روضة الواعظین (کتاب)
معرفی و جایگاه
روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، تألیف ابن‌فتال نیشابوری یکی از منابع معتبر در تاریخ شیعه محسوب شده و به‌عنوان یک منابع اصلی در تألیف کتاب بحارالانوار نیز مورد استفاده قرار گرفته است. این کتاب شامل 96 مجلس که به موضوعات مختلفی از جمله نبوت، ایمان ابوطالب علیه السلام، و مناقب ائمه اطهار علیهم السلام پرداخته است و به دلیل قدمت و محتوای غنی آن، همواره مورد توجه عالمان دینی بوده است.[۱]
نقل متن كامل خطبه غدير
درباره نقل کامل خطبه غدیر توسط ابن‌فتال نیشابوری چنین گفته شده است:[۲] متن مفصل و كامل خطبه غدیر در نُه كتاب از مدارک معتبر شیعه، كه در دست مى‌باشند و به‌چاپ هم رسينده، با اسناد متصل نقل شده است. رواياتِ اين نُه كتاب به سه طريق منتهى مىشود. يكى از اين سه طريق روايت امام باقر علیه السلام است كه با اسناد معتبر در كتاب روضة الواعظین تألیف ابن‌فتّال نيشابورى نقل شده است.[۳]
خطبه غدير به روايت روضة الواعظين در بسيارى از موارد با كتاب التحصین مشابهت دارد و در موارد خاصى با ساير نُسَخ فرق دارد.
نویسنده
محمد بن حسن بن علی بن احمد فتال نیشابوری، معروف به ابن فتال، یکی از عالمان برجسته شیعه در قرن پنجم و ششم هجری قمری است. او در نیشابور به دنیا آمد و در سال 508 هجری قمری به شهادت رسید. ابن فتال به عنوان یک فقیه، محدث، مفسر و واعظ شناخته می‌شود و آثارش تأثیر زیادی بر ادبیات دینی و تاریخ شیعه داشته است.
ابن فتال از خانواده‌ای علمی و مذهبی برخاسته بود. پدرش حسن بن علی نیشابوری و برخی دیگر از بزرگان علم و ادب نیز از اجداد او بودند. او تحصیلات خود را تحت نظر استادانی چون شیخ طوسی و سید مرتضی گذراند و شاگردانی همچون ابن شهر آشوب مازندرانی را تربیت کرد، ایشان با نطق خوش و بیان شیوا، در وعظ و خطابه سرآمد بود و توانست تأثیر زیادی بر جامعه دینی زمان خود بگذارد. او با مواعظ خود به ترویج آموزه‌های دینی پرداخت و در برابر دشمنان مذهب شیعه ایستادگی کرد، سرانجام در سال 508 هجری قمری به دست ابوالمحاسن عبدالرزاق شهاب الاسلام رئیس نیشابور، وزیر سلطان سنجر، به دلیل اعتقادات شیعه‌اش مورد آزار قرار گرفت و در نهایت به شهادت رسید.
تألیفات
- «روضة الواعظین و بصیرة المتعظین»
- «کتاب التنویر فی معانی التفسیر»
- «مونس الحزین»
دانشنامه غدير، جلد ۱۱،صفحه ۹۰.