حذیفة بن یمان یمانی: تفاوت میان نسخه‌ها

گفتار مفصل حذيفه از واقعه غدير در مدائن همه را متحير كرده است. او به جزئياتى از ماجرا اشاره مى‏كند كه كمتر كسى شنيده است. او حتى روز شمار سفر به غدير و آياتى كه در اين پنج روز نازل شده را به خاطر دارد و بازگو مى‏كند كه چگونه در بين راه آيات قرآنى پى در پى نازل مى‏شد و دستور آمادگى و اجراى دقيق برنامه سه روزه غدير را براى پيامبرصلى الله عليه وآله مى‏آورد و به آن حضرت وعده حفظ از شرّ توطئه‏گران را مى‏داد.

او در قسمتى از سخنانش مى‏گويد: روز چهاردهم ذى‏حجه سال دهم هجرى پيامبرصلى الله عليه وآله از مكه به مقصد غدير حركت كرد. روز سومى كه در راه بودند جبرئيل آيات آخر سوره حجر را نازل كرد: »فَوَ رَبِّكَ لَنَسْئَلَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ، عَمَّا كانُوا يَعْمَلُونَ، فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ، إِنَّا كَفَيْناكَ الْمُسْتَهْزِئِينَ«××× ۱ حجر /  ۱۹۵  - ۱۹۲. ×××: »قسم به پروردگارت، از همه آنان خواهيم پرسيد درباره آنچه انجام مى‏دادند. تو به آنچه دستور داده شدى اقدام كن و از مشركين روى گردان باش. ما تو را از شرّ مسخره كنندگان حفظ مى‏كنيم« .

در آخر شب چهارم جبرئيل بر پيامبرصلى الله عليه وآله نازل شد و اين آيه را براى حضرت خواند: »يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِى الْقَوْمَ الْكافِرِينَ«××× ۲ مائده /  ۶۷ . ×××: »اى پيامبر، ابلاغ كن آنچه از پروردگارت بر تو نازل شده، و اگر چنين نكنى رسالت او را تبليغ نكرده‏اى، و خداوند تو را از مردم حفظ مى‏كند. خداوند قوم كافرين را هدايت نمى‏كند« . و منظور از آنان كسانى بودند كه نسبت به پيامبرصلى الله عليه وآله سوء قصد داشتند.

جبرئيل گفت: خداوند به تو دستور داده فردا كه در منزل غدير پياده مى‏شويد ولايت او را بر مردم واجب كنى. پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود: بلى اى جبرئيل، ان شاء اللَّه فردا اين كار را انجام خواهم داد.

۴-  پيامبرصلى الله عليه وآله »يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ« را در خطبه غدير يادآور شد××× ۳ الاقبال: ص ۴۵۶ ۴۵۴. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۳۳  - ۱۲۷. ×××:

حذيفه يكى از حاضران در غدير است كه جزئيات بسيارى از آن را فقط او نقل كرده و حق عظيمى بر همه دارد و حجت را بر ما تمام كرده است. او متن خطابه بلند غدير را نيز حفظ كرده و جزئيات قرآنى آن را به خاطر سپرده است.

از جمله فرازهاى خطبه كه حذيفه نقل كرده و آيات قرآنى را يادآور شده اين است كه پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود: خداوند به من وحى كرده است: »يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِى الْقَوْمَ الْكافِرِينَ«××× ۱ مائده /  ۶۷ . ×××: »اى پيامبر، ابلاغ كن آنچه از پروردگارت بر تو نازل شده، و اگر چنين نكنى رسالت او را نرسانده‏اى، و خداوند تو را از مردم حفظ مى‏كند. خداوند قوم كافر را هدايت نمى‏كند« .

اى مردم، من در تبليغ آنچه خداوند نازل كرده كوتاهى نكرده‏ام؛ و اينك سبب نازل شدن اين آيه را بيان خواهم كرد: چندين بار جبرئيل بر من نازل شد و از طرف خداوندِ سلام دستور آورد كه در جمع مردم بگويم و به سياه و سفيد اعلام كنم كه على بن ابى‏طالب برادرم و خليفه‏ام و امام پس از من است.

