آيه ۶ احزاب و غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

آيه ۶ احزاب و غدیر (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۱ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۱۶

۲٬۲۷۲ بایت حذف‌شده ، دیروز در ‏۱۹:۱۶

←‏حديث پنجم

Shamloo

۱٬۶۲۶

ویرایش

@@ خط ۷۲: / خط ۷۲: @@
 در این روایت عبارتِ {{متن عربی|عَلِىٌّ مَوْلى مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ}} صریح در معنای سرایت ولایت خداوند به پیامبر و از او به امیرالمؤمنین است که به‌معناى اثبات ولايت مطلقه الهيه براى پيامبر و اميرالمؤمنين‏ عليهما السلام در سايه ولايت پروردگار است.<ref>غدیر در قرآن، ج۲، ص۱۰۸.</ref>
-===== حديث پنجم =====
+==== حديث پنجم ====
-{{متن عربی|انْشَدَ اميرُالْمُؤْمِنينَ‏ عليه السلام النّاسَ يَوْماً فيمَنْ شَهِدَ غَديرِ خُمٍّ. فَقامَ سَبْعَةَ عَشَرَ رَجُلاً، مِنْهُمْ ابُو قُدّامَةِ الانْصارى فَقالُوا: نَشْهَدُ انّا اقْبَلْنا مَعَ رَسُولِ‏ اللَّه ‏صلى الله عليه وآله مِنْ حَجَّةِ الْوِداعِ ... . ثُمَّ قامَ فَحَمِدَ اللَّه تَعالى وَ اثْنى عَلَيْهِ ثُمَّ قالَ: ايُّهَا النّاسُ، اتَعْلَمُونَ انَّ اللَّه عَزَّ وَ جَلَّ مَوْلاىَ وَ انَا مَوْلَى الْمُؤْمِنينَ وَ انّى اوْلى بِكُمْ مِنْ انْفُسِكُمْ؟-  يَقُولُ ذلِكَ مِراراً قُلْنا: نَعَمْ -  وَ هُوَ آخِذٌ بِيَدِكَ -  يَقُولُ: «مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِىٌّ مَوْلاهُ، اللّهمَّ والِ مَنْ والاهُ وَ عادِ مَنْ عاداهُ» ثَلاثَ مَرّاتٍ}}
+اميرالمؤمنين‏ عليه السلام روزى مردم را درباره غدير خم قسم داد كه هر كس حاضر بوده شهادت دهد. هفده نفر برخاستند كه [[ابوقدامه انصاری|ابوقدّامه انصارى]] جزء آنان بود و گفتند: ما شهادت مى‏‌دهيم كه همراه پيامبر صلى الله عليه و آله از حجةالوداع باز مى‏‌گشتيم  تا آنجا كه حضرت برخاست و حمد و ثناى الهى به‌جا آورد و سپس فرمود: اى مردم آيا مى‏‌دانيد كه خداى عزوجل مولى و صاحب اختيار من است، و من مولى و صاحب اختيار مؤمنان هستم، و من نسبت به شما از خودتان صاحب اختيارترم، و اين مطلب را چند بار فرمود. ما در پاسخ گفتيم: آرى -و اين در حالى بود كه پيامبر صلى الله عليه و آله دست تو را گرفته بود-  در اين حال فرمود: هركس من صاحب اختيار او بوده‌‏ام، على صاحب اختيار اوست. خدايا، هركس ولايت او را بپذيرد دوست بدار و هركس با او دشمنى كند، با او دشمنى كن و اين را سه مرتبه فرمود.<ref>اسد الغابه، ج۵، ص۲۵۲؛ عوالم العلوم، ج۲/۱۵، ص۲۳۸؛ احقاق الحق، ج۶، ص۳۲۹.</ref>
-اميرالمؤمنين‏ عليه السلام روزى مردم را درباره غدير خم قسم داد كه هر كس حاضر بوده شهادت دهد.
+اشاره به آيه ۶ سوره احزاب در اين حديث به‌صورت ضمير مخاطب آورده شده است. در اين حديث استناد به اين جمله چند بار صورت گرفته، آنچنان كه جمله {{متن عربی|مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ ...}} طبق اين نقل سه بار تكرار شده است. از این تكرار مى‏‌توان، اهمیت آن را فهمد؛ زیرا اعلام اولى به نفس بودن على ‏عليه السلام نسبت به مردم همچون ولايت پيامبر صلى الله عليه و آله است. اعطای اين دو مقام به اراده خداوند بوده و به همين جهت است كه در چينش كلام پس از ذكر ولايت اللَّه آمده است.<ref>غدیر در قرآن، ج۲، ص۱۰۹.</ref>
-هفده نفر برخاستند كه ابوقدّامه انصارى جزء آنان بود، و گفتند: ما شهادت مى‏ دهيم كه همراه پيامبر صلى الله عليه و آله از حجةالوداع باز مى‏ گشتيم ... . تا آنجا كه حضرت برخاست و حمد و ثناى الهى به جا آورد و سپس فرمود:
+==== حديث ششم ====
