احمد بن عمرو شیبانی (ابوبکر، ابن ابی عاصم)
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | ابوبکر احمد بن عمرو بن ابیعاصم ضحاک شیبانی |
| سرشناسی | فقیه، حافظ حدیث، مؤلف و قاضی |
| تولد | ۲۰۶ هجری قمری، بصره |
| وفات | ۲۸۷ هجری قمری، اصفهان |
| محل دفن | مقبره دوشاباد اصفهان |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | ابوتراب نخشبی و شماری از مشایخ حدیث و تصوف در شهرهای مختلف (مانند کوفه، بغداد، دمشق، مصر، حجاز و غیره) |
| مذهب | اهل سنت |
| اطلاعات فرهنگی | |
| زمینه فعالیت | تدریس، تألیف، قضاوت |
| علت شهرت | تألیفات مهم، قاضی شهر اصفهان |
ابوبکر احمد بن عمرو بن ابیعاصم ضحاک شیبانی (زاده۲۰۶ق - درگذشته۲۸۷ق)، از فقها و حافظان بزرگ حدیث اهل سنت بود[۱]. او در بصره به دنیا آمد و بعد از درگذشت صالح بن احمد، به مدت سیزده یا شانزده سال در اصفهان به عنوان قاضی فعالیت کرد.
جایگاه علمی
ابن ابی عاصم در سال۲۰۶قدر بصره متولد شد. او بر مذهب ظاهری بود و به استفاده از قیاس باور نداشت. ابن تغری بردی او را از مصنفان حدیث و عالمی چیرهدست شمرده است. او برای شنیدن، فراگیری و ثبت حدیث، به شهرهای مختلفی مانند کوفه، بغداد، دمشق، مصر، حجاز و دیگر بلاد اسلامی سفر کرد. در این سفرها، با ابوتراب نخشبی و دیگر مشایخ صوفیان دیدار کرد و صحبتهای آنان را دریافت.
ابن ابی عاصم حافظهای قوی داشت. در فتنه صاحب الزنج، گنجینه کتابهایش از بین رفت، اما او حدود پنجاه هزار حدیث را از حافظه خود نقل و بازنویسی کرد.[۲]
برخی ابن ابی عاصم را ظاهریمذهب دانستهاند، اما ذهبی این مطلب را رد کرده است[۳]. او در سال ۲۸۷ق در اصفهان درگذشت و در مقبره دوشاباد دفن گردید.[۴] رجالیون از او با عناوینی چون حافظ کبیر، کثیر الحدیث، زاهد و دارای مرتبه بلند در صیانت و عفت یاد کردهاند.[۵] ذهبی و سیوطی:[۶] او قاضی اصفهان و صاحب مصنّفات و در نهایت توثیق و پرهیزکاری بوده است. ابن اعرابی نیز او را بسیار ستوده است.
تألیفات
از آثار او میتوان به موارد زیر اشاره کرد:[۷]
- «الآحاد و المثانی»،
- «طرق حدیث الغدیر»،
- «الاوائل»،
- «کتاب الجهاد»،
- «کتاب الدّیات»،
- «کتاب السّنه»،
- «عوالی الاحادیث و الاعالی»،
- «المذّکِر و التذکیر و الذِکر»،
روایت حدیث غدیر[۸]
ابن ابی عاصم حدیث غدیر را یکبار بدون اشاره به ماجرای خاصی و باری با اشاره به ماجرای غدیر و نیز ماجرای احتجاج امیرالمؤمنین علیه السلام در رحبه کوفه و نیز کلام سعد بن ابی وقاص در کتاب «السنّة» در باب «هر کس من مولای او هستم علی مولای او است» در بیست و دو مورد و به طرق متعدد نقل کرده است.[۹]
متّقی هندی نیز در کتابش به نقل حدیث غدیر توسط ابن ابی عاصم اشاره کرده است.[۱۰]
پانویس
- ↑ ابن أبی عاصم الحافظ الکبیر الإمام أبو بکر أحمد بن عمرو بن النبیل أبی عاصم الشیبانی الزاهد قاضی أصبهان. تذکره الحفاظ طبقات الحفاظ للذهبی، ج۲ ص۱۵۸
- ↑ تذکره الحفاظ طبقات الحفاظ للذهبی، ج۲ ص۱۵۸
- ↑ وَقَالَ الحَافِظُ أَبُو نُعَیْمٍ: کَانَ فَقِیْهاً، ظَاهِرِی المذْهب. وفِی هَذَا نَظَرَ، فَإِنَّهُ صَنَّفَ کِتَاباً عَلَی دَاوُدَ الظَّاهِرِی أَرْبَعِیْنَ خبراً ثَابِتَة، مِمَّا نفَی دَاوُد صحَّتهَا. سیر اعلام النبلاء - الذهبی، شمس الدین، ج۱۳ ص۴۳۱
- ↑ تاریخ مدینة دمشق، ج۵، ص۱۰۶.
- ↑ لسان المیزان، ج۳ ص۴۴
- ↑ العِبَر فی خبر من غَبَر: حوادث سال ۲۸۷. طبقات الحفّاظ: ص ۲۸۰.
- ↑ تذکره الحفاظ طبقات الحفاظ للذهبی، ج۲ ص۱۵۸
- ↑ چکیده عبقات الانوار (حدیث غدیر): ص ۲۲۶.
- ↑ السنّة: ص۵۹۰–۵۹۳.
- ↑ کنز العمّال: ج ۱۳ ص ۱۷۰.