پرش به محتوا

شرح خطبه غدير: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۹ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۹ دسامبر ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
خطبه غدير بسيار عميق‏ تر از آن است كه در اين دانشنامه شرح آن گنجانده شود. ضمن اينكه آوردن شرح مبسوط [[خطبه]]، دانشنامه را از روال خود خارج مى‏ سازد. در اين دانشنامه ناگزيريم به معرفى كتب مربوط به خطبه غدير و شرح آن بسنده كنيم.   مراجعه شود به عنوان: خطبه غدير /  كتابنامه خطبه غدير.
خطبه غدير بسيار عميق‏ تر از آن است كه در اين دانشنامه شرح آن گنجانده شود. ضمن اينكه آوردن شرح مبسوط [[خطبه]]، دانشنامه را از روال خود خارج مى‏ سازد. در اين دانشنامه ناگزيريم به معرفى كتب مربوط به خطبه غدير و شرح آن بسنده كنيم.
 
مراجعه شود به عنوان: [[خطبه غدیر]] /  كتابنامه خطبه غدير.


در اينجا با نگاهى آميخته با تدبّر به استقبال جمله به جمله و فراز به فراز، بلكه كلمه به كلمه خطبه غدير مى‏ رويم، تا از عمق جان احساس كنيم كه آن همه پيش‏ بينى و تداركات براى كدامين سخنرانى بلند بوده است.
در اينجا با نگاهى آميخته با تدبّر به استقبال جمله به جمله و فراز به فراز، بلكه كلمه به كلمه خطبه غدير مى‏ رويم، تا از عمق جان احساس كنيم كه آن همه پيش‏ بينى و تداركات براى كدامين سخنرانى بلند بوده است.


ذيلاً خطبه غدير در يازده عنوان آمده، و ترتيب آن بر اساس ترتيب فرازهاى يازده‏ گانه خطبه غدير است و استثناءاً الفبايى نمى ‏باشد، تا ترتيب كلمات پيامبرصلى الله عليه وآله و رشته سخن تغيير نكند:
ذيلاً خطبه غدير در يازده عنوان آمده، و ترتيب آن بر اساس ترتيب فرازهاى يازده‏ گانه خطبه غدير است و استثنائاً الفبايى نمى ‏باشد، تا ترتيب كلمات پيامبر صلى الله عليه و آله و رشته سخن تغيير نكند:


== حمد و ثناى الهى<ref>سخنرانى استثنائى غدير: ص ۱۴۶  - ۱۳۷.</ref> ==
== حمد و ثناى الهى<ref>سخنرانى استثنائى غدير: ص ۱۴۶  - ۱۳۷.</ref> ==
خط ۱۰: خط ۱۲:
'''ياد عظمت خداوند'''
'''ياد عظمت خداوند'''


با عبارت «الْحَمْدُ للَّه الَّذى عَلا فى تَوَحُّدِهِ وَ دَنا فى تَفَرُّدِهِ» علو و يگانگى و جلالت و احاطه و غلبه پروردگار، اولين كلماتى بود كه بر لسان مبارك حضرت جارى شد. آنگاه پيامبرصلى الله عليه وآله با اشاره به آيه ۱۳ سوره بروج از «اِنَّهُ هُوَ يُبْدِئُ وَ يُعيدُ» ياد كرد.
با عبارت «الْحَمْدُ للَّه الَّذى عَلا فى تَوَحُّدِهِ وَ دَنا فى تَفَرُّدِهِ» علو و يگانگى و جلالت و احاطه و غلبه پروردگار، اولين كلماتى بود كه بر لسان مبارک حضرت جارى شد. آنگاه پيامبر صلى الله عليه و آله با اشاره به آيه ۱۳ سوره بروج از «اِنَّهُ هُوَ يُبْدِئُ وَ يُعيدُ» ياد كرد.


'''قدرت و فضل الهى'''
'''قدرت و فضل الهى'''


در فراز بعدى، خلقت الهى را با جمله«بارِئُ الْمَسْمُوكاتِ وَ داحِى الْمَدْحُوّاتِ ...» مطرح كرد و خلق و گردانندگى و تسلط خدا بر همه مخلوقات آسمانى و زمينى را در كنار تفضّل و كرم پروردگار يادآور شد، كه رحمت او فراگير است و در عذاب خلايق عجله نمى ‏نمايد.
در فراز بعدى، خلقت الهى را با جمله «بارِئُ الْمَسْمُوكاتِ وَ داحِى الْمَدْحُوّاتِ ...» مطرح كرد و خلق و گردانندگى و تسلط خدا بر همه مخلوقات آسمانى و زمينى را در كنار تفضّل و كرم پروردگار يادآور شد، كه رحمت او فراگير است و در عذاب خلايق عجله نمى ‏نمايد.


