۴۱۱
ویرایش
بررسی شخصیت امام علی علیه السلام در آیه مباهله از منظر فریقین: تفاوت میان نسخه‌ها
بررسی شخصیت امام علی علیه السلام در آیه مباهله از منظر فریقین (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۷ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۲۲
، ۲۷ فوریه←۶. دیدگاه مفسران
| خط ۱۵۵: | خط ۱۵۵: | ||
از منظر مفسران شیعه اتفاق وجود دارد که آیه مربوط به اهل بیت علیهم السلام (علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام) است و منظور از «انفسنا» قطعاً علی بن ابی طالب علیه السلام می‌باشد و در این‌جا تنها به بیان برخی از آن‌ها می‌پردازیم: | از منظر مفسران شیعه اتفاق وجود دارد که آیه مربوط به اهل بیت علیهم السلام (علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام) است و منظور از «انفسنا» قطعاً علی بن ابی طالب علیه السلام می‌باشد و در این‌جا تنها به بیان برخی از آن‌ها می‌پردازیم: | ||
یک. شیخ طوسی در تفسیر خود در ذیل آیه مباهله می‌نویسد: هنگامی که آیه نازل شد، پیامبر اسلام دست علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام را گرفت و سپس مسیحیان را به مباهله فراخواند. ولی آن‌ها از مباهله امتناع کردند… حتی برخی گفتند: اگر با این‌ها مباهله کنیم تا روز قیامت هیچ مرد و زن مسیحی باقی نمی‌ماند | یک. شیخ طوسی در تفسیر خود در ذیل آیه مباهله می‌نویسد: هنگامی که آیه نازل شد، پیامبر اسلام دست علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام را گرفت و سپس مسیحیان را به مباهله فراخواند. ولی آن‌ها از مباهله امتناع کردند… حتی برخی گفتند: اگر با این‌ها مباهله کنیم تا روز قیامت هیچ مرد و زن مسیحی باقی نمی‌ماند .<ref>الامالی، ص۴۸۴.</ref> | ||
دو. شیخ ابوالفتوح رازی در تفسیر خود ضمن بیان شأن نزول آیه مباهله می‌نویسد: پیامبر اسلام پس از نزول این آیه، همراه علی، حسن، حسین، فاطمه علیهم السلام آمد و آماده مباهله شدند، اما مسیحیان نجران ترسیدند و از مباهله عذر آوردند | دو. شیخ ابوالفتوح رازی در تفسیر خود ضمن بیان شأن نزول آیه مباهله می‌نویسد: پیامبر اسلام پس از نزول این آیه، همراه علی، حسن، حسین، فاطمه علیهم السلام آمد و آماده مباهله شدند، اما مسیحیان نجران ترسیدند و از مباهله عذر آوردند .<ref>روض الجنان و روح الجنان، ج۴، ص۲۶۰.</ref> | ||
سه. سیدفضل الله ضمن بیان مباحثه مسیحیان و پیامبر، همراه بودن علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام را در مباهله متذکر می‌شود. | سه. سیدفضل الله ضمن بیان مباحثه مسیحیان و پیامبر، همراه بودن علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام را در مباهله متذکر می‌شود. <ref>تفسیر من وحی القرآن، ج۶، ص۶۴.</ref> | ||
هم چنین مفسران دیگر هم چون قمی | هم چنین مفسران دیگر هم چون قمی <ref>تفسیر علی بن ابراهیم، ص۱۰۴.</ref>، حویزی <ref>نورالثقلین، ج۱، ص۳۴۹.</ref>، سید بحرانی<ref>البرهان، ج۲، ص۴۹.</ref>، ابونصر محمدبن مسعودبن عیاشی <ref>تفسیر العیاشی، ج۱، ص۱۷۵.</ref>، مکارم شیرازی <ref>ولایت در قرآن، ص۵۹۰.</ref> و … نیز قضیه مباهله را نقل کرده‌اند. | ||
