حجاج بن یوسف ثقفی بغدادی (ابومحمد ابن شاعر)
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | ابومحمد بن حجاج بن شاعر ابویعقوب الثقفی البغدادی الحافظ |
| سرشناسی | راوی و حافظ حدیث، ثقه اهل بغداد |
| وفات | ۲۵۹هـ |
| خویشان سرشناس | ابویعقوب شاعر (پدرش) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | ابی النضر، یعقوب بن ابراهیم، ابی داود، حجاج بن محمد، العقدی، ابی احمد زبیری، عبدالصمد تنوری |
| شاگردان | مسلم، ابوداوود، بقی بن مخلد، ابویعلی موصلی، موسی بن هارون، عبد الرحمن بن ابی حاتم، المحاملی |
| اطلاعات فرهنگی | |
| زمینه فعالیت | نقل و روایت حدیث |
| علت شهرت | ثقه حافظ، نقل معتبر حدیث نزد رجالیان و حافظان |
ابن حجاج، ابومحمد بن شاعر ابویعقوب ثقفی بغدادی، حافظ و حدیثشناس سرشناس سده سوم هجری بود که در بغداد به دنیا آمد و شاگردانی مانند مسلم و ابوداوود، از او نقل حدیث کردهاند. وی نزد بزرگان علم رجال مانند ابن ابی حاتم و نسائی به عنوان «ثقه حافظ» شناخته شده و در سال ۲۵۹ هجری قمری درگذشت.
جایگاه علمی
ابن حجاج، أبو محمد بن الشاعر أبی یعقوب الثقفی البغدادی، حافظ حدیث و عالم اهل سنت در قرن سوم هجری، فرزند شاعری نامدار بود که لقب «لقوه» را به علت قدرت و قوتش دریافت کرد. پدرش از شاگردان و اصحاب مشهور ابونواس بود. حجاج در بغداد رشد یافت و به جستجوی علم و حدیث پرداخت.
حجاج در طی سالهای تحصیل خود از استادانی چون ابی النضر، یعقوب بن ابراهیم، ابی داود، حجاج بن محمد، العقدی، ابی احمد زبیدی، عبدالصمد تنوری و دیگران علم حدیث آموخت و احادیث را روایت کرد. در میان کسانی که از او نقل روایت کردهاند، نامهای بزرگی مانند مسلم، ابی داود، بقی بن مخلد، ابی یعلی موصلی، موسی بن هارون، عبد الرحمن بن ابی حاتم و محاملی به چشم میخورد.
از نظر شخصیت و رتبه علمی، ابن ابی حاتم او را «ثقه حافظ» نامیده و ابوداوود گفته است: «او بهتر از صد نفر مانند رمادی است». ابوحاتم نیز او را صدوق دانسته است. فرزندش عبد الرحمن بن ابی حاتم او را از حافظان بزرگی دانسته که به خوبی حدیث را نقل میکرد. نسائی نیز او را ثقه میخواند و ابوحاتم بن حبان در کتاب «الثقات» او را از اصحاب حدیث معرفی کرده که نقل حدیث برایش دشوار بود.[۱] از حجاج نقل شده که مادرش برای او صد قرص نان تهیه کرد و او این نانها را در کیسهای قرار داد و به مدت صد روز در کنار باب شبابه در مدائن اقامت کرد و نانها را در رود دجله میزد و میخورد تا نانها تمام شد.
حجاج بن شاعر در سال ۲۵۹ هجری قمری درگذشت. همان سال ابو حذافة سهمی، ابو اسحاق جوزجانی، اسحاق بن وهب، اسحاق بغوی لؤلؤ، بشر بن مطر، محمود بن آدم، علی بن معبد در مصر و محمد بن یزید محمش نیز وفات یافتند.[۲]
روایت حدیث غدیر[۳]
یکی از علما و بزرگان اهل سنت که حدیث غدیر را نقل کرده حجّاج بن یوسف، ابن شاعر (م ۲۵۹ق) است. در مسند احمد بن حنبل حدیث غدیر را با اشاره به ماجرای غدیر از حجّاج بن یوسف نقل کرده است. سمعانی و ابن حجر:[۴] او را توثیق و تعریف کردهاند. ابن ابی حاتم، ابوداوود سجستانی و نسایی او را توثیق کردهاند.[۵]