+عمرو بن ميمون اودى می‌گويد: على‏ عليه السلام صاحب روز غدير خم است؛ آنگاه كه پيامبر صلى الله عليه و آله او را با نام صدا زد و ولايت او را بر امتش واجب نمود و عظمت او را به آنان شناساند و مقام او را برايشان بيان داشت و فرمود: چه كسى نسبت به شما از خودتان صاحب اختيارتر است؟ گفتند: خدا و پيامبرش. فرمود: پس هر كس كه من صاحب اختيار اويم، اين على صاحب اختيار اوست.<ref>الامالى، ص۵۵۸؛ بحارالانوار، ج۴۰، ص۶۹-۷۰، ح۱۰۴؛ عوالم العلوم، ج۲/۱۵، ص۲۷۸، ح۳۹۲. </ref>
-اى مردم آيا مى‏ دانيد كه خداى عز و جل مولى و صاحب اختيار من است، و من مولى و صاحب اختيار مؤمنين هستم، و من نسبت به شما از خودتان صاحب اختيارترم» -  و اين مطلب را چند بار فرمود -.
+در اين حديث اقتباس از آيه ۶ احزاب به‌صورت سؤالى است كه پاسخ آن آيه را مجسم مى‏‌كند؛ حضرت مى‌پرسد: اولى به نفس شما كيست؟ وقتى مى‏‌گويند: «اللَّه و رسول»، مجموع اين پرسش و پاسخ تداعى این آیه را مى‌‏نمايد. «فاء» نتيجه در {{متن عربی|فَمَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ ...}} در این روایت براى استحكام‌بخشيدن به ارتباط ولايت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام با ولايت خدا و پيامبر آمده است؛ يعنى اكنون كه قبول داريد خدا و رسول صاحب اختيار شمايند، پس لابد على پس از من صاحب اختيار شماست.<ref>غدیر در قرآن، ج۲، ص۱۰۹-۱۱۰.</ref>
-ما در پاسخ گفتيم: آرى -  و اين در حالى بود كه پيامبر صلى الله عليه و آله دست تو را گرفته بود -  در اين حال فرمود:
+==== حديث هفتم ====
-«هر كس من صاحب اختيار او بوده ‏ام على صاحب اختيار اوست. خدايا، هر كس ولايت او را بپذيرد دوست بدار، و هر كس با او دشمنى كند با او دشمنى كن» ، و اين را سه مرتبه فرمود.<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۳۸. احقاق الحق: ج ۶ ص ۳۲۹. اسد الغابة: ج ۵ ص ۲۵۰.</ref>
-اشاره و استناد به آيه {{قرآن|النَّبِىُّ أَوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ}} در اين حديث هم شبيه قبلى است و به صورت ضمير مخاطب آورده شده است.
-آنچه در اين حديث جلب توجه مى ‏كند تكرار اين جمله است كه چند بار صورت گرفته است كما اينكه جمله {{متن عربی|مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ ...}} طبق اين نقل سه بار تكرار شده است.
-از تكرار مى‏ توان تأكيد پيامبرصلى الله عليه وآله را بر حساس ‏ترين فراز غدير دريافت، چرا كه تنها اين مطلب در خطابه غدير تكرار شده است.
-جهت اين تأكيد نيز واضح است كه نقطه پرگار غدير همانا اعلام اولى به نفس بودن على ‏عليه السلام نسبت به مردم همچون ولايت پيامبر صلى الله عليه و آله است، كه اين دو مقام والا به اراده خداوند و اعطايى ذات اقدس اوست؛ و به همين جهت است كه در چينش كلام پس از ذكر ولايت اللَّه آمده است.
-===== حديث ششم =====
-{{متن عربی|قالَ عَمْرُو بْنُ مَيْمُونِ الاوْدى: وَ هُوَ صاحِبُ يَوْمِ غَديرِ خُمٍّ اذْ نَوَّهَ رَسُولُ‏ اللَّه ‏صلى الله عليه وآله بِاسْمِهِ وَ الْزَمَ امَّتَهُ وِلايَتَهُ وَ عَرَّفَهُمْ بِخَطَرِهِ وَ بَيَّنَ لَهُمْ مَكانَهُ فَقالَ: ايُّهَا الناسُ، مَنْ اوْلى بِكُمْ مِنْ انْفُسِكُمْ؟ قالُوا: اللَّه وَ رَسُولُهُ. قالَ: فَمَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلِىٌّ مَوْلاهُ}}:
-عمرو بن ميمون اودى مى‏گويد: على‏ عليه السلام صاحب روز غدير خم است، آنگاه كه پيامبر صلى الله عليه و آله او را با نام صدا زد و ولايت او را بر امتش واجب نمود و عظمت او را به آنان شناساند و مقام او را برايشان بيان داشت و فرمود: چه كسى نسبت به شما از خودتان صاحب اختيارتر است؟ گفتند: خدا و پيامبرش. فرمود: پس هر كس كه من صاحب اختيار اويم اين على صاحب اختيار اوست.<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۷۸ ح ۳۹۲. بحار الانوار: ج ۴۰ ص ۶۹ ح ۱۰۴. امالى الطوسى: ج ۲ ص ۱۷۰.</ref>