===== ب) مفسران اهل سنت ===== | ===== ب) مفسران اهل سنت ===== | ||
یک. سیوطی روایات زیادی در شأن نزول آیه مباهله آورده است | یک. سیوطی روایات زیادی در شأن نزول آیه مباهله آورده است .<ref>الدرالمنثور، ج۲، ص۲۲۸.</ref> | ||
دو. طبری در تفسیر خود ضمن بیان شأن نزول آیه مباهله با دو روایت از سدی و زیدبن علی نقل می‌کند که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) جهت مباهله با مسیحیان نجران، دست حسن و حسین و فاطمه را گرفت و به علی علیه السلام فرمود: که به دنبال آن‌ها بیاید، ولی مسیحیان حاضر به مباهله نشدند و گفتند: می‌ترسیم که این همان پیامبر خدا باشد و دعای پیامبر مانند دعای دیگران نیست، بدین جهت از مباهله امتناع کردند و پیامبر فرمود: اگر آنان مباهله می‌کردند، می‌سوختند… البته وی در ادامه می‌نویسد: برخی محدثان نام حضرت علی علیه السلام را در مباهله نیاورده اند، آیا وی نبوده است؟! | دو. طبری در تفسیر خود ضمن بیان شأن نزول آیه مباهله با دو روایت از سدی و زیدبن علی نقل می‌کند که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) جهت مباهله با مسیحیان نجران، دست حسن و حسین و فاطمه را گرفت و به علی علیه السلام فرمود: که به دنبال آن‌ها بیاید، ولی مسیحیان حاضر به مباهله نشدند و گفتند: می‌ترسیم که این همان پیامبر خدا باشد و دعای پیامبر مانند دعای دیگران نیست، بدین جهت از مباهله امتناع کردند و پیامبر فرمود: اگر آنان مباهله می‌کردند، می‌سوختند… البته وی در ادامه می‌نویسد: برخی محدثان نام حضرت علی علیه السلام را در مباهله نیاورده اند، آیا وی نبوده است؟!<ref>جامع البیان، ج۳، ص۳۰۰.</ref> | ||
سه. فخررازی پس از توضیحاتی در مورد آیه می‌نویسد: پیامبر اسلام پس از اصرار مسیحیان به جهل خود، آن‌ها را به مباهله فراخواند و برای مباهله به همراه علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام آمد و به آن‌ها فرمود: هرگاه من دعا کردم شما آمین گویید. اسقف نجران گفت: من صورت‌هایی می‌بینم که اگر خداوند را برای کندن کوه از جای خود بخوانند، چنین خواهد شد و آن‌ها از مباهله امتناع کرده، حاضر به پرداخت جزیه شدند. پیامبر فرمود: اگر مباهله می‌کردند تبدیل به خوک و میمون می‌شدند و خداوند نجران و اهل آن را حتی پرندگان نشسته بر شاخه‌های درختان را هلاک می‌نمود. | سه. فخررازی پس از توضیحاتی در مورد آیه می‌نویسد: پیامبر اسلام پس از اصرار مسیحیان به جهل خود، آن‌ها را به مباهله فراخواند و برای مباهله به همراه علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام آمد و به آن‌ها فرمود: هرگاه من دعا کردم شما آمین گویید. اسقف نجران گفت: من صورت‌هایی می‌بینم که اگر خداوند را برای کندن کوه از جای خود بخوانند، چنین خواهد شد و آن‌ها از مباهله امتناع کرده، حاضر به پرداخت جزیه شدند. پیامبر فرمود: اگر مباهله می‌کردند تبدیل به خوک و میمون می‌شدند و خداوند نجران و اهل آن را حتی پرندگان نشسته بر شاخه‌های درختان را هلاک می‌نمود. | ||
| خط ۱۷۴: | خط ۱۷۲: | ||
