۲۱٬۹۷۲
ویرایش
غدیر یک موضوع تاریخی صرف یا اعتقادی؟: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
==مقدمه<ref>پيام نگار (حسينى آرام): ص۱۶-۵۰. خطبه پيامبرصلى الله عليه وآله در غدير خم (بهارانچى): ص۲۱-۳۷.</ref>== | ==مقدمه<ref>پيام نگار (حسينى آرام): ص۱۶-۵۰. خطبه پيامبرصلى الله عليه وآله در غدير خم (بهارانچى): ص۲۱-۳۷.</ref>== | ||
امروزه برخى از مدعيان روشنفكرى دينى موضوع مهم و اعتقادى خلافت و امامت و ماجراى غدير را در حد مسئله اى تاريخى قلمداد مى كنند، و بحث و گفتگو درباره آن را سبب اختلاف بين مسلمانان تلقى مى كنند! | امروزه برخى از مدعيان روشنفكرى دينى موضوع مهم و اعتقادى خلافت و امامت و ماجراى غدير را در حد مسئله اى تاريخى قلمداد مى كنند، و بحث و گفتگو درباره آن را سبب اختلاف بين مسلمانان تلقى مى كنند! | ||
از اين رو، تاريخى دانستن امامت و كم اهميت جلوه دادن آن مربوط به تفكرات چنين افرادى است، كه دين داران - به خاطر الهى و غيبى و آسمانى دانستن دين - اين تفكرات را نمى پذيرند. اما اين كه گمان مى كنند طرح چنين مسائلى موجب اختلاف ميان مسلمين است، در پاسخ آنان مى گوييم: اگر به راستى در پيشنهاد خود خير خواهيد، مسلمانان را وادار كنيد كه با پذيرش حقيقت بر محور آن چرخيده، و وحدت را بر پايه حق و حقيقت ايجاد كنند. نه اينكه بهانه ايجاد وحدت بسيارى از محورهاى آن را زير پا بگذارند، و وحدتى موقت و زودگذر به دست آورند! | اما در اين موضوع، روى سخن آنان با شيعه است و به ساير فرق مسلمين كارى ندارند، و دانسته يا ندانسته (البته عمدتاً دانسته و به عمد) از ديگر فرقه ها جانبدارى مى كنند! | ||
=== | |||
در بررسى نظريه آنان به چند نكته اشاره كرده، و جايگاه مهم و اعتقادى امامت و غدير را در بيان قرآن كريم و احاديث پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و اهل بيت عصمت عليهم السلام بازشناسى مى كنيم: | |||
===نكته اول=== | |||
اين گروه معمولاً كسانى اند كه پيامبرى پيامبر صلى الله عليه و آله را در ارتباط با جهان غيب و عالم ديگر نمى دانند و تمامى مسائل مذهب را به نحوى توجيه مادى و زمينى مى كنند. | |||
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله را - كه پيام آور الهى است - مصلح و نابغه اى بيش نمى دانند، و در احكام دين باورشان اين است كه بايد با ملاک هاى مادى و زمينى سازگار باشد. | |||
از اين رو، تاريخى دانستن امامت و كم اهميت جلوه دادن آن مربوط به تفكرات چنين افرادى است، كه دين داران - به خاطر الهى و غيبى و آسمانى دانستن دين - اين تفكرات را نمى پذيرند. | |||
اما اين كه گمان مى كنند طرح چنين مسائلى موجب اختلاف ميان مسلمين است، در پاسخ آنان مى گوييم: | |||
اگر به راستى در پيشنهاد خود خير خواهيد، مسلمانان را وادار كنيد كه با پذيرش حقيقت بر محور آن چرخيده، و وحدت را بر پايه حق و حقيقت ايجاد كنند. | |||
نه اينكه بهانه ايجاد وحدت بسيارى از محورهاى آن را زير پا بگذارند، و وحدتى موقت و زودگذر به دست آورند! | |||
===نكته دوم=== | |||
توجه به مفهوم و جايگاه امامت نشانگر اعتقادى بودن اين اصل است. | توجه به مفهوم و جايگاه امامت نشانگر اعتقادى بودن اين اصل است. | ||
