۙ الشَّيْطَانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَأَمْلَىٰ لَهُمْ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا لِلَّذِينَ كَرِهُوا مَا نَزَّلَ اللَّهُ سَنُطِيعُكُمْ فِي بَعْضِ الْأَمْرِ ۖ وَاللَّهُ يَعْلَمُ إِسْرَارَهُمْ
-		 | ترجمه = «بی تردید کسانی که پس از روشن شدن هدایت برای آنان [به همان عقاید باطل و کردار ناپسندشان] برگشتند [و دست از قرآن و پیامبر برداشتند] شیطان زشتی هایشان را در نظرشان آراست و آنان را در آرزوهای دور و دراز انداخت.این به سبب آن است که آنان به کسانی [چون مشرکان و کافران] که نازل شدن وحی را خوش نداشتند، گفتند: [ما] در بعضی از امور [که بر ضد مؤمنان است] از شما اطاعت خواهیم کرد. در حالی که خدا اسرارشان را می داند.»
+		 | ترجمه = «بی‌تردید کسانی که پس از روشن‌شدن هدایت برای آنان [به همان عقاید باطل و کردار ناپسندشان] برگشتند [و دست از قرآن و پیامبر برداشتند] شیطان زشتی‌هایشان را در نظرشان آراست و آنان را در آرزوهای دور و دراز انداخت. این به‌سبب آن است که آنان به کسانی [چون مشرکان و کافران] که نازل شدن وحی را خوش نداشتند، گفتند: [ما] در بعضی از امور [که بر ضد مؤمنان است] از شما اطاعت خواهیم کرد. در حالی که خدا اسرارشان را می‌داند.»
 }}
 {{جعبه اطلاعات آیه
-	 | شماره آیه = ۲۵ تا۲۶
+	 | شماره آیه = ۲۵ و۲۶
 	 | سوره = محمد
 	 | تصویر =
@@ خط ۱۷: / خط ۱۷: @@
 	 | موضوع = آگاهی خداوند از اسرار کافران و منافقان
 }}
-در روز چهاردهم ذى ‏الحجة در سفر حجةالوداع، ماجراهاى پيچيده ‏ و عجيبى اتفاق افتاد.
+'''آیات ۲۴ و ۲۵ سوره محمد''' از جمله آیات نازل شده پس از غدیر درباره اصحاب [[صحیفه ملعونه اول]] است که ارتداد را عاقبت آنان برشمرده است.
-از جمله آن وقائع اين بود كه اصحاب صحيفه -  كه پيمان نامه ‏اى بر عليه اهل‏ بيت‏ عليهم السلام نوشته و آن را در كعبه امضا كرده بودند -  بلافاصله وارد عمل و فتنه ‏انگيزى شدند. اولين كسانى كه از نظر آنان در غصب خلافت همكارى خوبى مى ‏توانستند داشته باشند بنى‏ اميه بودند. اين بود كه رؤساى آنان را به پيمان خود دعوت كردند. در اين مرحله مسئله اقتصادى را هم به مسائل مورد نظر خود افزودند و آن منع خمس از اهل‏ بيت‏ عليهم السلام بود؛ و گمانشان اين بود كه اگر خمس در اختيار آنان باشد از آن در راه غصب خلافت استفاده خواهند كرد.در آن مجلس عثمان و معاويه به عنوان سردمداران بنى ‏اميه شركت كردند و چند نفر ديگر نيز حضور داشتند كه عبارت بودند:
+از جمله رخدادهایی پس از حجةالوداع این بود كه اصحاب صحیفه ملعونه اول در غصب خلافت با بنى‏‌اميه در منع خمس از اهل بیت هم‌پیمان شدند. بنى‌‏اميه از اصحاب صحیفه پرسيدند: براى خلافت چه كسى را در نظر گرفته‌‏ايد؟ گفتند: ابوبكر. آنان گفتند: با منع خمس موافقيم، ولى با خلافت ابوبكر نه! آنان با اصل غصب خلافت موافق بودند، ولی درباره شخص خلیفه تردید داشتند. آنان همين مقدار را از بنى‌‏اميه پذيرفتند و با آنان نيز هم‌پيمان شدند. در این هنگام آيات ۲۵ و ۲۶ سوره محمد صلى الله عليه و آله نازل شد كه خبر از پذيرفتن نيمى از پيشنهاد اصحاب صحيفه توسط بنى‌‏اميه مى‏‌داد.
