توفیق از طرف خداوند

وَ الْمُوَفِّقُ لِلْمُفْلِحینَ، وَ مَوْلَی الْمُؤْمِنینَ

و رستگاران را توفیق بخشد، و مؤمنان را سرپرستی نماید.

<< قبلی بعدی >>

توفیق از طرف خداوند مفهومی در خطبه غدیر که پیامبر صلی الله علیه و آله بر اساس مفاهیم قرآنی همه نوع موفقیت را از سوی خداوند برمی‌شمارد.

در شرح این جمله پیامبر صلی الله علیه و آله در خظبه غدیر چنین گفته شده است: توفیق به دست توانای خداوند بوده و خواهد بود. همان‌گونه که در قرآن از زبان صالح علیه السلام آمده است: إِنْ أریدُ إِلاَّ الْإِصْلاحَ مَا اسْتَطَعْتُ وَ ما تَوْفیقی إِلاَّ بِاللَّهِ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ إِلَیْهِ أنیب؛ تا آنجا که بتوانم قصدی جز به صلاح‌آوردنتان ندارم. توفیق من تنها با خداست. به او توکل کرده‌ام و به درگاه او روی می‌آورم(هود:۸۸).

درباره عبارت وَ اَلمُوَفِّقُ لِلْمُفلِحینَ؛ خداوند موفّق‌کنندهٔ رستگاران است چنین گفته شده است: مُوَفَّقُ از وفاق می‌آید که به‌معنای مهیّاکردن اسباب و وسایل است. خداوند متعال برای کسانی که اهل رستگاری هستند، اسباب و وسایل را مهیّا می‌کند که این افراد به رستگاری‌شان برسند. در تمام امور برای مؤمنان توفیق از طرف پروردگار است؛ پس بندگان باید این توفیق را از خداوند بخواهند و اگر توفیق الهی نباشد، حتی مؤمنان به سر منزل مقصود نخواهند رسید.

امام جواد علیه السلام می‌فرماید: الْمُؤْمِنُ یَحْتَاجُ إِلَی ثَلَاثِ خِصَالٍ تَوْفِیقٍ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ وَاعِظٍ مِنْ نَفْسِهِ وَ قَبُولٍ مِمَّنْ یَنْصَحُه؛ مؤمن در هر حال نیازمند به سه خصلت است: توفیق از طرف خداوند متعال، واعظی از درون خود، قبول و پذیرش نصیحت کسی که او را نصیحت نماید در اینجا امام معصوم علیه السلام توفیق را از طرف خداوند می‌داند و مؤمن را محتاج به آن معرفی می‌کند. این نشان‌دهنده مطلب بزرگی است برای اهل ایمان که همواره در راه مسیر ایمان توفیقات را از جانب خداوند دانسته و طلب نمایند.

درباره عبارت وَ مُوَلَی المُؤمِنینَ چنین نوشته شده است: خداوند متولّی و مدیر و سرپرست مؤمنان است. خداوند متعال، مولای کلّ جهان وَ رَبُّ العالَمینَ است. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: فَاللَّهُ هُوَ الْوَلِی؛ دوست حقیقی خداست(شوری:۹) و وَ هُوَ یتَوَلَّی الصَّالِحینَ؛ و او همواره شایستگان را سرپرستی و یاری می‌کند(اعراف:۱۹۶). خداوند ولی است و او ولایت صالحان را می‌پذیرد به این معناست که نسبت به صالحان یک سرپرستی خاصی دارد. مَولَی المُؤمِنینَ به این معنا نیست که مولای کافران نیست، بلکه مؤمنان تحت ولایت و سرپرستی خاص خدا قرار می‌گیرند، ولی غیر مؤمنان تحت سرپرستی خاص خدا نمی‌روند؛ بنابراین خداوند متعال متولّی و سرپرست و اولی بالتصّرف برای اهل ایمان است.

منابع

• بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
• تحف العقول عن آل الرسول صلی الله علیهم؛ حسن بن علی بن حسین بن شعبه حرانی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم: مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۰۴ق.
• شرح خطبه غدیر؛ محمدرضا شریفی، اصفهان: انتشارات نورالحیات، ۱۴۴۶ق.
• الوافی؛ محمد بن شاه‌مرتضی، تحقیق: کمال فقیه ایمانی، اصفهان: مکتبة الإمام أمیرالمؤمنین علی علیه السلام العامة، ۱۴۰۶ق.