در قرآن كريم درباره | در قرآن كريم درباره ابراهيم خليل عليه السلام و امامت او مى خوانيم: | ||
«وَ إِذِ ابْتَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ ۖ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا ۖ قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي ۖ قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ»<ref>بقره/۱۲۴.</ref>: | |||
هنگامى كه پروردگار ابراهيم او را به حوادثى آزمود و او از عهده تمامى آنها به خوبى بر آمد خداوند فرمود اينک تو را براى مردمان امام قرار دادم ابراهيم پرسيد و از فرزندان من خداوند فرمود پيمان امامت من ستمكاران را نخواهد رسيد. | هنگامى كه پروردگار ابراهيم او را به حوادثى آزمود و او از عهده تمامى آنها به خوبى بر آمد خداوند فرمود اينک تو را براى مردمان امام قرار دادم ابراهيم پرسيد و از فرزندان من خداوند فرمود پيمان امامت من ستمكاران را نخواهد رسيد. | ||
بنابراين امامت عهدى از سوى پروردگار و مقامى بس بلند است، كه عصمت لازمه آن است، و از اين رو به جعل و نصب خداوند تحقق مى پذيرد. از سوى ديگر، تعبيرات حديث مشهور ثقلين به گونه اى است كه نشان مى دهد امام به ضميمه قرآن كريم جانشين به حق | بنابراين امامت عهدى از سوى پروردگار و مقامى بس بلند است، كه عصمت لازمه آن است، و از اين رو به جعل و نصب خداوند تحقق مى پذيرد. | ||
از سوى ديگر، تعبيرات حديث مشهور ثقلين به گونه اى است كه نشان مى دهد امام به ضميمه قرآن كريم جانشين به حق پيامبر صلى الله عليه و آله در تمامى ابعاد نبوت و رسالت است، به جز نبوت تشريعى در امام. اين دو هرگز از يكديگر جدا نمى شوند، و در كنار هم از آيين اسلام و آموزه هاى نبوت حكايت مى كنند. | |||
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: ِ إِنِّي مُخَلِّفٌ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي. اُنْظُرُوا كَيْفَ تَخْلُفُونِّي فِيهِمَا.<ref>الكافى: ج ۱ ص ۲۹۳. شرح نهج البلاغه: ج ۶ ص ۳۷۵.</ref> | |||
واژه «مُخَلِّف» نشانگر اين است كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله بايد از سوى خداوند جانشين معرفى كند<ref>همانگونه كه خود رسول الله صلى الله عليه و آله از سوى خداوند متعال برگزيده شده است.</ref>، و از ضميمه قرآن به اهل بيت عليهم السلام بر مى آيد كه جانشين او تنها جنبه حاكميت سياسى و زمامدارى اجتماعى ندارد، بلكه در تمامى شؤون و ابعاد شخصيت رسول الله صلى الله عليه وآله جانشينى دارد. | |||
به جز نبوت تشريعى و قانون آورى كه خود بارها تذكر فرمود: | |||
يَا عَلِيّ، أنْتَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى. إلَّا أَنَّهُ لَا نَبِيَّ بَعْدِي<ref>الكافى: ج ۸ ص ۱۰۷.</ref>: اى على، تو نسبت به من جايگاه هارون را دارى نسبت به موسى. به جز اينكه پس از من پيامبرى نخواهد بود (و پس از موسى پيامبرى ادامه يافت). | |||
در حديث حضرت كاظم عليه السلام آمده است: | در حديث حضرت كاظم عليه السلام آمده است: الْإِمَامَةُ هِيَ النُّورُ.<ref>الكافى: ج ۱ ص ۱۹۶.</ref> | ||