'''علم بيكرانه پروردگار'''
'''علم بيكرانه پروردگار'''
خط ۲۲: خط ۲۴:
'''قداست خالق'''
'''قداست خالق'''


آنگاه پيامبرصلى الله عليه وآله با ذكر آيه۱۰۳ سوره انعام: «وَ هُوَ يُدْرِكُ الاَبْصارَ وَ هُوَ اللَّطيفُ الْخَبيرُ» عدم دسترسى به كُنه ذات الهى را مطرح كرد، كه جز آنچه خداوند در وصف خويش فرموده هيچ كس راهى به معرفت او ندارد.
آنگاه پيامبر صلى الله عليه و آله با ذكر آيه ۱۰۳ سوره انعام: «وَ هُوَ يُدْرِكُ الاَبْصارَ وَ هُوَ اللَّطيفُ الْخَبيرُ» عدم دسترسى به كُنه ذات الهى را مطرح كرد، كه جز آنچه خداوند در وصف خويش فرموده هيچ كس راهى به معرفت او ندارد.


در جملات بعدى اشاره به قداست و نور الهى كرد كه هيچ شريك و همتايى براى او نيست و نيازى به كمک ندارد. سپس بار ديگر خلقت بديع خدا را ياد كرد كه بدون هيچ نمونه‏ اى و نه زحمتى و نه كمكى خلق فرموده، و با يك اراده مخلوقات را در زيباترين صورت به وجود آورده است.
در جملات بعدى اشاره به قداست و نور الهى كرد كه هيچ شريک و همتايى براى او نيست و نيازى به كمک ندارد. سپس بار ديگر خلقت بديع خدا را ياد كرد كه بدون هيچ نمونه‏ اى و نه زحمتى و نه كمكى خلق فرموده، و با يك اراده مخلوقات را در زيباترين صورت به وجود آورده است.


'''تسليم در برابر ذات الهى'''
'''تسليم در برابر ذات الهى'''


آنگاه تسليم همه مخلوقات را در برابر ذات الهى با عباراتى بلند و زيبا يادآور شد كه در برابر عظمت او همه متواضع، و در برابر عزت او همه ذليل، و در برابر قدرت او همه تسليم، و در برابر هيبت او همه خاضع هستند.
آنگاه تسليم همه مخلوقات را در برابر ذات الهى با عباراتى بلند و زيبا يادآور شد كه در برابر عظمت او همه متواضع، و در برابر عزت او همه ذليل، و در برابر قدرت او همه [[تسلیم]]، و در برابر هيبت او همه خاضع هستند.


پس از آن با اشاره به آيه ۵۴ سوره اعراف: «يُغْشِى اللَّيْلَ النَّهارَ يَطْلُبُهُ حَثيثاً» ، اشاره به چرخش خاضعانه افلاک نمود.
پس از آن با اشاره به آيه ۵۴ سوره اعراف: «يُغْشِى اللَّيْلَ النَّهارَ يَطْلُبُهُ حَثيثاً» ، اشاره به چرخش خاضعانه [[افلاک]] نمود.


'''بندگان در پناه اللَّه'''
'''بندگان در پناه اللَّه'''
خط ۳۸: خط ۴۰:
آنگاه افزود كه حيات و مرگ و فقر و غنا، و خنده و گريه، و منع و عطا همه در يدِ قدرت اوست؛ و اين عبارات را با اشاره به آيه اول سوره مُلک به پايان برد كه «لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ، بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَىْ‏ءٍ قَديرٌ» .
آنگاه افزود كه حيات و مرگ و فقر و غنا، و خنده و گريه، و منع و عطا همه در يدِ قدرت اوست؛ و اين عبارات را با اشاره به آيه اول سوره مُلک به پايان برد كه «لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ، بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَىْ‏ءٍ قَديرٌ» .


سپس پناه بودن خداوند براى بندگانش را با زيباترين كلمات ذكر كرد كه از جمله آنها «مُسْتَجيبُ الدُّعاءِ» ، «لايَضْجُرُهُ صُراخُ الْمُسْتَصْرِخينَ« و »مَوْلَى الْمُؤْمِنينَ» بود.
سپس پناه بودن خداوند براى بندگانش را با زيباترين كلمات ذكر كرد كه از جمله آنها «مُسْتَجيبُ الدُّعاءِ» ، «لايَضْجُرُهُ صُراخُ الْمُسْتَصْرِخينَ» و «مَوْلَى الْمُؤْمِنينَ» بود.