فخر رازی در ادامه می‌نویسد: روایت شده که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) با یک عبای پشمی سیاه رنگ از منزل خارج شد، حسن آمد و آن را داخل عبای خود قرار داد، سپس حسین آمد و او نیز در زیر عبای خود قرار داد، سپس علی و فاطمه سلام الله علیها آمدند و سپس آن حضرت فرمود: خدا فقط می‌خواهد پلیدی را از شما اهل بیت دور کند و شما را کاملاً پاک گرداند. | فخر رازی در ادامه می‌نویسد: روایت شده که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) با یک عبای پشمی سیاه رنگ از منزل خارج شد، حسن آمد و آن را داخل عبای خود قرار داد، سپس حسین آمد و او نیز در زیر عبای خود قرار داد، سپس علی و فاطمه سلام الله علیها آمدند و سپس آن حضرت فرمود: خدا فقط می‌خواهد پلیدی را از شما اهل بیت دور کند و شما را کاملاً پاک گرداند. | ||
وی پس از نقل این روایات می‌نویسد: بدان که در مورد صحت این روایت بین مفسران و محدثان اتفاق نظر وجود دارد | وی پس از نقل این روایات می‌نویسد: بدان که در مورد صحت این روایت بین مفسران و محدثان اتفاق نظر وجود دارد .<ref>مفاتیح الغیب، ج۸، ص۸۹.</ref> | ||
چهار. ابن کثیر دمشقی (م۷۷۴ق) در تفسیر خود در مورد شأن نزول آیه می‌نویسد: عده ای از مسیحیان درباره عیسی با حضرت پیامبر احتجاج کردند … هنگامی که پیامبر آن‌ها را به مباهله فراخواند، همراه علی، فاطمه، حسن و حسین آمد، ولی آن‌ها از مباهله امتناع کردند و به پرداخت جزیه رضایت دادند .<ref>تفسیر القرآن العظیم، ج۱، ص۳۷۹.</ref> | |||
پنج. بیضاوی ذیل آیه مباهله می‌نویسد: پیامبر اسلام برای مباهله با مسیحیان؛ علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام را همراه خود آورد… ولی مسیحیان نجران از مباهله امتاع نموده و به پرداخت جزیه راضی شدند… وی در ادامه می‌نویسد: این روایت دلیلی بر نبوت پیامبر اسلام و دلیلی بر فضیلت اهل بیت آن حضرت است .<ref>انوارالتنزیل و اسرارالتأویل، ج۱، ص۱۶۳.</ref> | |||
شش. سمرقندی (م ۳۷۵ق) در تفسیر خود می‌نویسد: پیامبر مسیحیان را به مباهله دعوت نمود و به جهت مباهله، همراه علی، فاطمه، حسن و حسین (علیهم السلام) آمد، ولی آن‌ها از انجام مباهله سر باز زدند .<ref>تفسیر سمرقندی، ج۱، ص ۲۷۵–۲۷۴.</ref> | |||
هفت. ابواسحاق ثعلبی از قول مجاهد و کلبی آورده است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) چون نصاری را دعوت به مباهله کرد، آن‌ها گفتند: فعلاً برمی گردیم و در مورد این پیشنهاد مشورت می‌کنیم. وقتی با هم خلوت کردند، به عاقب که رئیسشان بود گفتند: ای عبدالمسیح چه صلاح می دانی؟ گفت: به خدا سوگند ای گروه نصارا شما خوب می‌دانید که محمد نبی مرسل است و درباره حضرت مسیح حق را از باطل جدا کرده و به خدا سوگند هیچ قومی با پیامبری مباهله نکرده مگر این که بعد از مباهله هلاک شده‌اند… نصاری به سوی رسول خدا روانه شدند. حضرت نیز حسین را در آغوش گرفته و دست حسن را گرفته بود. فاطمه بعد از او و علی به دنبالش بود… مسیحیان پس از دیدن این منظره از مباهله امتناع ورزیدند و پیمان بستند که سالی دو مرتبه، دو هزار طاقه پارچه و سی عدد زره آهنی به حضرت بپردازند.<ref>الکشف و البیان، ج۳، ص۸.</ref> | |||