همچنين در روايت مشهور حضرت رضا عليه السلام مى خوانيم: إِنَ الْإِمَامَةَ مَنْزِلَةُ الْأَنْبِيَاءِ وَ إِرْثُ الْأَوْصِيَاءِ... .ِ إِنَّ الْإِمَامَةَ خِلَافَةُ اللَّهِ وَ خِلَافَةُ رَسُولِهِ صلی الله علیه و آله وَ مَقَامُ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام وَ خِلَافَةُ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ علیهماالسلام... . إِنَّ الْإِمَامَ زِمَامُ الدِّينِ وَ نِظَامُ الْمُسْلِمِينَ وَ صَلَاحُ الدُّنْيَا وَ عِزُّ الْمُؤْمِنِينَ... . انَّ الْإِمَامة أُسُّ الْإِسْلَامِ النَّامِي وَ فَرْعُهُ السَّامِی.<ref>الكافى: ج ۱ ص ۲۰۰.</ref> | |||
از اين رو، پيامبر اكرم صلى الله عليه | خلاصه مضمون عبارت اين است: امامت پايه بالنده اسلام و شاخه بلند آن است. | ||
=== | |||
امامت از جهت منزلت و شأن و موقعيت و ژرفايى، برتر از دسترسى خرده اى مردمان است، كه بتوانند با رأى و انتخاب خود امامى بر پا كنند. | |||
از اين رو، پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله امام و امامت را جاى نشينى همه جانبه خود معرفى كرده، و آن را داراى مقامات والا دانست، و در طول بيست و اندى سال پيامبرى خود مقام امامت و برترى هاى على عليه السلام را گوشزد فرمود، و شؤون مهم او را همچون سرپرستى و ولايت در تكوين و تشريع، ابلاغ متن دين، تبيين و تفسير قرآن و احكام، زمامدارى و حكومت جامعه، علم غيب، عصمت، شجاعت و پهلوانى و... تذكر فرمود. | |||
===نكته سوم=== | |||
اهميت مسئله امامت اميرالمؤمنين عليه السلام تا بدان جاست كه در قرآن كريم آيات فراوان بر آن نزول يافته. از جمله: | اهميت مسئله امامت اميرالمؤمنين عليه السلام تا بدان جاست كه در قرآن كريم آيات فراوان بر آن نزول يافته. از جمله: | ||
# | #«إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ»<ref>مائده/۵۵.</ref>: سرپرست و رهبر شما تنها خداوند است و پيامبر او و آنان كه ايمان آورده و نماز بر پا مى دارند و در حال ركوع زكات مى پردازند. تمامى تفاسير شيعه و اكثر تفاسير اهل تسنن اتفاق دارند بر اين كه اين آيه درباره اميرالمؤمنين على عليه السلام است، آن هنگام كه در نماز و در حال ركوع زكات دارند.<ref>در تفاسير شيعه: تفسير مجمع البيان: ج ۳ ص ۲۰۹. تفسير القمى: ج ۱ ص ۱۷۰. تفسير العيّاشى: ج ۲ ص۵۶، ۵۸. در تفاسير سنى: تفسير كشاف، ج ۱ ص ۶۲۳ . تفسير فخر رازى: ج ۱۲ ص ۲۵. تفسير طبرى: ج ۶ ص ۱۸۶.</ref> | ||
# | #«أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ»<ref>نساء/۵۹.</ref>: اى ايمانيان از خدا اطاعت كنيد و فرمان رسول و صاحبان امر را گردن نهيد. طبق تفاسير، اولى الأمر امامان معصوم عليهم السلام مى باشند.<ref>در تفاسير شيعه: تفسير مجمع البيان: ج ۳ ص ۶۲ . تفسير القمى: ج ۱ ص ۱۴۱. تفسير العياشى: ج ۱ ص۴۱۰-۴۱۴. تفاسير سنى: تفسير الكشاف: ج ۱ ص ۵۳۵ . تفسير فخر رازى: ج ۱ ص ۱۴۲. تفسير طبرى: ج ۵ ص ۹۳.</ref> | ||
# | #«الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِيناً»<ref>مائده/۳.</ref>: امروز دين شما را كامل و نعمت را بر شما تمام كردم و خشنودم كه اسلام دين شما باشد.<ref>در تفاسير شيعه: تفسير مجمع البيان: ج ۳ ص ۱۵۶. تفسير القمى: ج ۱ ص ۱۶۲. تفسير العيّاشى: ج ۲ ص ۹. در تفاسير سنى: تفسير كشاف: ج ۱ ص ۵۹۳ . تفسير فخر رازى: ج ۱۲ ص ۱۳۶. تفسير طبرى: ج ۶ ص ۵۱.</ref> | ||
مى بينيم كه آيات فوق و ده ها آيه ديگر، با ملاحظه شأن نزول آن ها، درباره امامت و ولايت و سرپرستى امام اميرالمؤمنين عليه السلام است. | مى بينيم كه آيات فوق و ده ها آيه ديگر، با ملاحظه شأن نزول آن ها، درباره امامت و ولايت و سرپرستى امام اميرالمؤمنين عليه السلام است. | ||
