رضایت خداوند از امیرالمؤمنین علیه السلام
رضایت خداوند از امیرالمؤمنین علیه السلام از جمله نکات طرحشده در خطبه غدیر است که ناشی از جانشینی امام از پیامبر صلی الله علیه و آله دانسته شده است.
در تحلیل این جایگاه گفته شده که پیامبر صلی الله علیه و آله در جایگاهی قرار دارد که عملکرد او تماماً مطابق اوامر الهی بوده و در جهت رضایت پروردگار است؛ بر این اساس، شخصی که بهعنوان خلیفه از طرف خداوند متعال معرفی میگردد نیز دقیقاً در همان جایگاه قرار میگیرد و تمامی ظرفیتها و ویژگیهای شخص «نبی» را در جهت جلب رضایت پروردگار دارا میباشد.
در راستای رضایت الهی از امیرالمؤمنین علیه السلام، گفته شده که پیامبر صلی الله علیه و آله رضایت الهی از شیعیان او را بهعنوان پاداش برای آنان مطرح کرده است: کسانی که قبول ولایت میکنند و خلیفه پیامبر را اطاعت و پیروی میکنند خداوند پاداش آنها را قرارگرفتن در «حزبالله» قرار داده است.
بهگفته برخی شارحان خطبه غدیر، یکی دیگر از نمودهای رضایت الهی از امیرالمؤمنین علیه السلام رخداد «رایت» است. این روایت یکی از استدلالات مهم شیعه در مقابل مخالفان است.
علت رضایت و نمودهای رضایت الهی
برخی شارحان خطبه غدیر در ذیل این جمله از خطبه علت رضایت خداوند از امیر المؤمنین علیه السلام را چنین تحلیل کردهاند و نمودهای آن را در خطبه نشان دادهاند: پیامبر صلی الله علیه و آله در جایگاهی قرار دارد که عملکرد او تماماً مطابق اوامر الهی بوده و در جهت رضایت پروردگار است؛ بر این اساس، شخصی که بهعنوان خلیفه از طرف خداوند متعال معرفی میگردد نیز دقیقاً در همان جایگاه قرار میگیرد و تمامی ظرفیتها و ویژگیهای شخص «نبی» را در جهت جلب رضایت پروردگار دارا میباشد.
پیامبر صلی الله علیه واله در ابتدای خطبه غدیر در مورد عملکرد خویش این چنین میفرمایند: «اسْمَعُ لِامْرِهِ وَ اطيعُ وَ ابادِرُ الى كُلِّ ما يَرْضاهُ؛ گوش بهفرمان او و فرمانبردارش هستم، به آنچه مایه خشنودی او است مبادرت میورزم». همچنین برای اعلان ولایت نیز رسماً میفرمایند: «لِاَنَّهُ قَدْ اَعْلَمَنى اِنّى انْ لَمْ اُبَلِّغْ ما اَنْزَلَ اِلَىَّ فى حَقِّ عَلِىٍّ؛ به من اعلام فرموده که اگر آنچه را بر من نازل فرموده در مورد حق علی علیه السلام ابلاغ نکنم، رسالت او را انجام ندادهام».
و در مورد امیرالمؤمنین علیه السلام بهطور خاص میفرمایند: «وَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اَنَا عَنْهُ راضِيانِ؛ خداوند و من از او راضی و خشنودیم»؛ نیز: «وَ ما نَزَلَتْ آيَةُ رِضىً فِى الْقُرْآنِ الّا فيهِ؛ آیهای در قرآن راجع به رضایت پروردگار نازل نشده مگر آنکه در شأن او است»؛ همچنین: وَ الْعَصْرِ، إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِی خُسْرٍ اِلّا عَلِیّاً اَلَّذی آمَنَ وَ رَضِیَ بِالْحَقِّ وَ الصَّبْرِ؛ قسم به عصر، انسان در زیان است، مگر علی علیه السلام که ایمان آورده و بهحق راضی گشته و صبر را پیشه خود نموده است».[۱]
رضایت الهی از شیعیان بهعنوان پاداش
در راستای رضایت الهی از امیرالمؤمنین علیه السلام، گفته شده که پیامبر صلی الله علیه و آله رضایت الهی از شیعیان او را بهعنوان پاداش برای آنان مطرح کرده است: کسانی که قبول ولایت میکنند و خلیفه پیامبر را اطاعت و پیروی میکنند خداوند پاداش آنها را قرارگرفتن در «حزبالله» قرار داده است.