+== شأن نزول آیات در رخداد غدیر ==
+درباره شأن نزول آیات ۲۴ و ۲۵ سوره محمد چنین گفته شده است: از جمله رخدادهایی که پس از حجةالوداع رخ داد این بود كه اصحاب [[صحیفه ملعونه اول]] بلافاصله وارد عمل شدند. اولين كسانى كه از نظر آنان در غصب خلافت همكارى خوبى مى‌توانستند داشته باشند بنى‏‌اميه بودند. اين بود كه رؤساى آنان را به پيمان خود دعوت كردند. در اين مرحله مسئله اقتصادى را هم به مسائل مورد نظر خود افزودند و آن منع خمس از اهل‏ بيت‏ عليهم السلام بود؛ گمان آنان اين بود كه اگر خمس در اختيار آنان باشد، از آن در راه غصب خلافت استفاده خواهند كرد. در آن مجلس عثمان و معاويه به‌عنوان سردمداران بنى‌‏اميه شركت كردند و چند نفر ديگر نيز حضور داشتند كه عبارت بودند:{{ستون-شروع|۲}}
 * از عبدالرحمان بن عوف
 * عمروعاص
 * سعد بن ابى‏ وقاص
 * مغيرة بن شعبة
-* ابوهريره و ابوموسى اشعرى.<ref>محمد/۲۵،۲۴؛ واقعه قرآنى غدير: ص ۵۴ .</ref>
+* ابوهريره و ابوموسى اشعرى.<ref>واقعه قرآنى غدير، ص۵۴.</ref>
+{{پایان}}
+بنى‌‏اميه از اصحاب صحیفه پرسيدند: براى خلافت چه كسى را در نظر گرفته‌‏ايد؟ گفتند: ابوبكر. آنان گفتند: با منع خمس موافقيم، ولى با خلافت ابوبكر نه! آنان با اصل غصب خلافت موافق بودند ولی درباره شخص خلیفه تردید داشتند. آنان همين مقدار را از بنى‌‏اميه پذيرفتند و با آنان نيز هم‌پيمان شدند و بار ديگر ابوعبيده جراح را شاهد خود قرار دادند و گروه خود را براى اجراى نقشه‏‌هاى خود گسترده‏‌تر کردند.
-بنى ‏اميه از آنان پرسيدند: براى خلافت چه كسى را در نظر گرفته ‏ايد؟ گفتند: ابوبكر! آنان گفتند: با منع خمس موافقيم، ولى با خلافت ابوبكر نه! و در واقع با اصل غصب خلافت موافق بودند و درباره ابوبكر متردد بودند.آنان همين مقدار را از بنى ‏اميه پذيرفتند و با آنان نيز هم پيمان شدند، و بار ديگر ابوعبيده جراح را شاهد خود قرار دادند و گروه خود را براى اجراى نقشه‏ هاى شوم گسترده‏ تر نمودند.
+به گفته برخی محققان، در اينجا بود كه خداوند به پيامبرش‏ صلى الله عليه وآله پيمان دوم را هم خبر داد و [[آیه ۷۴ تا ۸۰ زخرف و غدیر|آیات ۷۹ و ۸۰ سوره زخرف]] را نازل كرد. به‌دنبال این آیات، آيات ۲۵ و ۲۶ سوره محمد صلى الله عليه و آله نیز نازل شد كه خبر از پذيرفتن نيمى از پيشنهاد اصحاب صحيفه توسط بنى‌‏اميه مى‏‌داد.<ref>بحارالانوار، ج۲۸، ص۱۲۲؛ بحارالانوار، ج۳۰، ص۲۶۳-۲۶۴.</ref>
-اينجا بود كه خداوند به پيامبرش‏ صلى الله عليه وآله پيمان دوم را هم خبر داد و آيه ۷۹  - ۸۰ سوره زخرف را نازل كرد:
+== روایاتی درباره شأن نزول آیات ==
+در منابع، روایاتی درباره شأن نزول آیات ۲۴ و ۲۵ سوره محمد نقل شده است؛ از جمله:
-{{قرآن|اَمْ اَبْرَمُوا اَمْراً فَاِنّا مُبْرِمُونَ، اَمْ يَحْسَبُونَ اِنّا لا نَسْمَعُ سِرَّهُمْ وَ نَجْواهُمْ بَلى وَ رُسُلُنا لَدَيْهِمْ يَكْتُبُونَ}}:
+* امام صادق علیه السلام: منظور  از آیه {{متن قرآن|إِنَّ الذِینَ ارْتَدُّوا عَلی أَدْبَارِهِم}} کسانی هستند که با ترک ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام از ایمان دست کشیدند.<ref>تفسیرالقمی، ج۲، ص۳۰۸؛ تفسیر اهل بیت علیهم السلام، ج۱۴، ص۳۷۲.</ref>
+* امام صادق علیه السلام درباره‌ آیه {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِینَ ارْتَدُّوا عَلی أَدْبارِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمُ الهُدَی.}} فرمود: هدی راه امیرالمؤمنین علیه السلام است.<ref>بحارالانوار، ج۲۳، ص۳۸۶؛ تفسیر اهل بیت علیهم السلام، ج۱۴، ص۳۷۲.</ref>
-«بلکه آنان کار [توطئه و نیرنگ بر ضد حق] را محکم کردند، پس ما هم کار [عذاب] را بر آنان محکم می کنیم.آیا آنان گمان می کنند که ما رازشان و سخنان در گوشی آنان را نمی شنویم؟ چرا می شنویم و فرستادگان ما [که فرشتگان نویسنده اعمال اند] نزد آنان حاضرند [و اعمالشان و رازهایشان را] می نویسند.»