=== | ===نكته چهارم=== | ||
زمينه هاى پيشين وصايت و امامت اميرالمؤمنين على عليه السلام در غدير است. نائب و منوب عنه بايستى با يكديگر سنخيت كامل و شباهت تام داشته باشند. | زمينه هاى پيشين وصايت و امامت اميرالمؤمنين على عليه السلام در غدير است. نائب و منوب عنه بايستى با يكديگر سنخيت كامل و شباهت تام داشته باشند. | ||
از اين رو، پيامبر اكرم صلى الله عليه | از اين رو، پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله از پيش او را در بستر مهر و محبت و در فضاى جان و خانه خويش تربيت و با روحيات و اخلاقيات خويش مأنوس كرد. | ||
در اين زمينه، خود على عليه السلام در خطبه قاصعه چنين حكايت مى كند<ref>نهج البلاغه (فيض): ص ۷۶۶ خطبه ۲۳۴، و اين عبارت در ص ۸۰۲ . شرح نهج البلاغه: ج ۱۳ ص ۱۹۷. بحار الانوار: ج ۱۴ ص ۴۷۵.</ref>: ... شما مى دانيد كه مرا نزد رسول خدا صلى الله عليه و آله چه مقام است و خويشاوندى ام با او در چه نسبت است؟ | |||
آنگاه كه كودک بودم مرا در دامان خود مى نهاد و بر سينه خود مى فشرد، و در بستر خود مى خوابانيد و تنم را به تن خويش مى سود و بوى خوش خود را به من مى بويانيد، و گاه چيزى را مى جويد و سپس آن را به من مى خورانيد. | آنگاه كه كودک بودم مرا در دامان خود مى نهاد و بر سينه خود مى فشرد، و در بستر خود مى خوابانيد و تنم را به تن خويش مى سود و بوى خوش خود را به من مى بويانيد، و گاه چيزى را مى جويد و سپس آن را به من مى خورانيد. | ||
از من فروغى در گفتار نديد و خطايى در كردار نيافت... . و من در پى او بودم - در سفر و حضر - چنانكه شتربچه در پى مادر. هر روز از اخلاق خود براى من نشانه اى بر پا | از من فروغى در گفتار نديد و خطايى در كردار نيافت... . و من در پى او بودم - در سفر و حضر - چنانكه شتربچه در پى مادر. هر روز از اخلاق خود براى من نشانه اى بر پا مى داشت و مرا به پيروى آن مى گماشت. او هر سال در غار حرا خلوت مى گزيد، و من او را مى ديدم و كسى جز من او نمى ديد. آن هنگام جز خانه اى كه رسول خدا صلى الله عليه و آله و خديجه در آن بودند، در هيچ خانه اى مسلمانى راه نيافته بود، و من سومين آنان بودم. | ||
نور وحى نبوت را مى ديدم و بوى آن را مى شنودم، و هنگامى كه وحى براو فرود آمد ناله شيطان را شنيدم و گفتم: اى فرستاده خدا ! اين آوا چيست؟ فرمود: اين شيطان است، و از آن كه او بپرستيد نوميد شده است. همانا تو مى شنوى آنچه را من مى شنوم و مى بينى آنچه را من مى بينم، جز اينكه تو پيامبر نيستى، بلكه وزيرى و به راه خير مى روى. | نور وحى نبوت را مى ديدم و بوى آن را مى شنودم، و هنگامى كه وحى براو فرود آمد ناله شيطان را شنيدم و گفتم: اى فرستاده خدا ! اين آوا چيست؟ فرمود: اين شيطان است، و از آن كه او بپرستيد نوميد شده است. همانا تو مى شنوى آنچه را من مى شنوم و مى بينى آنچه را من مى بينم، جز اينكه تو پيامبر نيستى، بلكه وزيرى و به راه خير مى روى. | ||