هشت. طنطاوی نیز مانند دیگر مفسران اهل سنت، واقعه را نقل کرده است | هشت. طنطاوی نیز مانند دیگر مفسران اهل سنت، واقعه را نقل کرده است <ref>الجواهر فی تفسیر القرآن الکریم ج۲، ص۱۲۰.</ref> قرطبی ضمن نقل واقعه، «ابن» را شامل فرزندان دختر می‌داند. به همین دلیل که رسول خدا، حسن و حسین و فاطمه و علی را برای مباهله با خود همراهی کرد .<ref>جامع الاحکام القرآن، ص۱۰۴.</ref> | ||
نه. حاکم حسکانی نیز با نقل سیزده حدیث در موضوع مباهله و مصادیق آن، که اهل بیت علیهم السلام هستند، این آیه را توضیح داده است | نه. حاکم حسکانی نیز با نقل سیزده حدیث در موضوع مباهله و مصادیق آن، که اهل بیت علیهم السلام هستند، این آیه را توضیح داده است .<ref>شواهدالتنزیل لقواعدالتفضیل، ج۱، ص۱۷۰–۱۵۵.</ref> | ||
ده. آلوسی پس از نقل شش حدیث، از قول مسلم و ترمذی از سعدبن ابی وقاص نقل می‌کند که بعد از مباهله پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمود: «اللهم هؤلاء اهلی …». | ده. آلوسی پس از نقل شش حدیث، از قول مسلم و ترمذی از سعدبن ابی وقاص نقل می‌کند که بعد از مباهله پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمود: «اللهم هؤلاء اهلی …». | ||
| خط ۱۹۹: | خط ۱۹۴: | ||
با این که که مطالب گذشته بر اختصاص آیه مباهله به پنج تن تأکید می‌کند، لیکن درباره آیه مباهله نیز شبهاتی مطرح شده که به نقد و بررسی آن خواهیم پرداخت. | با این که که مطالب گذشته بر اختصاص آیه مباهله به پنج تن تأکید می‌کند، لیکن درباره آیه مباهله نیز شبهاتی مطرح شده که به نقد و بررسی آن خواهیم پرداخت. | ||
برخی از اهل تسنن از جمله آلوسی، شبهاتی در مورد شأن نزول آیه مباهله آورده‌اند. وی شخن شیعه را نقل می‌کند که آیه بر اولویت حضرت علی علیه السلام و خلافت او بعد از رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) دلالت دارد و وجه آن قرارگرفتن علی به عنوان نفس رسول خدا در آیه است. آلوسی می‌گوید: این قول در معنای حقیقی محال است. وی نمی‌پذیرد که مراد از انفسنا امیرالمؤمنین باشد، بلکه می‌گوید: منظور خود پیامبر است و امیرالمؤمنین داخل در ابناء است، زیرا در عرف به داماد، پسر هم گفته می‌شود؛ لذا آیه دو مجاز را دربردارد. البته اگر نوه | برخی از اهل تسنن از جمله آلوسی، شبهاتی در مورد شأن نزول آیه مباهله آورده‌اند. وی شخن شیعه را نقل می‌کند که آیه بر اولویت حضرت علی علیه السلام و خلافت او بعد از رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) دلالت دارد و وجه آن قرارگرفتن علی به عنوان نفس رسول خدا در آیه است. آلوسی می‌گوید: این قول در معنای حقیقی محال است. وی نمی‌پذیرد که مراد از انفسنا امیرالمؤمنین باشد، بلکه می‌گوید: منظور خود پیامبر است و امیرالمؤمنین داخل در ابناء است، زیرا در عرف به داماد، پسر هم گفته می‌شود؛ لذا آیه دو مجاز را دربردارد. البته اگر نوه دختری را در «ابناء» حقیقت بدانیم، فقط داماد مجاز گرفته می‌شود.<ref>، روح المعانی ، ج۳، ص۱۸۹.</ref> | ||
دختری را در «ابناء» حقیقت بدانیم، فقط داماد مجاز گرفته می‌شود. | |||
در پاسخ به این شبهه گفته می‌شود: | در پاسخ به این شبهه گفته می‌شود: | ||