خصوصیات حزبالله اینگونه برشمرده شده که آنان کسانی هستند که خداوند از آنها راضی هستند و آنان نیز از خداوند راضی هستند. در این مورد پیامبر صلی الله علیه و آله در خطبه به آیه ۲۲ سوره مجادله اشاره نموده و اینگونه میفرمایند: اَلا اِنَّ اوْلِياءَهُمُ الَّذينَ ذَكَرَهُمُ اللَّهُ فى كِتابِهِ، فَقالَ عَزَّ وَ جَلَّ
لا تَجِدُ قَوْماً یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ یُوادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لَوْ کانُوا آباءَهُمْ أَوْ أَبْناءَهُمْ أَوْ إِخْوانَهُمْ أَوْ عَشِیرَتَهُمْ، أُولئِکَ کَتَبَ فِی قُلُوبِهِمُ الْإِیمانَ وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ وَ یُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِینَ فِیها رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ أُولئِکَ حِزْبُ اللَّهِ أَلا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ آگاه باشید! دوستان اهل بیت کسانی هستند که خداوند در کتابش از آنها چنین یاد فرموده: «نمییابی گروهی را که ایمان به خدا و آخرت داشته باشند در حالی که آنها دشمنان خدا و رسول او را دوست بدارند گر چه پدران یا فرزندان یا برادران یا خویشاوندان آنها باشند، خدا ایمان را بر صفحه دلهای ایشان نوشته و بهوسیله روحی از ناحیه خودش تأیید فرموده و آنها را بهشتی وارد میکند که از زیر درختانش نهرها جاری است، برای همیشه در آن میمانند، خداوند از آنها راضی و خشنود و آنان نیز از خداوند خشنودند. آنها حزب خدا هستند، آگاه باشید که حزب خدا همیشه پیروز و رستگارند
.[۲]
رضایت الهی در جریان رخداد رایت
بهگفته برخی شارحان خطبه غدیر، یکی دیگر از نمودهای رضایت الهی از امیرالمؤمنین علیه السلام رخداد «رایت» است. این روایت یکی از استدلالات مهم شیعه در مقابل مخالفان است.
طبق این حدیث، پیامبر صلی الله علیه و آله در جنگ خیبر، با توجه به اینکه در روز اول و دوم وقتی توسط ابوبکر و عمر، فتحی صورت نگرفت و آن دو فرار کردند، در روز سوم حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمودند: «لَأُعْطِيَنَّ الرَّايَةَ غَداً رَجُلًا يُحِبُّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ يُحِبُّهُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ، يَفْتَحُ اللَّهُ عَلَى يَدَيْهِ لَيْسَ بِفَرَّارٍ؛ همانا فردا این پرچم را بهمردی خواهم داد که خدا و رسول، را دوست دارد (و خدا و رسول هم او را دوست دارند). خدا خیبر را به دست او میگشاید. او هرگز نمیگریزد».
پس امیرالمؤمنین علیه السلام را خواست و در حالی که امام به درد چشم مبتلا بود او را شفا داد و فرمود: «خُذْ هَذِهِ الرَّايَةَ فَامْضِ بِهَا حَتَّى يَفْتَحَ اللَّهُ عَلَيْك؛ این پرچم را بگیر و آن را با خود ببر تا خدا خیبر را بر تو بگشاید». امیرالمؤمنین علیه السلام با آن پرچم به خیبر حمله کرد و آن را فتح کرد.[۳]
پانویس
منابع
- السیرة النبویة؛ عبدالملک بن هشام، تحقیق: ابراهیم آبیاری و مصطفی سقا و عبدالحفیظ شبلی، بیروت: دار المعرفة، بیتا.
- شرح خطبه غدیر؛ محمدرضا شریفی، اصفهان: انتشارات نورالحیات، ۱۴۴۶ق.
- المستدرک علی الصحیحین فی الحدیث؛ محمد بن علی حاکم نیشابوری، تحقیق: مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۱ق.