و نيز مى بينم در هنگام نزول آيه | و نيز مى بينم در هنگام نزول آيه «وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ»<ref>شعراء/۲۱۴.</ref>: | ||
(اى پيامبر) خويشان نزديک خود را بترسان، پيامبر گرامى صلى الله عليه و آله سه بار اعلام فرمود كه: | |||
گر چه در كتب تاريخى نيز آورده اند، و از نظر حديثى در كتب حديث، و از جهت معانى لغات در كتب لغت، و از لحاظ نزول آيات مربوطه در تقاسير، و از جهت ادبيات غدير در كتب ادبى نيز آورده اند. در اين باره به مدارک زير از | شما عشيره و خويشاوندان من هستيد و همانا خداوند پيامبرى برنيانگيخت مگر آنكه از خاندان او برادر و وزير و وارث و جانشين برايش برپا كرد. پس كدامتان با من بيعت مى كند كه برادر و وارث و وصى من باشد و نسبت به من همانند هارون نسبت به موسى گردد، گر چه بس پس از من پيامبرى نخواهد بود؟ | ||
تمام خويشان سكوت كردند. آنگاه فرمود: يكى از شما به پا خيزد و الا از غير شما خواهد بود و شما پشيمان خواهيد شد. در اينجا على عليه السلام به پا خاست. | |||
حضرت فرمود: نزديک آى. حضرت نزديک آمد و او را مورد مهر ويژه خود قرار داد و فرمود: او را از حكمت و دانش سيراب نمودم.<ref>بحار الانوار: ج ۱۸ ص ۱۶۳.</ref> | |||
اين رويدادها و صدها مانند آن در طول پيامبرى رسول خدا صلى الله عليه و آله نسبت به اميرالمؤمنين عليه السلام نشان مراقبت و تربيت او است براى احراز مقام الهى امامت و خلافت. | |||
===نكته پنجم=== | |||
از عصر حادثه غدير تا كنون، مسلمانان و به تبع آنان ديگران به اين واقعه عظيم و مسئله امامت و خلافت به ديد يک اصل اعتقادى نگريسته، و آن را در كتب عقائد نقل و بررسى كرده اند. | |||
گر چه در كتب تاريخى نيز آورده اند، و از نظر حديثى در كتب حديث، و از جهت معانى لغات در كتب لغت، و از لحاظ نزول آيات مربوطه در تقاسير، و از جهت ادبيات غدير در كتب ادبى نيز آورده اند. | |||
در اين باره به مدارک زير از اهل سنت دقت و توجه كنيد: | |||
*از مورخان: بلاذرى (م ۲۷۹ ق) در «انساب الاشراف»، ابن قتيبه (م ۲۷۶ ق) در «المعارف» و «الامامة و السياسة»، طبرى (م ۳۱۰ق) در كتابى مستقل در مورد حديث غدير، خطيب بغدادى (م ق) در تاريخ خود. | *از مورخان: بلاذرى (م ۲۷۹ ق) در «انساب الاشراف»، ابن قتيبه (م ۲۷۶ ق) در «المعارف» و «الامامة و السياسة»، طبرى (م ۳۱۰ق) در كتابى مستقل در مورد حديث غدير، خطيب بغدادى (م ق) در تاريخ خود. | ||
*از محدثان: | *از محدثان: محمد بن ادریس شافعی (م ۲۰۴ ق) به نقل «النهايه» ابن اثير، احمد بن حنبل (م ۲۴۱ ق) در مسند و مناقب، ابن ماجه (م ۲۷۳ق) در سنن، ترمذى (م ۲۷۶ ق) در صحيح. | ||
*از مفسران: طبرى (م ۳۱۰ ق) در تفسير خود، ثعلبى (م ۴۲۷ يا ۴۳۷ ق) در تفسير خود، واحدى (م ۴۶۸ ق) در «اسباب النزول»، فخر رازى (م ۶۰۶ ق) در تفسير خود. | *از مفسران: طبرى (م ۳۱۰ ق) در تفسير خود، ثعلبى (م ۴۲۷ يا ۴۳۷ ق) در تفسير خود، واحدى (م ۴۶۸ ق) در «اسباب النزول»، فخر رازى (م ۶۰۶ ق) در تفسير خود. | ||
