خطبة النبیّ صلی الله علیه و آله و سلم یوم الغدیر(کتاب)
اولين كتاب در ثبت غدير[۱]
چهار كتاب را بايد به عنوان اولين كتاب هايى نام برد كه غدير را ثبت كرده اند. اولين كتاب مستقلى كه در موضوع غدير تألیف شده كتابى به نام «خطبة النبى صلى الله عليه وآله يوم الغدير»، از عالم بزرگ ادبیات عرب خليل بن احمد فراهيدى (م ۱۷۵ ق) است؛ كه خطبه مفصل پیامبر صلی الله علیه و آله در غدير را در آن آورده است.
گر چه اين كتاب امروزه مفقود است، ولى نام و خصوصيات آن ثبت شده است.
کتابشناسی اين كتاب از اين قرار است:
خطبة النبى صلى الله عليه وآله يوم الغدير[۲]، خليل بن احمد فراهيدى (عبدالرحمن، بصرى، نحوى، م ۱۷۵ ق). اين كتاب در ابتدا فقط خطبه پيامبر صلى الله عليه و آله در غدير بوده و سپس شرح بعضى لغات و مشكلات به آن اضافه شده، و به تدريج به صورت كتابى از مؤلف در آمده است.
به گفته علامه امینی ابى غالب مؤلف كتاب است، ولى حاج آقا بزرگ اشاره نموده كه خليل بن احمد مؤلف و ابى غالب روايت كننده آن است.
و لذا خود ابى غالب در كتابش از اين كتاب به عنوان كتبى كه به خطش نوشته ياد مى كند نه مؤلفات خود.
اين كتاب به نام هاى «جزء فى خطبة النبى صلى الله عليه و آله فى يوم الغدير» در الذريعة و «جزء فيه خطبة النبى صلى الله عليه وآله يوم الغدير» در كتاب رسالة ابى غالب الزرارى نيز آمده است.
مؤلف، عالم مشهور ادبيات عرب و از قديمى ترين دانشمندان در اين فن و صاحب كتاب «العين» در لغت است.