+* ابوهریره از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل کرده است: در روز قیامت گروهی از امّتم بر من وارد می‌شوند، امّا آن‌ها را از حوض کوثر دور می‌نمایند. عرض می‌کنم: خدایا این‌ها اصحاب من هستند. خداوند می‌فرماید: تو نمی‌دانی که اینان چه چیزی را بر زبان جاری نمودند. این‌ها مرتد شده و به گذشتهٔ خویش بازگشتند.<ref>بحارالانوار، ج۲۸، ص۲۴؛ تفسیر اهل بیت علیهم السلام، ج۱۴، ص۳۷۴.</ref>
+* در صحیح بخاری از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل شده است: هنگامی‌ که بر حوض کوثر ایستاده‌ام گروهی را می‌بینم و چون آن‌ها را می‌شناسم، مردی میان من و آنان حایل می‌گردد و به آن‌ها می‌گوید: «بشتابید». من می‌پرسم: «به کجا»؟ می‌گوید: «به خدا سوگند به جانب آتش». می‌پرسم: «آن‌ها چه کرده‌اند»؟ می‌گوید: «پس از تو مرتد شدند و به پیشینهٔ جاهلی خویش بازگشتند. در آنان نجات‌یافته‌ای نخواهی دید مگر به عدد چهارپایانی که بیهوده رها شده‌اند».<ref>صحيح البخاری، ج۸، ص۱۲۱؛ بحارالانوار، ج۲۸، ص۲۷؛ تفسیر اهل بیت علیهم السلام، ج۱۴، ص۳۷۴. </ref>
-به دنبال آن آيات۲۵- ۲۶ سوره محمد صلى الله عليه و آله نازل شد كه خبر از پذيرفتن نيمى از پيشنهاد اصحاب صحيفه توسط بنى ‏اميه مى‏ داد:
-{{قرآن|اِنَّ الَّذينَ ارْتَدّوا عَلى اَدْبارِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُمُ الْهُدى الشَّيْطانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَ اَمْلى لَهُمْ. ذلِكَ بِاَنَّهُمْ قالُوا لِلَّذينَ كَرِهُوا ما نَزَّلَ اللَّهُ سَنُطيعُكُمْ فى بَعْضِ الاَمْرِ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ اِسْرارَهُمْ}}:
-«بی تردید کسانی که پس از روشن شدن هدایت برای آنان [به همان عقاید باطل و کردار ناپسندشان] برگشتند [و دست از قرآن و پیامبر برداشتند] شیطان زشتی هایشان را در نظرشان آراست و آنان را در آرزوهای دور و دراز انداخت. این به سبب آن است که آنان به کسانی [چون مشرکان و کافران] که نازل شدن وحی را خوش نداشتند، گفتند: [ما] در بعضی از امور [که بر ضد مؤمنان است] از شما اطاعت خواهیم کرد. در حالی که خدا اسرارشان را می داند.»<ref>بحار الانوار: ج ۲۳ ص ۳۵۷ و ج ۲۸ ص ۱۲۲ و ج ۳۰ ص ۲۶۳،۱۶۳ و ج ۳۶ ص ۱۵۷؛ مثالب النواصب: ص ۹۴.</ref>
-امام صادق علیه السلام فرمود: منظور  از آیه {{متن قرآن|إِنَّ الذِینَ ارْتَدُّوا عَلی أَدْبَارِهِم}} کسانی هستند که با ترک ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام از ایمان دست کشیدند.<ref>تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۷۲؛ تفسیرالقمی، ج۲، ص۳۰۸</ref>
