برگشت امور به سوی خداوند

وَ الْاَکْرَمُ الَّذی تَرْجِعُ اِلَیْهِ الْأُمُورُ

و بزرگواری است که همهٔ امور به او بازمی‌گردد.

<< قبلی بعدی >>

برگشت امور به‌سوی خداوند از جمله مفاهیم مورد اشاره پیامبر صلی الله علیه و آله در وصف خداوند در خطبه غدیر دانسته شده است.

برخی محققان بازگشت امور به‌سوی خداوند را هم از نظر نقلی و هم از نظر عقلی ثابت می‌دانند؛ از جمله دلایل نقلی قرآنی ارائه شده از این قرار است:

• إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُون؛ ما مملوک خدای هستیم و یقیناً به‌سوی او بازمی‌گردیم(بقره:۱۵۶)‏؛
• وَ لِلَّهِ غَیْبُ السَّماواتِ وَ الْأرْضِ وَ إِلَیْهِ یُرْجَعُ الْأمْرُ کُلُّهُ؛ نهان آسمان‌ها و زمین فقط در سیطره دانش خداست، همه کارها به او بازگردانده می‌شود(هود:۱۲۳)؛
• وَ لَهُ أسْلَمَ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ الْأرْضِ طَوْعاً وَ کَرْهاً وَ إِلَیْهِ یُرْجَعُون‏؛ در حالی که هر که در آسمان‌ها و زمین است از روی رغبت یا کراهت در برابر او [و اراده و فرمانش‏] تسلیم است، و همه به‌سوی او بازگردانده می‌شوند(آل عمران:۸۳)؛
• فَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِکَ وَ إِلَی اللَّهِ تُرْجَعُ الْأمُور؛ یقیناً پیش از تو هم پیامبرانی تکذیب شده‌اند و همه امور به خدا بازگردانده می‌شود(فاطر:۴)

اما دلیل عقلی ارائه‌شده از سوی برخی محققان برای اثبات بازگشت امور به خداوند چنین صورت‌بندی شده است: خداوند خالق است و به‌غیر از او مخلوق؛ مخلوق چاره‌ای جز برگشت به‌سوی خالق ندارد؛ زیرا در قبضه قدرت او اسیر است و اگر به‌سوی او برنگردد، پس به کجا برگردد؟ چنان‌که گویند: النهایات ترجع الی البدایات؛ پایان‌ها به‌سوی آغازها بازمی‌گردند و لَقَد سَألُوا وَ قالُوا مَا النِّهایَة؟ فَقیلَ هِیَ الرُّجُوعُ اِلَی البِدایَةِ؛ به تحقیق می‌پرسند و می‌گویند نهایت چیست؟ پس گفته می‌شود همان بازگشت به آغاز است.

گفته شده که در کلمه «اکرم» اشاره است بر این که رجوع موجودات به خالق کریمی است، چنان‌که در ادعیه آمده است که يَا أَكْرَمَ الْأَكْرَمِينَ؛ ای کریم‌ترین کریمان.

منابع

• البلد الأمین و الدرع الحصین؛ تقی‌الدین ابراهیم بن علی عاملی کفعمی، بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۸ق.
• شرح و تفسیر خطبه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در غدیر خم؛ محمدتقی نقوی، تهران: انتشارات منیر، ۱۳۷۴ش.
• گلشن راز؛ محمود بن عبدالکریم شبستری، تهران: کتابخانه طهوری، ۱۳۶۸ش.