*از متكلمان: قاضى ابوبكر باقلانى بصرى (م ۴۰۳ ق) در «التمهيد»، قاضى عبدالرحمن ايجى شافعى (م ۷۵۶ ق) در «المواقف»، شريف جرجانى (م ۸۱۶ ق) در «شرح المواقف»، قوشجى (م ۸۷۹ ق) در «شرح تجريد». | *از متكلمان: قاضى ابوبكر باقلانى بصرى (م ۴۰۳ ق) در «التمهيد»، قاضى عبدالرحمن ايجى شافعى (م ۷۵۶ ق) در «المواقف»، شريف جرجانى (م ۸۱۶ ق) در «شرح المواقف»، قوشجى (م ۸۷۹ ق) در «شرح تجريد». | ||
*از لغت شناسان و صاحبان معاجم در ذيل كلمات «مولى» و «خم» و «غدير» و «ولى» و...: ابن دريد (م ۳۲۱ ق) در «جمهره»<ref>جمهره: ج ۱ ص ۷۱.</ref>، ابن اثير در «النهايه».<ref>الغدير: ج ۱ ص۶-۸.</ref> | *از لغت شناسان و صاحبان معاجم در ذيل كلمات «مولى» و «خم» و «غدير» و «ولى» و...: ابن دريد (م ۳۲۱ ق) در «جمهره»<ref>جمهره: ج ۱ ص ۷۱.</ref>، ابن اثير در «النهايه».<ref>الغدير: ج ۱ ص۶-۸.</ref> | ||
اين نوع نقل ها نشان دهنده اين است كه مسئله امامت و غدير در نظر آنان صرفاً مسئله اى تاريخى نيست. | اين نوع نقل ها نشان دهنده اين است كه مسئله امامت و غدير در نظر آنان صرفاً مسئله اى تاريخى نيست. | ||
=== | ===نكته ششم=== | ||
پاسخ به دو پرسش: | پاسخ به دو پرسش: | ||
=== | ====پرسش يكم==== | ||
اگر داستان غدير اين اندازه در ميان شعه و سنى مشهور است، پس به چه دليل اهل تسنن ولايت و امامت اميرالمؤمنين على عليه السلام را نمى پذيرند؟ | اگر داستان غدير اين اندازه در ميان شعه و سنى مشهور است، پس به چه دليل اهل تسنن ولايت و امامت اميرالمؤمنين على عليه السلام را نمى پذيرند؟ | ||
==== | ====پاسخ==== | ||
#ما نيز از حق جويان اهل تسنن اين پرسش را داريم؛ كه با وجود اين همه براهين بر امامت اميرالمؤمنين على عليه السلام، چگونه است كه آنان در برابر اين حق تسليم نمى شوند؟ چرا با خود حديث نفس نمى كنند كه راه حق را طى كرده و بر فرمان خداوند گردن گذارند؟ | #ما نيز از حق جويان اهل تسنن اين پرسش را داريم؛ كه با وجود اين همه براهين بر امامت اميرالمؤمنين على عليه السلام، چگونه است كه آنان در برابر اين حق تسليم نمى شوند؟ چرا با خود حديث نفس نمى كنند كه راه حق را طى كرده و بر فرمان خداوند گردن گذارند؟ | ||
#كه منكران خدا با وجود روشن ترين براهين بروجود آفريدگار جهان هستى او را منكر شده اند؟ اين چنين پرسشى در مراحل پيش از امامت نيز جارى است؛ كه به چه علت غير مسلمانان با وجود اين همه دلايل حقانيت اسلام آن را نپذيرفته اند؟ همچنين چطور است. پاسخ اين گونه پرسش ها اين است كه بشر مىتواند دچار خودخواهى و تعصب و كوردلى شده، از ديدن حقايق سرباز زند، و به تقليد از گذشتگان پرداخته در راه هواى نفس گام بردارد. البته پذيرفتن حق هم چندان ساده نيست و التزام و مقيد بودن به لوازم حق در عمل بسى دشوارتر مى نمايد. مخصوصاً اگر لازمه پذيرش حق دست برداشتن از تعلقات بسيارى مى باشد. | #كه منكران خدا با وجود روشن ترين براهين بروجود آفريدگار جهان هستى او را منكر شده اند؟ اين چنين پرسشى در مراحل پيش از امامت نيز جارى است؛ كه به چه علت غير مسلمانان با وجود اين همه دلايل حقانيت اسلام آن را نپذيرفته اند؟ همچنين چطور است. پاسخ اين گونه پرسش ها اين است كه بشر مىتواند دچار خودخواهى و تعصب و كوردلى شده، از ديدن حقايق سرباز زند، و به تقليد از گذشتگان پرداخته در راه هواى نفس گام بردارد. البته پذيرفتن حق هم چندان ساده نيست و التزام و مقيد بودن به لوازم حق در عمل بسى دشوارتر مى نمايد. مخصوصاً اگر لازمه پذيرش حق دست برداشتن از تعلقات بسيارى مى باشد. | ||
