محمد بن احمد فرغانی (سعید الدین)

اعتراف به مفاد حديث غدير

بسيارى از دانشمندان بزرگ اهل‏ سنت به دلالت حدیث غدیر به امامت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام تصريح كرده، و آشكارا بر مطلوب شيعه تنصيص كرده‏ اند! از جمله محمد بن احمد فرغانى، سعيدالدين (م ۷۰۰ ق) است. سعيدالدين فَرغانى در شرح شعر بيت زير از ابن‏ فارض مى‏ نويسد:

وَ أوضَحَ بِالتَأويلِ ما كانَ مُشكِلاً

عَلىٌّ بِعِلمٍ نالَهُ بِالوصِيَّةِ

على ‏عليه السلام با دانشى كه به سبب وصيت به دست آورده بود، آنچه را مشكل بود با تأويل روشن كرد.

اين بيت نيز مبتدايى است كه خبرش محذوف است، و تقديرش چنين است: بيان و ايضاح على‏ عليه السلام با تأويل مشكلات كتاب و سنّت، به واسطه دانشى بوده كه او به آن نايل شده بود، به سبب اينكه پيامبر صلى الله عليه و آله او را وصىّ و جانشين خود گرداند و فرمود: هر كس من مولاى او هستم على مولاى او است. بنا بر ابياتى كه على‏ عليه السلام خود سروده، اين در روز غدير خم بوده است. از جمله آن ابيات اينهاست:

وَ أوصانى النَبىُّ عَلَى اختيارى

لأُمَّتِهِ رِضىً مِنهُ بِحُكمى

وَ أوجَبَ لى وِلايَتَهُ عَلَيكُم

رَسُولُ اللَّهِ يَومَ غَديرِ خُمّ

پيامبر صلى الله عليه و آله با برگزيدن من براى امّتش مرا وصىّ خود گرداند، و اين از سر رضايت او به حكم من بود. رسول‏خداصلى الله عليه وآله در روز غدير خم ولايت مرا بر شما واجب ساخت.

غدير خم آبگيرى است در يک منزلى مدينه به مكه، در راهى كه هم اكنون به آن طريق مُشاة گفته مى‏شود. روشن كردن مشكلات با تأويل، به دانشى كه به سبب جانشينى به دست آمده از شمار فضائل على‏عليه السلام است كه به شماره در نمى‏آيند. رسول‏خداصلى الله عليه وآله على‏عليه السلام را به آنها اختصاص داد و او آنها را از حضرتش به ميراث برد.

فرغانى همچنين گفته است: بهره على بن ابى‏طالب‏عليه السلام علم، كشف و پرده‏برداشتن از مشكلات كلام عظيم و كتاب كريم به روشن‏ترين بيان است؛ كلامى كه از ويژه‏ترين معجزات پيامبرصلى الله عليه وآله است. اين به سبب دانشى است كه على‏عليه السلام به آن دست يافته و در احاديث نبوى آمده است: »من شهر دانشم و على‏عليه السلام دروازه آن است« و »هر كس من مولاى او هستم على مولاى او است« . همراه با فضائل ديگرى كه به شماره در نمى‏آيند و احصاء نمى‏شوند.××× 1 شرح تائيّه ابن‏فارض )فرغانى( . ×××

عبدالرحمن جامى و محمود بن سليمان كفوى و چلپى××× 2 نفحات الانس: ص 559 . كتائب اعلام الأخيار )مخطوط( . كشف الظنون: ج 2 ص 265. همچنين مراجعه شود به: العِبَر فى خبر من غَبَر: حوادث سال 699 . ×××: وى را توثيق كرده و ستوده‏اند. وى شاگرد صدرالدين قونَوى است.