آيه ۱۰۳ انعام و غدیر

لَا تُدْرِكُهُ الْأَبْصَارُ وَهُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصَارَ ۖ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ

«چشم ها او را در نمی یابند، ولی او چشم ها را درمی یابد، و او لطیف و آگاه است.»

آیه ۱۰۳ سوره

مشخصات آیه
سوره	سوره (۶)
آیه	۱۰۳
جزء	۷
محتوای آیه
مکان نزول	مکه
موضوع	عدم دسترسی به کنه ذات الهی

آيه ۱۰۳ انعام از جمله آیات در خطبه غدیر است که با استفاده از آن بر قداست خداوند استدلال شده است. آیه ۱۰۳ سوره انعام چنین است: وَ هُوَ يُدْرِكُ الاَبْصارَ وَ هُوَ اللَّطيفُ الْخَبيرُ؛ چشم‌ها او را درنمى‌يابند و اوست كه ديدگان را درمى‌يابد و او لطيف آگاه است . گفته شده که در این آیه عدم دسترسى به كُنه ذات الهى را مطرح شده كه جز آنچه خداوند در وصف خويش گفته، هيچ‌كس راهى به معرفت او ندارد.

به گزارش منابع، پيامبر صلى الله عليه و آله در ضمن خطبه غدیر فرمود: «قَدْ فَهِمَ السَّرائِرَ وَ عَلِمَ الضَّمائِرَ». در این قسمت او اشاراتى به علم خداوند کرد كه از باطن و خفاياى امور اطلاع دارد و غلبه مطلق از آنِ اوست و خلق‌کردن او بدون هيچ سابقه و نمونه‌‏اى از خلقت بوده است. آنگاه پيامبر صلى الله عليه و آله با ذكر آيه ۱۰۳ سوره انعام وَ هُوَ يُدْرِكُ الاَبْصارَ وَ هُوَ اللَّطيفُ الْخَبيرُ عدم دسترسى به كُنه ذات الهى را مطرح كرد، كه جز آنچه خداوند در وصف خويش فرموده هيچ كس راهى به معرفت او ندارد: «جَلَّ عَنْ اَنْ تُدْرِكَهُ الاَبْصارُ وَ هُوَ يُدْرِكُ الاَبْصارَ وَ هُوَ اللَّطيفُ الْخَبيرُ. لا يَلْحَقُ اَحَدٌ وَصْفَهُ مِنْ مُعايَنَةٍ، وَ لا يَجِدُ اَحَدٌ كَيْفَ هُوَ مِنْ سِرٍّ وَ عَلانِيَةٍ، اِلاّ بِما دَلَّ عَزَّ وَ جَلَّ عَلى نَفْسِهِ؛ بالاتر از آن است كه چشم‏‌ها او را درک كنند، ولى او چشم‌ها را درک مى‏‌كند و او لطف‌كننده و آگاه است. هيچ‌كس نمى‏‌تواند با ديدن به صفت او راه يابد و كسى به چگونگى او از سرّ و آشكار دست نمى‌يابد، مگر به آنچه خود خداوند عز و جل راهنمايى كرده است».

در تفسیر این آیه از امیرالمؤمنین علیه السلام سؤال شد: «ای برادر رسول خدا صلی الله علیه و آله آیا خدایت را دیده‌ای»؟ حضرت در جواب گفت: «وَ کَیْفَ أَعْبُدُ مَنْ لَمْ أَرَهُ لَمْ تَرَهُ الْعُیُونُ بِمُشَاهَدَهًِْ الْعِیَانِ وَ لَکِنْ رَأَتْهُ الْقُلُوبُ بِحَقَائِقِ الْإِیمَانِ فَإِذَا کَانَ الْمُؤْمِنُ یَرَی رَبَّهُ بِمُشَاهَدَهًِْ الْبَصَرِ فَإِنَّ کُلَّ مَنْ جَازَ عَلَیْهِ الْبَصَرُ وَ الرُّؤْیَهًُْ فَهُوَ مَخْلُوقٌ وَ لَا بُدَّ لِلْمَخْلُوقِ مِنَ الْخَالِقِ فَقَدْ جَعَلْتَهُ إِذاً مُحْدَثاً مَخْلُوقاً وَ مَنْ شَبَّهَهُ بِخَلْقِهِ فَقَدِ اتَّخَذَ مَعَ اللَّهِ شَرِیکاً وَیْلَهُمْ أَ وَ لَمْ یَسْمَعُوا یَقُولُ اللَّهُ تَعَالَی» لا تُدْرِکُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ الْأَبْصارَ وَ هُوَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ. : «چگونه پرستش کنم خدای را که ندیده‌ام. چشمان در ظاهر و آشکارا او را نبینند، ولی دل‌ها به حقیقت ایمان او را ببینند و اگر بنا شود مؤمن خدای خود را به چشم ببیند، پس هرکه به چشم دیده شود او آفریده‌شده و مخلوق [دیگری] است و هر مخلوقی را آفریدگار و خالقی است و دراین‌صورت تو خدا را آفریده‌شده و مخلوق قرار داده‌ای، و هرکه خدا را به مخلوق تشبیه کند، برای خدا شریک قرار داده. وای بر ایشان آیا نشنیده‌اند گفتار خدای تعالی را [که می‌فرماید]: لا تُدْرِکُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ الْأَبْصارَ وَ هُوَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ .