|
|
| خط ۵۲: |
خط ۵۲: |
|
| |
|
| === نتيجه اعتقادى آمدن آیه در دعا === | | === نتيجه اعتقادى آمدن آیه در دعا === |
| در اين قسمت از دعا دو آيه قرآن تضمين شده است: يكى آيه ۷ سوره مائده كه فعل آن به‌خاطر سياق دعا از ضمير خطاب به متكلم برگردانده شده و به‌جاى «واثَقَكُمْ» كلمه «واثَقَنا» آمده است؛ ديگرى [[آیه ۴۶ مدثر و غدیر|آیه ۴۶ سوره مدثر]] كه جمله «كُنَّا نُكَذِّبُ» به صورت اسم فاعل و كلمه «الْمُكَذِّبينَ» آورده شده است. | | در اين قسمت از دعا دو آيه قرآن تضمين شده است: يكى آيه ۷ سوره مائده كه فعل آن به‌خاطر سياق دعا از ضمير خطاب به متكلم برگردانده شده و به‌جاى «واثَقَكُمْ» كلمه «واثَقَنا» آمده است؛ ديگرى [[آیه ۴۶ مدثر و غدیر|آیه ۴۶ سوره مدثر]]. برخی محققان، از اين دعايى كه براى ملاقات برادران مؤمن در روز غدير نقل شده دو نكته مهم به دست داده‌اند: |
| | |
| از اين دعايى كه براى ملاقات برادران مؤمن در روز غدير آموخته اند، دو نكته مهم فرا مى گيريم كه در واقع تفسير دو آيه قرآن است: | |
|
| |
|
| ===== نكته اول: واليان امر خدا ===== | | ===== نكته اول: واليان امر خدا ===== |
| پيمانى كه خدا با ما به نام ولايت بسته بايد تفسير شود. در اين دعا با نسبت دادن «وُلاة امر» و نيز «قائمين به عدل» به خدا با ضمير «ه» به ما مى فهماند كه اگر ما ولايت را پذيرفته ايم به خاطر آن است كه واليان امر از طرف خداوند تعيين شده اند، و آنكه بتواند عدالت واقعى را بر قرار كند كسى است كه از طرف خدا براى اين كار منصوب شود. | | پيمانى كه خدا با ما به نام ولايت بسته بايد تفسير شود: در اين دعا با نسبت‌دادن {{متن عربی|وُلاة امر}} و نيز {{متن عربی|قائمين به عدل}} به خدا نشان می‌دهد که كه اگر ولايت پذيرفته شده، به‌خاطر آن است كه واليان امر از طرف خداوند تعيين شدهاند، آنكه بتواند عدالت واقعى را بر قرار كند كسى است كه از طرف خدا براى اين كار منصوب شود. درباره اين آيه، دو حديث وارد شده كه عمق مطلب را روشنتر مى‌نمايد: |
| | |
| درباره اين آيه دو حديث وارد شده كه عمق مطلب را روشن تر مى نمايد: | |
| | |
| ====== الف) اطاعت اگر چه خوشمان نيايد ======
| |
| حذيفة بن يمان مىگويد: وقتى آيه «النَّبِىُّ أَوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ» نازل شد، پرسيدند: يا رسول اللَّه، اين ولايتى كه شما از خود ما بر ما صاحب اختيارتريد، كدام است؟ فرمود: گوش به فرمان بودن و اطاعت در آنچه خوشتان بيايد يا شما را خوش نيايد.
| |
| | |
| گفتيم: گوش به فرمانيم و اطاعت مى كنيم. اينجا بود كه آيه نازل شد: «وَ اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ مِيثاقَهُ الَّذِىواثَقَكُمْ بِهِ إِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنا وَ أَطَعْنا».<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۲۷.</ref>
| |
| | |
| ====== ب) اطاعت ياد نعمت است ======
| |
| درباره آيه «وَ اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ...» فرمود: هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله بر مردم پيمان ولايت را گرفت گفتند: شنيديم و اطاعت مى كنيم، ولى بعد پيمان خود را شكستند.<ref>تفسير القمى: ج ۱ ص ۱۶۳.</ref>
| |
| | |
| نتيجه اين است كه ما با خداوند متعال پيمان بسته ايم كه فقط منصوب شدگان از طرف او را به صاحب اختيارى خود بپذيريم، و در اين باره از آنچه در توان داريم دريغ نكنيم.
| |
| | |
| ===== نكته دوم: انكار به معناى تكذيب =====
| |
| آيا انكار ولايت ارتباطى با انكار روز قيامت دارد؟ در اين دعا پس از آنكه از خداوند مى خواهيم ما را در ولايت ثابت قدم فرمايد متقابلاً مى گوييم: ما را از منكرين قرار مده؛ و با اشاره به آيه قرآن انكار ولايت را تكذيب روز قيامت به حساب مى آوريم.
| |
| | |
| اين بدان معنى است كه اگر كسى اين دستور و پيمان الهى را زير پا مى گذارد گويا قبول ندارد كه روزى در پيشگاه الهى بايد پاسخگوى سؤال درباره آن باشد، وگرنه چه پاسخى در برابر سؤال روز قيامت خواهد داشت.
| |
| | |
| در عرفات در سفر [[حجةالوداع]]، جبرئيل نازل شد و با اشاره به آيه ۷ سوره مائده «وَ اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ ميثاقَهُ الَّذى واثَقَكُمْ بِهِ» - كه در مدينه قبل از سفر نازل شده بود - اين پيام را آورد:
| |
| | |
| «اى محمد، خداوند عز و جل به تو سلام مى رساند و مى فرمايد:
| |
| | |
| اجل تو نزديک شده و مدت تو پايان يافته است؛ و من تو را به سوى آنچه چاره اى و فرارى از آن نيست (يعنى مرگ) خواهم برد.
| |
| | |
| اكنون عهد خويش را بسپار و وصيت خود را پيش بينى نما؛ و آنچه از علم و ميراث علوم انبياى قبل از توست واسلحه و تابوت و همه آنچه از نشانه هاى پيامبران نزد توست به وصى و خليفه بعد از خود تحويل ده، كه او حجت تمام عيار من بر خلقم على بن ابى طالب است.
| |
| | |
| او را به عنوان علامت براى مردم به پا دار و عهد و پيمان و بيعت او را تجديد كن، و به آنان ياد آورى كن آنچه از آنان تعهد گرفته ام از بيعتم و پيمانى كه با آنان محكم كرده ام، و عهدى كه با آنان داشته ام درباره ولايت وليم و صاحب اختيار آنان و هر مرد و زن مؤمنى، يعنى على بن ابى طالب».
| |
| | |
| آنگاه خداوند با اشاره به آيه ۳ سوره مائده «اليَوْمَ اَكْمَلْتُ لَكُمْ» - كه هنوز نازل نشده بود - ارتباط كمال دين را با ولايت على عليه السلام بيان كرد ... .<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۲۰۳،۲۰۲،۱۵۱. عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۹۷،۱۷۷،۱۷۶،۵۲،۵۱. الاحتجاج: ج ۱ ص ۶۶ .</ref>
| |
|
| |
|
| هنگامى كه نماز صبح دوشنبه هيجدهم ذى الحجة در مسير بازگشت از حجةالوداع به سوى غدير خم خوانده شد و كاروان به حركت خود به سمت غدير ادامه داد و حدود پنج ساعت ديگر از راه باقى مانده بود، پيامبر صلى الله عليه و آله اميرالمؤمنين عليه السلام را فرا خواند و نزول آيه تبليغ را خبر داد.
| | * اطاعت اگرچه خوشمان نيايد: [[حذیفة بن یمان یمانی|حذيفة بن يمان]] می‌گوید: وقتى [[آیه ۳۳ احزاب و غدیر|آيه ۳۳ سوره احزاب]] نازل شد، پرسيدند: يا رسول اللَّه، اين ولايتى كه شما از خود ما بر ما صاحب اختيارتريد، كدام است؟ فرمود: گوش به فرمان بودن و اطاعت در آنچه خوشتان بيايد يا خوشتان نيايد. گفتيم: گوش به فرمانيم و اطاعت مىكنيم. اينجا بود كه آيه ۷ سوره مائده نازل شد.<ref>بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۲۷.</ref> |
| | * اطاعت ياد نعمت است: درباره آيه ۷ مائده فرمود: هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله بر مردم پيمان [[ولایت ائمه علیهم السلام|ولايت]] را گرفت گفتند: شنيديم و اطاعت مىكنيم، ولى بعد پيمان خود را شكستند.<ref>تفسير القمى، ج۱، ص۱۶۳.</ref> |
|
| |
|
| بقيه مسير با سرعت بيشترى طى شد و پيامبر صلى الله عليه و آله براى اجراى فرمان الهى عجله نشان داد. همزمان آيه ۷ سوره مائده كه در مدينه قبل از سفر حج نازل شده بود تكرار شد:
| | نتيجه اين است كه شیعه با خداوند متعال پيمان بسته كه فقط منصوب‌شدگان از طرف او را به صاحب اختيارى خود بپذيرد، و در اين باره از آنچه در توان دارد دريغ نکند.<ref>غدير در قرآن، ج۳، ص۳۹۱.</ref> |
|
| |
|
| «وَ اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ ميثاقَهُ الَّذى واثَقَكُمْ بِهِ اِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنا وَ اَطَعْنا»:
| | ==== نكته دوم: انكار به معناى تكذيب ==== |
| | آيا انكار ولايت ارتباطى با انكار روز قيامت دارد؟ در اين دعا پس از آنكه از خداوند خواسته می‌شود که دعاکننده را در مسیر [[ولایت ائمه علیهم السلام|ولايت]] ثابت‌قدم فرمايد، متقابلاً خواسته می‌شود که از جمله منكران ولایت قرار ندهد. در اینجا، با اشاره به آيه ۴۶ سوره مدثر انكار ولايت تكذيب روز قيامت به‌حساب آمده است. |
|
| |
|
| «به ياد آوريد نعمت خدا را بر شما و پيمانى را كه با شما محكم نمود آنگاه كه گفتيد: پذيرفتيم و اطاعت مى كنيم». اين پيمان اشاره به «سَمِعْنا وَ اَطَعْنا» بود كه مردم قبل از حركت به سوى مكه در مدينه درباره آيه «النَّبِىُّ اَوْلى بِالْمُؤْمِنينَ ...» گفتند، و اكنون نتايج آن را در غدير با «مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِىٌّ مَوْلاهُ» مى گرفتند.<ref>تفسير برهان: ج ۱ ص ۴۸۸ ح ۲. عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۱۱۵.</ref>
| | اين بدان معنى است كه اگر كسى اين دستور و پيمان الهى را زير پا گذارد، گويا قبول ندارد كه روزى در پيشگاه الهى بايد پاسخگوى سؤال درباره آن باشد؛ و گرنه چه پاسخى در برابر سؤال روز قيامت خواهد داشت.<ref>غدير در قرآن، ج۳، ص۳۹۱.</ref> |
|
| |
|
| == پانویس == | | == پانویس == |
