امیرالمومنین همراه پیامبر
این کلام حضرت اشاره دارد به اینکه حضرت علی علیه السلام از آغاز بعثت با حضرتش همراه و همگام بود و آن حضرت را یاری مینمود؛ چه در عبادت و چه در غیر عبادت. ملازمت و همراهی امیرالمؤمنین علیه السلام با پیامبر صلی الله علیه وآله به حدی بود که آن بزرگوار در ابتدای خطبهٔ غدیر پس از حمد و ثنای الهی زبان به شکوه گشوده و علت بسیاری از اذیتها و آزارها و کینهتوزی منافقین را به خاطر همراهی امیرالمؤمنین علیه السلام با خویش و همچنین پذیرش او از من و روی آوردن من به او بوده است.
یکی از فضائلی که پیامبر صلی الله علیه وآله برای امیرالمؤمنین علیه السلام بیان فرمودهاند، ملازمت ایشان با خود در تمام موارد و موضوعات بوده و پذیرش این ملازمت بر منافقان بسیار سخت بود؛ لذا همیشه آنها از باب تمسخر و سرزنش و حیله و مکر نسبت به آن حضرت در میآمدند تا جایی که ایشان را «اُذُن-گوشی» نامیدند. آن حضرت از مشورتها با حضرت علی علیه السلام و حضور او در کنار خود استقبال زیادی مینمود و از این جهت همواره مورد اذیت و آزار منافقان قرار میگرفتند.
به عنوان نمونه وقتی آیه ۱۲ سوره مجادله (آیه نجوا) نازل شد:
یَا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا نَاجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْوَاکُمْ صَدَقَةً ذَلِکَ خَیْرٌ لَکُمْ وَاَطْهَرُ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ
.
ای مؤمنان! زمانی که میخواهید با پیامبر صلی الله علیه وآله گفتگوی محرمانه کنید، پیش از گفتگوی محرمانه خود صدقه دهید، این برای شما بهتر و پاکیزهتر است، و اگر چیزی برای صدقه نیافتید [اجازه دارید محرمانه گفتگو کنید]؛ زیرا خدا بسیار آمرزنده و مهربان است. همینکه پای پول به میان آمد دور پیامبر صلی الله علیه وآله خلوت شد، امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: یک آیه در قرآن هست که هیچکس جز من به آن عمل نکرد. آن حضرت ده بار در محضر رسول خدا صلی الله علیه وآله حاضر شدند و هر بار یک سؤال نموده و هر مرتبه یک درهم صدقه دادند و آن حضرت نیز از علی علیه السلام استقبال کرده و جواب سؤالات را میدادند.[۱]
ابنعبّاس میگوید:
چون آیهٔ
یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ…
نازل شد، کسی نمیتوانست بهطور خصوص با پیامبر صلی الله علیه وآله گفتگو کند مگر اینکه پیش از آن صدقه بپردازد. و اوّلین کسی که صدقه داد علیبنابیطالب علیه السلام بود. وی دیناری داشت که آن را با ده درهم عوض کرد و توانست ده بار با آن بهطور خصوصی با پیامبر صلی الله علیه وآله گفتگو کند.[۲]
در روز غدیر، پیامبر صلی الله علیه وآله از کثرت منافقین و آزار و اذیت آنها در مورد این ملازمتها و همراهی علی علیه السلام با خویش، در خطبهٔ غدیر لب به سخن گشوده و فرمودند: ... وَکَثْرَةِ اَذاهُمْ لی غَیْرَ مَرَّةٍ حَتّی سَمَّونی اُذُناً وَ زَعَمُوا اَنِّی کَذالِکَ لِکَثْرَةِ مُلازَمَتِهِ إِیاّی وَ إِقْبالی عَلَیْهِ وَ هَواهُ وَ قَبُولِهِ مِنِّی…؛.. و به خاطر اذیت و آزاری که آنها بارها بر من روا داشتند تا آنجا که مرا اذن (گوش دهنده به هر کلامی) نامیدند و گمان کردند که من این گونهام، و علتش ملازمت و همراهی زیاد علی علیه السلام با من و تمایل و پذیرش او توسط من، و روی آوردن من به او بود. و خداوند در این رابطه، آیهای نازل نمود و فرمود: و از آنان کسانی هستند که پیامبر را آزار میدهند و میگویند او «گوش» است، و هر سخنی را گوش میدهد و باور میکند! به آنان که چنین گمانی دارند بگو: آری، گوش فرا دهنده به سخن برای شما بهتر است، او به خدا ایمان دارد و حرف مؤمنان را باور میکند و رحمت است برای آنان که از شما ایمان آوردهاند، و کسانی که رسول خدا را اذیت کنند عذاب دردناکی در انتظار آنهاست.»