آیات ولایت در سراسر قرآن

آيات ولايت در سراسر قرآن

  از افتخارات مكتب اهل‏ بیت‏ علیهم السلام اين است كه بسيارى از آيات قرآن در مورد آنان و مسئله امامت و ولايت نازل يا تفسير شده است.

پيامبر صلى الله عليه و آله در اين باره مى‏ فرمايد:

انَّ اللَّه امَرَكُمْ فى كِتابِهِ بِالصَّلاةِ فَقَدْ بَيَّنْتُها لَكُمْ، وَ بِالزَّكاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ فَبَيَّنْتُها لَكُمْ وَ فَسَّرْتُها. وَ امَرَكُمْ بِالْوِلايَةِ، وَ انّى اشْهِدُكُمْ انَّها لِهذا خاصَّة -  وَ وَضَعَ يَدَهُ عَلى عَلِىِّ بْنِ ابى‏ طالِبٍ ‏عليه السلام -  ثُمَّ لاِبْنَيْهِ بَعْدَهُ، ثُمَّ لِلاوْصِياءِ مِنْ بَعْدِهِمْ مِنْ وُلْدِهِمْ، لا يُفارِقُونَ الْقُرْآنَ وَ لا يُفارِقُهُمُ الْقُرْآنُ حَتّى يَرِدُوا عَلَىَّ حَوْضى:

خداوند در كتابش شما را به نماز امر فرموده كه آن را برايتان بيان داشتم، و به زكات و روزه و حج دستور داده كه براى شما تبيين كرده و تفسير نمودم، و به ولايت امر كرده، و من شما را شاهد مى‏ گيرم كه ولايت مخصوص اين شخص است -  و حضرت در اين حال دست مبارک را بر على بن ابى ‏طالب‏ عليه السلام گذاشت -  .

سپس به دو پسرش بعد از او اختصاص دارد، و بعد از آن دو مخصوص جانشينان از فرزندان آنان است. آنان از قرآن جدا نمى ‏شوند و قرآن هم از آنان جدا نمى ‏شود تا بر سر حوضم نزد من آيند.

اين كلام رسول اللَّه‏ صلى الله عليه و آله از دو بُعد قابل بررسى است:

موقعيت تاريخى

بيان انگيزه مراسم غدير بايد از فراز منبر غدير بيان مى‏ شد تا ابهامى نماند.

اين بيان در عبارات فوق به تصوير كشيده شد كه در واقع تفسير همه موارد «ولايت» در قرآن است، مانند آيه «أَطِيعُوا اللَّه وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِى الْأَمْرِ مِنْكُمْ ...»، و آيه «إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّه وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ»، و ساير آياتى كه صريحاً يا تلويحاً درباره مسئله ولايت و صاحب اختيارى مردم دستور و برنامه ‏اى براى مردم دارد.

تحليل اعتقادى

محور مراسم غدير همين مسئله ولايت است كه در اين عبارات به جامع ‏ترين شكل بيان شده و اتمام حجتى تمام عيار صورت گرفته است:

الف) از يک سو همه دستوراتى كه در قرآن به هر عبارتى و هر جهت‏ گيرى باشد تفسير شده است.

ب) از سوى ديگر از كلمه «اختصاص» استفاده شده و انحصار آن در معصومين‏ عليهم السلام بيان گرديده، و اين اختصاص به صورت عملى با اشاره دست به على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام محكم‏ تر گرديده است.

ج) از جهت ديگر به معرفى شخص اول ولايت يعنى اميرالمؤمنين ‏عليه السلام اكتفا نگرديده، بلكه با تعيين كامل جانشينان تا آخرين فرد آن بيان شده كه در اين فراز به عنوان فرزندان على‏ عليه السلام است، و در فرازهاى ديگرِ خطبه نام حضرت مهدى‏ عليه السلام به عنوان ختم ولايت برده شده است.

ضمانت ابدى اين صاحبان ولايت نيز در محكم‏ ترين صورت با اين تعبير بيان شده كه تا روز قيامت از قرآن جدا نمى‏ شوند و قرآن از آنان جدا نمى ‏شود، و اين ضمانت در واقع قرار دادن سندى در كنار سند ديگر از اسلام است.