'''سپاسگزارى و اطاعت او'''
'''سپاسگزارى و اطاعت او'''
خط ۴۴: خط ۴۶:
آخرين فراز حمد و ثناى اين خطابه، سپاسى بلند بود كه آيه ۲۸۵ سوره بقره در آن گنجانده شده بود. حضرت در اين فراز جمله «اَحْمَدُهُ كَثيراً وَ اَشْكُرُهُ دائِماً» را با آيه «آمَنَ الرَّسُولُ بِما اُنْزِلَ اِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَ الْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ، لا نُفَرِّقُ بَيْنَ اَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَ قالُوا سَمِعْنا وَ اَطَعْنا ...» آميخت.
آخرين فراز حمد و ثناى اين خطابه، سپاسى بلند بود كه آيه ۲۸۵ سوره بقره در آن گنجانده شده بود. حضرت در اين فراز جمله «اَحْمَدُهُ كَثيراً وَ اَشْكُرُهُ دائِماً» را با آيه «آمَنَ الرَّسُولُ بِما اُنْزِلَ اِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَ الْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ، لا نُفَرِّقُ بَيْنَ اَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَ قالُوا سَمِعْنا وَ اَطَعْنا ...» آميخت.


سپس آن را مقدمه‏ اى براى سمع و طاعت در امر خاص الهى براى اعلان [[ولایت]] در غدير قرار داد و با اشاره نامحسوسى به آيه تبليغ فرمود: «امر او را مى‏ پذيرم و اطاعت مى‏ كنم و به همه آنچه او را راضى مى‏ كند مبادرت مى ‏نمايم و در برابر آنچه او مقدر كند تسليم هستم، براى رغبت در اطاعت او و ترس از عقوبتش» .
سپس آن را مقدمه‏ اى براى سمع و طاعت در امر خاص الهى براى اعلان [[ولایت]] در غدير قرار داد و با اشاره نامحسوسى به آيه [[تبلیغ]] فرمود: «امر او را مى‏ پذيرم و اطاعت مى‏ كنم و به همه آنچه او را راضى مى‏ كند مبادرت مى ‏نمايم و در برابر آنچه او مقدر كند تسليم هستم، براى رغبت در اطاعت او و ترس از عقوبتش» .


مرحله آغازين خطابه پيامبرصلى الله عليه وآله چنين بود:
مرحله آغازين خطابه پيامبر صلى الله عليه و آله چنين بود:


بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ
خط ۷۳: خط ۷۵:


اَحْمَدُهُ كَثيراً وَ اَشْكُرُهُ دائِماً عَلَى السَّرّاءِ وَ الضَّرّاءِ وَ الشِّدَّةِ وَ الرَّخاءِ، وَ اُومِنُ بِهِ وَ بِمَلائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ. اَسْمَعُ لاَمْرِهِ وَ اُطيعُ وَ اُبادِرُ اِلى كُلِّ ما يَرْضاهُ وَ اَسْتَسْلِمُ لِما قَضاهُ، رَغْبَةً فى طاعَتِهِ وَ خَوْفاً مِنْ عُقُوبَتِهِ، لاَنَّهُ اللَّهُ الَّذى لا يُؤْمَنُ مَكْرُهُ وَ لا يُخافُ جَوْرُهُ:
اَحْمَدُهُ كَثيراً وَ اَشْكُرُهُ دائِماً عَلَى السَّرّاءِ وَ الضَّرّاءِ وَ الشِّدَّةِ وَ الرَّخاءِ، وَ اُومِنُ بِهِ وَ بِمَلائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ. اَسْمَعُ لاَمْرِهِ وَ اُطيعُ وَ اُبادِرُ اِلى كُلِّ ما يَرْضاهُ وَ اَسْتَسْلِمُ لِما قَضاهُ، رَغْبَةً فى طاعَتِهِ وَ خَوْفاً مِنْ عُقُوبَتِهِ، لاَنَّهُ اللَّهُ الَّذى لا يُؤْمَنُ مَكْرُهُ وَ لا يُخافُ جَوْرُهُ:




بسم اللَّه الرحمن الرحيم
بسم اللَّه الرحمن الرحيم


حمد و سپاس خدايى را كه در يگانگى خود بلند مرتبه، و در تنهايى و فرد بودنش نزديك است. در قدرت و سلطه خود با جلالت و در اركان خود عظيم است. علم او به همه چيز احاطه دارد در حالى كه در جاى خود است، و همه مخلوقات را با قدرت و برهان خود تحت سيطره دارد.
حمد و سپاس خدايى را كه در يگانگى خود بلند مرتبه، و در تنهايى و فرد بودنش نزديک است. در قدرت و سلطه خود با جلالت و در اركان خود عظيم است. علم او به همه چيز احاطه دارد در حالى كه در جاى خود است، و همه مخلوقات را با قدرت و برهان خود تحت سيطره دارد.