-حلبی گوید: امام صادق علیه السلام درباره‌ی آیه: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِینَ ارْتَدُّوا عَلی أَدْبارِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمُ الهُدَی.}} فرمود: «هدی راه امیرالمؤمنین علیه السلام است».<ref>تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۷۲؛بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۸۶.</ref>
-ابوهریره گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «در روز قیامت گروهی از امّتم بر من وارد می‌شوند امّا آن‌ها را از حوض کوثر دور می‌نمایند». عرض می‌کنم: «خدایا این‌ها اصحاب من هستند». خداوند می‌فرماید: «تو نمی‌دانی که اینان چه چیزی را بر زبان جاری نمودند. این‌ها مرتد شده و به گذشته‌ی خویش بازگشتند»<ref>تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۷۴؛ بحارالأنوار، ج۲۸، ص۲۴</ref>
-{{متن عربی|مِنَ الْبُخَارِیِّ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله قَالَ بَیْنَا أَنَا قَائِمٌ عَلَی الْحَوْضِ إِذَا زُمْرَهًٌْ حَتَّی إِذَا عَرَفْتُهُمْ خَرَجَ رَجُلٌ مِنْ بَیْنِی وَ بَیْنَهُمْ فَقَالَ لَهُمْ هَلُمَّ قُلْتُ إِلَی أَیْنَ قَالَ إِلَی النَّارِ وَ اللَّهِ فَقُلْتُ وَ مَا شَأْنُهُمْ قَالَ إِنَّهُمْ قَدِ ارْتَدُّوا عَلی أَدْبارِهِمْ الْقَهْقَرَی ثُمَّ إِذَا زُمْرَهًٌْ أُخْرَی حَتَّی إِذَا عَرَفْتُهُمْ خَرَجَ رَجُلٌ مِنْ بَیْنِی وَ بَیْنَهُمْ فَقَالَ لَهُمْ هَلُمَّ فَقُلْتُ إِلَی أَیْنَ قَالَ إِلَی النَّارِ وَ اللَّهِ قُلْتُ مَا شَأْنُهُمْ قَالَ إِنَّهُمْ قَدِ ارْتَدُّوا عَلی أَدْبارِهِمْ فَلَا أُرَاهُ یَخْلُصُ مِنْهُمْ إِلَّا مِثْلُ هَمَلِ النَّعَمِ.}}:
-از بخاری نقل شده است: پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: هنگامی‌که بر حوض کوثر ایستاده‌ام گروهی را می‌بینم و چون آن‌ها را می‌شناسم مردی میان من و آنان حایل می‌گردد و به آن‌ها می‌گوید: «بشتابید». من می‌پرسم: «به کجا»؟ می‌گوید: «به خدا سوگند به جانب آتش». می‌پرسم: «آن‌ها چه کرده‌اند»؟ می‌گوید: «پس از تو مرتد شدند و به پیشینه‌ی جاهلی خویش بازگشتند. در آنان نجات یافته‌ای نخواهی دید مگر به عدد چهارپایانی که بیهوده رها شده‌اند».<ref>تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۷۴؛ بحارالأنوار، ج۲۸، ص۲۷.</ref>
 == پانویس ==
 {{پانویس}}
+==منابع==
+{{منابع}}
+* '''بحارالانوار'''؛  محمدباقر مجلسی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
+* '''تفسیر اهل بیت علیهم السلام'''؛ علیرضا برازش و همکاران، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر، ۱۳۹۴ش.
+* '''تفسير القمى '''؛ علی بن ابراهیم قمی، تحقیق: طیب موسوی جزایری، قم: دار الكتاب‌، ۱۴۰۴ق.
+* '''صحیح البخاری'''؛ محمد بن اسماعيل بخاری جعفی، تحقیق: محمد زهير بن ناصر الناصر، بیروت: دار طوق النجاة، ۱۴۲۲ق.
+* '''واقعه قرآنی غدیر'''؛ محمدباقر انصاری، قم: بوستان کتاب، ۱۳۹۶ش.
+{{پایان منابع}}
 [[رده:قرآن و غدیر]]