آیه ۳۰ زمر و غدیر
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام سوره | زمر |
| شماره آیه | ۳۰ |
| جزء | ۲۳ |
| محتوای آیه | |
| مکان نزول | مکه |
| موضوع | پاسخگویی همه در برابر پیام غدیر پس از مرگ |
| ترتیل آیه 0:07 ترجمه صوتی 0:04 | |
آیه ۳۰ سوره زمر آیه‌ای در خطبه غدیر که پیامبر صلی الله علیه و آله با اشاره به آن از نزدیکی مرگ خود خبر می‌دهد و به مسلمانان هشدار می‌دهد که پس از مرگ باید پاسخگوی چگونگی رفتار خود درباره پیام غدیر باشند.
با اين زمينه قرآنى و غديرى آیه ۳۰ سوره زمر از نظر اعتقادی درباره آن چنین نتيجه گرفته شده است: به این آیه در خطبه اشاره شد تا روز قيامت دوستان و دشمنان على عليه السلام بايد مرگ را در برابر خويش مجسم كنند و اين مرگ را براى پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله هم بدانند و متوجه باشند كه پس از مرگ روز پاسخگويى به آن حضرت است. این مسئله بر سر چند روزه دنيا نيست كه پذيرفتن ولايت على عليه السلام و يا انكار آن مساوى باشد.
آیه‌ای مربوط به مناسبت‌های خاص در غدیر
آیه ۳۰ سوره زمر از جمله آیات استفاده شده در رخداد غدیر است. با در نظر گرفتن اينكه غدير مراسم مفصلى در سه روز بوده، گذشته از آياتى كه مستقيماً در آن ايام نازل شده آياتى هم در ضمن كلام به‌صورت اشاره آمده و منظور از آنها بيان شده است. اين موارد در تفسير ۱۸ آيه آمده است.[۱]
از جمله این آیات، آیه ۳۰ سوره زمر دانسته شده است: 
إِنَّكَ مَيِّتٌ وَإِنَّهُمْ مَيِّتُونَ؛ قطعاً تو خواهى مُرد، و آنان [نيز] خواهند مُرد 
آیه در متن خطبه
شاره به آیه ۳۰ سوره زمر در متن خطبه غدیر چنین گزارش شده است: «انَّهُ قَدْ نَبَّأَنِىَ اللَّطيفُ الْخَبيرُ انّى مَيِّتٌ وَ انَّكُمْ مَيِّتُونَ، وَ كَأَنّى دُعيتُ فَأُجِبْتُ ... فَما انْتُمْ قائِلُونَ لِرَبِّكُمْ؟؛ خداوند لطيف و خبير به من خبر داده است كه من از دنيا رفتنى هستم و شما هم از دنيا رفتنى هستيد، و مى‌بينم كه گويا مرا فراخوانده و من اجابت نموده‌ام... در پاسخ پروردگار خود چه خواهيد گفت».[۲]
موقعيت تاريخى اشاره به آیه
از سوی برخی محققان، موقعیت تاریخی اشاره به آیه ۳۰ سوره زمر چنین ترسیم شده است: در آغاز خطبه غدير، پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله هشداری به همه مسلمانان می‌دهد مبنی بر اینکه همه بايد در پيشگاه پروردگار حاضر شويم و پاسخگوى اعتقاد و عمل خود باشيم. رسول خدا اين هشدار را مقدمه‌اى بر پيام بزرگ ولايت در غدير قرار مى‌دهد. براى اين منظور آيه را ضمن تغيير ضماير با كلام خويش تركيب مى‌فرمايد.[۳]
موقعيت قرآنى آیه
موقعیت قرآنی آیه ۳۰ سوره زمر چنین ترسیم شده است: دنباله اين آيه شرح دشمنی دو گروه مخالف يكديگر در دنيا است؛ در این زمینه چنین آمده است: «در روز قيامت نزد پروردگارتان به دشمنی مى‌پردازيد». آنگاه دو گروه را مطرح مى‌كند: يكى آنان كه هم بر خدا دروغ بستند و هم راستی و درستی را انكار كردند؛ در حالى كه با پاى خود به سراغشان آمده بود. جایگاه این گروه جهنم دانسته شده است. گروه ديگر كسانى كه راستی و درستی را تصديق کردند. اين گروه با تقوا خوانده شده‌اند و در جوار رحمت خداوند جاى مى‌دهد.[۴]
تحليل اعتقادى آیه
با اين زمينه قرآنى و غديرى آیه ۳۰ سوره زمر از نظر اعتقادی درباره آن چنین نتيجه گرفته شده است: به این آیه در خطبه پغدیر اشاره شد تا روز قيامت دوستان و دشمنان على عليه السلام بايد مرگ را در برابر خويش مجسم كنند و اين مرگ را براى پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله هم بدانند و متوجه باشند كه پس از مرگ روز پاسخگويى به آن حضرت است. این مسئله بر سر چند روزه دنيا نيست كه پذيرفتن ولايت على عليه السلام و يا انكار آن مساوى باشد. از سوى ديگر منظور پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله آن است كه مسئله غدير را در آستانه مرگ خويش اعلام کند؛ به همین دلیل، در دنباله سخن مى‌فرمايد: «گويا من از سوى خداوند دعوت شده‌ام و اجابت مى‌نمايم». بدين گونه صريحاً از مرگ خود خبر مى‌دهد تا اهميت غدير، به‌عنوان آخرين خطابه از آخرين پيامبر، خطاب به همه نسل‌هاى بشر معلوم گردد.[۵]
پانویس
منابع
- بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- الخصال؛ محمد بن علی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، تحقیق: علی اکبر غفاری، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۳۶۲ش.
- عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال؛ عبدالله بن نورالله بحرانى اصفهانى، تحقیق: محمدباقر موحد ابطحى اصفهانى، قم: مؤسسة الإمام المهدى علیه السلام، ۱۳۸۲ش.
- غدیر در قرآن، قرآن در غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.