-در اين حديث اقتباس آيه به صورت سؤالى است كه پاسخ آن آيه را مجسم مى‏ كند؛ حضرت مى ‏پرسد: اولى به نفس شما كيست؟ وقتى مى‏ گويند: «اللَّه و رسول»، مجموع اين پرسش و پاسخ تداعى آيه {{قرآن|النَّبِىُّ أَوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ}} را مى ‏نمايد كه بدين صورت در كلام حضرت تضمين شده است.
-نكته بسيار جالبى كه در اين حديث به چشم مى‏ خورد «فاء» نتيجه در {{متن عربی|فَمَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ ...}} است، كه براى استحكام بخشيدن به ارتباط ولايت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام با ولايت خدا و پيامبر صلى الله عليه و آله است، يعنى: اكنون كه قبول داريد خدا و رسول صاحب اختيار شمايند پس دنباله اين اعتقاد را قطع نكنيد كه على پس از من صاحب اختيار شماست.
-===== حديث هفتم =====
 {{متن عربی|فِى احْتِجاجِ قَيْسِ بْنِ سَعْدٍ عَلى مُعاوِيَةَ، انَّهُ قالَ بِشَأْنِ اميرِالْمُؤْمِنينَ‏ عليه السلام: الَّذى نَصَبَهُ رَسُولُ‏ اللَّه‏ صلى الله عليه وآله بِغَديرِ خُمٍّ فَقالَ: مَنْ كُنْتُ اوْلى بِهِ مِنْ نَفْسِهِ فَعَلِىٌّ اوْلى بِهِ مِنْ نَفْسِهِ}}
-قيس بن سعد در اتمام حجت بر معاويه، درباره اميرالمؤمنين ‏عليه السلام گفت: على‏ عليه السلام همان كسى است كه پيامبر صلى الله عليه و آله او را در غدير خم منصوب نمود و فرمود:
+[[قیس بن سعد بن عباده انصاری|قيس بن سعد]] در اتمام حجت بر [[معاوية بن ابوسفیان]]، درباره اميرالمؤمنين ‏عليه السلام گفت: على‏ عليه السلام همان كسى است كه پيامبر صلى الله عليه و آله او را در غدير خم منصوب نمود و فرمود: هركس كه من بر او از خودش صاحب اختيارتر بوده‌‏ام، على نسبت به او از خودش صاحب اختيارتر است.<ref>كتاب سليم بن قیس الهلالی، ص۱۶۴؛ عوالم العلوم، ج۲/۱۵، ص۲۷۴.</ref>
-هر كس كه من بر او از خودش صاحب اختيارتر بوده ‏ام على نسبت به او از خودش صاحب اختيارتر است.<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۷۴. كتاب سليم: ص ۳۱۴.</ref>
-در اين حديث كلمه «اولى» كه در آيه آمده درباره اميرالمؤمنين‏ عليه السلام هم عيناً به كار رفته است.
-از سوى ديگر آنچه در احاديث قبلى در دو قسمت بود كه يكى طرح آيه و ديگرى نتيجه گيرى براى ولايت على‏ عليه السلام، در اين حديث در يك جمله تنظيم شده، و آيه و نتيجه آن كنار هم آمده است.
-مى‏ توان گفت: عبارت اين حديث جلوه ديگرى از وضوح معناى ولايت در غدير را مى ‏رساند و پرده بردارى بى‏ دغدغه‏ اى در ارائه دقيق معناى «مولى» است.
+در اين حديث كلمه «اولى» كه در آيه ۶ سوره احزاب آمده درباره اميرالمؤمنين‏ عليه السلام هم عيناً به‌كار رفته است. از سوى ديگر، آنچه در احاديث قبلى در دو قسمت بود، كه يكى طرح آيه و ديگرى نتيجه‌گيرى براى ولايت على‏ عليه السلام، در اين حديث در يک جمله تنظيم شده و آيه و نتيجه آن كنار هم آمده است. عبارت اين حديث جلوه ديگرى از وضوح معناى ولايت در غدير را مى‌‏رساند و معنای دقيق واژه «مولى» روشن می‌کند.
 == دعا ==
@@ خط ۲۲۶: / خط ۲۰۰: @@
 ==منابع==
 {{منابع}}
+* '''إحقاق الحق و إزهاق الباطل'''؛ قاضی نورالله شوشتری، قم: مكتبة آية‌ الله العظمی المرعشي النجفي، ۱۴۰۹ق.
 * '''ارجح المطالب يعني سيرت اميرالمومنين عليه السلام'''؛ عبیدالله امرتسری، لاهور: حق برادرز، بی‌تا.
 * '''اسد الغابة فی معرفة الصحابة'''؛ علی بن محمد (ابن‌اثیر)، بیروت: دارالفکر، ۱۴۰۹ق.