هميشه مورد سپاس بوده و همچنان مورد ستايش خواهد بود. صاحب عظمتى كه از بين رفتنى نيست. ابتدا كننده و بازگرداننده اوست و هر كارى به سوى او باز مى‏ گردد.  
هميشه مورد سپاس بوده و همچنان مورد ستايش خواهد بود. صاحب عظمتى كه از بين رفتنى نيست. ابتدا كننده و بازگرداننده اوست و هر كارى به سوى او باز مى‏ گردد.  
خط ۹۱: خط ۹۴:
بالاتر از آن است كه چشم‏ ها او را درک كنند ولى او چشم‏ ها را درک مى‏ كند و او لطف كننده و آگاه است. هيچ كس نمى‏ تواند با ديدن به صفت او راه يابد، و كسى به چگونگى او از سرّ و آشكار دست نمى‏ يابد مگر به آنچه خود خداوند عز و جل راهنمايى كرده است.
بالاتر از آن است كه چشم‏ ها او را درک كنند ولى او چشم‏ ها را درک مى‏ كند و او لطف كننده و آگاه است. هيچ كس نمى‏ تواند با ديدن به صفت او راه يابد، و كسى به چگونگى او از سرّ و آشكار دست نمى‏ يابد مگر به آنچه خود خداوند عز و جل راهنمايى كرده است.


گواهى مى ‏دهم براى او كه اوست خدايى كه قُدس و پاكى و منزّه بودن او روزگار را پر كرده است. او كه نورش ابديّت را فرا گرفته است. او كه دستورش را بدون مشورتِ مشورت كننده ‏اى اجرا مى ‏كند و در تقديرش شريك ندارد و در تدبيرش كمك نمى ‏شود.
گواهى مى ‏دهم براى او كه اوست خدايى كه قُدس و پاكى و منزّه بودن او روزگار را پر كرده است. او كه نورش ابديّت را فرا گرفته است. او كه دستورش را بدون مشورتِ مشورت كننده ‏اى اجرا مى ‏كند و در تقديرش شريک ندارد و در تدبيرش كمک نمى ‏شود.


آنچه ايجاد كرده بدون نمونه و مثالى تصوير نموده و آنچه خلق كرده بدون كمک از كسى و بدون زحمت و بدون احتياج به فكر و حيله خلق كرده است. آنها را ايجاد كرد پس به وجود آمدند و خلق كرد پس ظاهر شدند. پس اوست خدايى كه جز او خدايى نيست. صنعت او محكم و كار او زيباست. عادلى كه ظلم نمى‏كند و كَرم كننده‏اى كه كارها به سوى او باز مى‏ گردد.
آنچه ايجاد كرده بدون نمونه و مثالى تصوير نموده و آنچه خلق كرده بدون كمک از كسى و بدون زحمت و بدون احتياج به فكر و حيله خلق كرده است. آنها را ايجاد كرد پس به وجود آمدند و خلق كرد پس ظاهر شدند. پس اوست خدايى كه جز او خدايى نيست. صنعت او محكم و كار او زيباست. عادلى كه ظلم نمى‏كند و كَرم كننده ‏اى كه كارها به سوى او باز مى‏ گردد.


شهادت مى‏ دهم اوست خدايى كه همه چيز در مقابل عظمت او تواضع كرده و همه چيز در مقابل عزّت او ذليل شده و همه چيز در برابر قدرت او سر تسليم فرود آورده و همه چيز در برابر هيبت او خاضع شده ‏اند.
شهادت مى‏ دهم اوست خدايى كه همه چيز در مقابل عظمت او [[تواضع]] كرده و همه چيز در مقابل عزّت او ذليل شده و همه چيز در برابر قدرت او سر تسليم فرود آورده و همه چيز در برابر هيبت او خاضع شده ‏اند.


پادشاهِ پادشاهان و گرداننده افلاک و مسخّر كننده آفتاب و ماه، كه همه با زمانِ تعيين شده در حركت هستند. شب را بر روى روز و روز را بر روى شب مى ‏گرداند، كه به سرعت در پى آن مى‏ رود. در هم شكننده هر زورگوى با عناد، و هلاک كننده هر شيطان سر پيچ و متمرّد.
پادشاهِ پادشاهان و گرداننده افلاک و مسخّر كننده آفتاب و ماه، كه همه با زمانِ تعيين شده در حركت هستند. شب را بر روى روز و روز را بر روى شب مى ‏گرداند، كه به سرعت در پى آن مى‏ رود. در هم شكننده هر زورگوى با عناد، و هلاک كننده هر شيطان سر پيچ و متمرّد.