آيات ۶۶ تا ۶۸ احزاب و غدیر

آیات ۶۶ تا ۶۸ سوره احزاب آیاتی درباره اصحاب صحیفه ملعونه اول که در آن حسرت آنان و پیروانشان از گذشته خود شرح داده شده است.

آیات ۶۶ تا ۶۸ احزاب و غدیر

مشخصات آیه
نام سوره	احزاب
شماره آیه	۶۶ تا ۶۸
جزء	۲۲
محتوای آیه
مکان نزول	مدینه
موضوع	درباره حسرت اصحاب صحیفه ملعونه اول و پیروانشان از گذشته خود

برخی محققان آیات ۶۶ تا ۶۸ سوره احزاب را درباره اصحاب صحیفه ملعونه اول دانسته‌اند:

یَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِی النَّارِ یَقُولُونَ یَا لَیْتَنَا أَطَعْنَا اللَّهَ وَأَطَعْنَا الرَّسُولَا (۶۶) وَقَالُوا رَبَّنَا إِنَّا أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَکُبَرَاءَنَا فَأَضَلُّونَا السَّبِیلَا (۶۷) رَبَّنَا آتِهِمْ ضِعْفَیْنِ مِنَ الْعَذَابِ وَالْعَنْهُمْ لَعْنًا کَبِیرًا؛ روزی که چهره‌هایشان را در آتش از سویی به سویی می‌گردانند، [و] می‌گویند: ای کاش ما [در دنیا] از خدا و پیامبر اطاعت کرده بودیم. و می‌گویند: پروردگارا! همانا ما از فرمانروایان و بزرگانمان اطاعت کردیم، در نتیجه گمراهمان کردند. پروردگارا! آنان را از عذاب دوچندان ده، و کاملاً از رحمتت دورشان ساز

اصحاب صحیفه در حجةالوداع پیمان‌نامه‌ای علیه تصمیم الهی غدیر امضاء کردند. عمل کردن بر خلاف دستور الهی غدیر برای اصحاب صحیفه برای عاملان آن لذتی دنیایی محدودی داشت: برای ابوبکر کمتر از سه سال حکومت و برای عمر کمتر از دوازده سال؛ سالهای کوتاهی که حسرت و ندامت ابدی اخروی را در پی داشت. این حسرت و ندامت دامن‌گیر تمام پیروان آنان نیز تا هنگام مرگ خواهد بود.

از ارتباط برخی آیات با عاقبت اصحاب صحیفه ملعونه سه نکته مهم استفاده می‌شود که روایاتی هم درباره آن آمده است:

• بیزاری اصحاب صحیفه از یکدیگر هنگام مرگ
• بیزاری اصحاب صحیفه از یکدیگر در قیامت
• حسرت آنان و پیروانشان از گذشته خود.

درباره نکته سوم (حسرت اصحاب صحیفه و پیروانشان) بر اساس آیات ۶۶ تا ۶۸ سوره احزاب در برخی منابع چنین آمده است: در میان شعله‌های جهنم که حاصل غصب خلافت و ظلم به مقام ولایت توسط اصحاب صحیفه و اهل سقیفه و پیروانشان است، حسرت و ندامت آنان به نقطه اوج می‌رسد: «روزی که صورت‌های آنان در آتش زیر و رو می‌شود»؛ یعنی کسانی که حق آل محمد علیهم السلام را غصب کردند. «می‌گویند: ای کاش از خدا و رسول اطاعت می‌کردیم»؛ یعنی درباره امیرالمؤمنین علیه السلام. «می‌گویند: پروردگارا! ما از سروران و بزرگان خود اطاعت کردیم و آنان ما را از راه درست به گمراهی انداختند»، منظور ابوبکر و عمر هستند، و سروران و بزرگان همان کسانی هستند که ظلم بر اهل بیت علیهم السلام و غصب حقشان را آغاز کردند. و منظور از راه درست راه بهشت است که همان راه امیرالمؤمنین علیه السلام است. سپس می‌گویند: «خدایا آنان را دو برابر عذاب نما و لعن بزرگی نثارشان فرما».

منابع

• بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
• غدیر در قرآن، قرآن در غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.