اى مردم، سبب اين تأكيد شناخت من از منافقينى است كه آنچه در قلبشان نيست بر زبان مى‏آورند، و اين كار را كوچك مى‏شمارند در حالى كه نزد خدا امرى عظيم است؛ و نيز اذيت‏هاى بسيارى كه نسبت به من روا داشته‏اند. از جمله اينكه به دليل كثرت ملازمت على با من و توجه زياد من به او، مرا »گوش« اسم گذاردند و خداوند اين آيه را نازل كرد: »وَ مِنْهُمُ الَّذِينَ يُؤْذُونَ النَّبِىَّ وَ يَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ«××× ۲ توبه /  ۶۱ . ×××: »از آنان كسانى هستند كه پيامبر را اذيت مى‏كنند و مى‏گويند او گوش است« ، و اگر بخواهم مى‏توانم آنان را نام ببرم!

اى مردم، در قرآن تفكر كنيد و آيات آن را بفهميد. آيه‏هاى محكم آن را فرا گيريد و سراغ آيه‏هاى متشابه آن نرويد. به خدا قسم هيچ كس تفسير قرآن را بيان نخواهد كرد مگر كسى كه اينك دستش را گرفته و با دستم بالا مى‏برم و به شما اعلام مى‏كنم كه هر كس من صاحب اختيار اويم او صاحب اختيار وى است و آن شخص على است.

اى مردم، على و فرزندان صالح من از نسل او »ثِقل اصغر« هستند و قرآن »ثِقل اكبر« است. اين دو از هم جدا نمى‏شوند تا بر سر حوض كوثر نزد من آيند. هيچ آيه‏اى نيست كه خداوند در آن مؤمنين را خطاب كرده مگر اينكه او اولين مخاطب آن است.

خداوند در سوره »هَلْ أَتى شهادت به بهشت نداده مگر براى او××× ۱ اشاره به ماجراى سه روز روزه گرفتن پنج تن‏عليهم السلام و اهداى افطار به مسكين و يتيم و اسير و نزول آيات سوره انسان است، تا آنجا كه در آيه ۱۲ اين سوره مى‏فرمايد: »وَ جَزاهُمْ بِما صَبَرُوا جَنَّةً وَ حَرِيراً« . ×××، و آن را درباره غير على‏عليه السلام نازل نكرده است. سوره »وَ الْعَصْرِ«××× ۲ جملاتى كه با قلم سياه داخل گيومه در اين پاراگراف آمده ترجمه آيات سوره »عصر« است كه در كلام پيامبرصلى الله عليه وآله به صورت ضمنى تفسير شده است: »بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ وَ الْعَصْرِ، إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِى خُسْرٍ، إِلا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ« . ××× درباره على‏عليه السلام نازل شده و تفسير آن چنين است: قسم به خداى روز قيامت »انسان در زيان است« و آنها دشمنان آل محمدعليهم السلام هستند، »مگر آنان كه ايمان آوردند« به ولايتشان »و اعمال صالح انجام دادند« با همدلى با برادرانشان »و يكديگر را به صبر سفارش كردند« در غيبت امام غايبشان.

۵ -  سه آيه درباره صحيفه ملعونه نازل شده است××× ۳ اليقين: ص ۳۸۷  - ۳۸۴ باب ۱۳۸. ارشاد القلوب: ج ۲ ص ۲۱۰  - ۱۸۰. نزهة الكرام: ص ۲۰۱. بحار الانوار: ج ۲۸ ص ۱۰۶  - ۱۰۱ و ج ۳۷ ص ۳۲۵. ×××:

حذيفه در مدائن براى يك جوان ايرانى پرده از صحيفه ملعونه و مجريان آن بر مى‏دارد و آيات متعددى را برمى‏شمارد كه در ايام غدير مستقيماً درباره اصحاب صحيفه نازل شد. مى‏توان اين فراز تاريخ را از استثنايى‏ترين اتمام حجت‏ها به حساب آورد كه پرده از اسرار سقيفه برمى‏دارد.

