آيه ۴۳ اعراف و غدیر
«وَ نَزَعْنا ما فِى صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ تَجْرِى مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ وَ قالُوا الْحَمْدُ للَّه...»[۱]
غدير همان اندازه كه يک اعتقاد بود يک دستور نيز بود. دستورى به گستردگى جوانب مختلف آن، كه مجموعه اى از ایمان و اطاعت و پيمان در يک سو و حمد و سپاس و تشكر از اين نعمت در سوى ديگرِ آن به چشم مى خورد.
اين فرامين خاص كه در غدير به مردم داده شد وظايف آنان را در آن مقطع خاص به عنوان مقدمه اى براى آينده ها تعيين كرد.
بسيار جالب است كه آيات پشتيبانِ اين اوامر غديرى است كه مستقيماً در كلام پيامبر صلى الله عليه و آله آمده است.
آياتى كه به اين عنوان در غدير به صورت تركيب و تضمين در كلام حضرت ديده مى شود ۱۰ آيه است، كه يكى از آنها آيه ۴۳ سوره اعراف است:
وَ نَزَعْنا ما فِى صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ تَجْرِى مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ وَ قالُوا الْحَمْدُ للَّه الَّذِى هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِىَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّه، لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِّ وَ نُودُوا أَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ أُورِثْتُمُوها بِما كُنْتُمْ تعلمون 
:
«آنچه ناخالصى در سينه هاى آنان بود از ميان برداشتيم و نهرها از زير پاى آنان جارى مى شود و مى گويند: سپاس خدايى را كه ما را به اين هدايت فرمود، و اگر خدا هدايت نمى كرد ما هدايت نمى شديم.
فرستادگان پروردگارت بر حق آمدند و ندا كردند كه اين بهشت را طبق آنچه انجام داديد به ارث برديد».
اين آيه از چهار بُعد قابل بررسى است:
متن خطبه غدير
«مَعاشِرَ النّاسِ، قُولُوا الَّذى قُلْتُ لَكُمْ وَ سَلِّمُوا عَلى عَلِىٍّ بِامْرَةِ الْمُؤْمِنينَ ... ، وَ قُولُوا: «الْحَمْدُ للَّه الَّذِى هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّه»:
اى مردم، بگوييد آنچه به شما گفتم و بر على به عنوان اميرالمؤمنين سلام كنيد...، و بگوييد: «سپاس خدايى را كه ما را به اين هدايت فرمود، و اگر خدا هدايت نمى كرد ما هدايت نمى شديم».[۲]
موقعيت تاريخى
پايان خطبه غدير است كه سخن از انجام وظيفه اى به عنوان سپاس خداوند به ميان مى آيد، و اين مهم با تضمين آيه در كلام پيامبر صلى الله عليه و آله مطرح مى شود.
آنچه در كلام حضرت آمده قسمتى از وسط آيه است كه در اين مورد نيز قرآن با تعبير «قالُوا» آورده، و در كلام حضرت به عنوان امر به قُولُوا تغيير يافته است.
موقعيت قرآنى
در قرآن از آيه ۳۸ تا ۴۱ اين سوره خداوند اهل جهنم را مطرح مى نمايد، و از آيه ۴۲ به اهل بهشت مى پردازد كه وقتى وارد بهشت مى شوند تشكر و سپاسى بر زبان مى آورند كه حاكى از هدايت الهى و اقرار به ارشاد اوست.
تحليل اعتقادى
آن آيه بهشتى را پيامبر صلى الله عليه و آله در خطابه غدير تفسير ضمنى فرموده تشكر از نعمتِ بهشت است كه باز مى گردد به آنچه باعث آن است، و اين همان چيزى است كه در غدير به مردم جهان تقديم شد: پرونده بلند ولايت معصومين عليهم السلام.
پيامبر صلى الله عليه و آله با استشهاد به اين آيه و مفهومى كه از تركيب آن با مجموع بخش ۱۱ خطبه به دست مى آيد سه نكته مهم را به ما فهمانده است:
- اول: ما نه تنها بايد ولایت اهل بیت علیهم السلام را بپذيريم، كه بايد سپاسگزار اين نعمت باشيم.
- دوم:خدا اين نعمت را به ما ارزانى داشته و از اين لطف خاص او براى هميشه بايد شاكر باشيم.
- سوم: اگر خداوند ما را به اين نعمت هدايت نمى كرد خودمان هدايت نمى شديم، و اين سپاس دو چندان را اقتضا مى كند.