حذيفه مى‏گويد: در سه روز غدير اصحاب صحيفه ملعونه بر ضد خلافت اميرالمؤمنين‏عليه السلام پيمان خود را محكم كردند. هنگامى كه پيامبرصلى الله عليه وآله قصد حركت داشت به آنها فرمود: درباره چه مسئله‏اى امروز خصوصى صحبت مى‏كرديد در حالى كه شما را از نجوى و گفتگوى خصوصى منع كرده بودم؟

آنها جواب دادند: يا رسول‏اللَّه، ما فقط هم اكنون يكديگر را ملاقات كرده‏ايم! پيامبرصلى الله عليه وآله با ناراحتى به آنها نگاه كرد و فرمود: شما داناتريد يا خداوند؟ »وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ كَتَمَ شَهادَةً عِنْدَهُ مِنَ اللَّهِ وَ مَا اللَّهُ بِغافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ«××× ۱ بقره /  ۱۴۰. ×××: »و كيست ظالم‏تر از كسى كه شهادتى را نزد خدا كتمان مى‏كند، و خداوند از آنچه انجام مى‏دهيد غافل نيست« .

حذيفه مى‏گويد: سپس كاروان به راه افتاد تا وارد مدينه شد. در اول محرم سال يازدهم همان منافقين با عده‏اى از همدستانشان جمع شدند و صحيفه‏اى طبق آنچه درباره خلافت عهد بسته بودند نوشتند. در اول صحيفه از ميان برداشتن ولايت و صاحب اختيارى على‏عليه السلام بود و اينكه خلافت مخصوص ابوبكر و عمر و ابوعبيده است و سالم نيز همراه آنان است و خلافت از اين چهار نفر خارج نيست!

هنگام فجر، پيامبرصلى الله عليه وآله نماز صبح را به جماعت خواند و در محراب نشسته ذكر گفت تا آفتاب طلوع كرد. پس از طلوع آفتاب رو به ابوعبيده جراح كرده فرمود: خوشا به حال تو كه امين اين امت شده‏اى! سپس اين آيات را تلاوت فرمود:

»فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ يَكْتُبُونَ الْكِتابَ بِأَيْدِيهِمْ ثُمَّ يَقُولُونَ هذا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ لِيَشْتَرُوا بِهِ ثَمَناً قَلِيلاً، فَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا كَتَبَتْ أَيْدِيهِمْ وَ وَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا يَكْسِبُونَ«××× ۲ بقره /  ۷۹. ×××:

»واى بر كسانى كه نوشته‏اى را به دست خويش مى‏نويسند و سپس مى‏گويند: اين از سوى خداست، تا با آن مبلغ كمى به دست آورند. واى بر آنان از آنچه دستانشان مى‏نويسد و واى بر آنان از آنچه كسب مى‏كنند« .

آنگاه پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود: كسانى كه در اين امت چنين نوشته‏اند شباهت دارند به آنان كه خدا مى‏فرمايد: »يَسْتَخْفُونَ مِنَ النَّاسِ وَ لا يَسْتَخْفُونَ مِنَ اللَّهِ وَ هُوَ مَعَهُمْ إِذْ يُبَيِّتُونَ ما لا يَرْضى مِنَ الْقَوْلِ وَ كانَ اللَّهُ بِما يَعْمَلُونَ مُحِيطاً«××× ۳ نساء /  ۱۰۸. ×××: »از مردم مخفى مى‏كنند اما از خدا مخفى نمى‏كنند و خدا ناظر آنان است هنگامى كه شب را سحر مى‏كنند در سخنى كه خدا راضى نيست، و خدا به آنچه انجام مى‏دهند احاطه دارد« .