#به خاطر شهرت خطابه غدير، به ويژه جمله | #به خاطر شهرت خطابه غدير، به ويژه جمله «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ...» آنان كه نتوانسته اند اصل حديث را انكار كنند، در صدد تأويل و برگرداندن الفاظ از معانى خود برآمده، مقصود و معنى را دگرگون كرده اند! مثلاً كلمه «مولى» را - كه در اين خطابه به دليل قرائن قطعى<ref>يكى از آن ها جمله «الست اولى بكم من انفسكم» است.</ref>به معناى سرپرست و اولى به تصرف است - به دوست و محب و... معنى كرده اند. | ||
==== | ====پرسش دوم==== | ||
آيا حديث و خطبه غدير گفتارى كوتاه بوده يا يک سخنرانى و خطابه مفصل؟ | آيا حديث و خطبه غدير گفتارى كوتاه بوده يا يک سخنرانى و خطابه مفصل؟ | ||
===== | =====پاسخ===== | ||
آنچه اهل تسنن در كتب خود به تواتر آورده اند دو مورد است: يكى اصل حديث غدير كه كوتاه و مختصر نقل شده، و طولانى ترين آن در الغدير آمده است.<ref>الغدير: ج ۱ ص۱۰، ۱۱.</ref>و ديگر اينكه در بيشتر احاديث و نقل هاى اهل سنت مى بينيم كه پيامبر صلى الله عليه و آله ايراد سخنرانى كرده اند، و با آن شرايط بايستى به تفصيل سخن گفته باشند: | آنچه اهل تسنن در كتب خود به تواتر آورده اند دو مورد است: يكى اصل حديث غدير كه كوتاه و مختصر نقل شده، و طولانى ترين آن در الغدير آمده است.<ref>الغدير: ج ۱ ص۱۰، ۱۱.</ref>و ديگر اينكه در بيشتر احاديث و نقل هاى اهل سنت مى بينيم كه پيامبر صلى الله عليه و آله ايراد سخنرانى كرده اند، و با آن شرايط بايستى به تفصيل سخن گفته باشند: | ||
#زيد ابن ارقم مى گويد: رسول خدا صلى الله عليه و آله در روز غدير خم ايراد خطابه كرده و فرمود: من كنت مولاه فعلى مولاه. اللهم وال من والاه و عاد من عاداه... .<ref>تاريخ دمشق: ج ۴۲ ص ۲۱۷ ح ۸۷۰۷ . تاريخ الاسلام (عهد الخلفاء): ص ۶۳۲ . تاريخ دمشق: ج ۲ ص ۴۱ ح ۵۴۱.</ref> | #زيد ابن ارقم مى گويد: رسول خدا صلى الله عليه و آله در روز غدير خم ايراد خطابه كرده و فرمود: من كنت مولاه فعلى مولاه. اللهم وال من والاه و عاد من عاداه... .<ref>تاريخ دمشق: ج ۴۲ ص ۲۱۷ ح ۸۷۰۷ . تاريخ الاسلام (عهد الخلفاء): ص ۶۳۲ . تاريخ دمشق: ج ۲ ص ۴۱ ح ۵۴۱.</ref> | ||
| خط ۷۱: | خط ۱۰۷: | ||
#عمر بن ذى مر و زيد بن ارقم گويند: رسول خدا صلى الله عليه و آله در روز غدير ايراد خطبه كرده و فرمود: من كنت مولاه... .<ref>المعجم الكبير: ج ۵ ص ۱۹۲ ح ۵۰۵۹ ، به نقل از: نور الامير: ص۱۶، ۱۷.</ref> | #عمر بن ذى مر و زيد بن ارقم گويند: رسول خدا صلى الله عليه و آله در روز غدير ايراد خطبه كرده و فرمود: من كنت مولاه... .<ref>المعجم الكبير: ج ۵ ص ۱۹۲ ح ۵۰۵۹ ، به نقل از: نور الامير: ص۱۶، ۱۷.</ref> | ||
مى بينيم در اين سه نقل و صدها نقل ديگر، جمله «خطب رسول الله صلى الله عليه و آله» و «خطبنا رسول الله صلى الله عليه و آله» و امثال آن را آورده اند، كه به معناى نوعى سخنرانى است؛ سخنرانى كه در ابتدا با حمد و ثناى الهى آغاز مى شود و جنبه تفصيلى دارد، و با حديث كوتاه، آن هم در آن شرايط و با آن مقدمات ويژه و استثنايى سازگارى ندارد. | مى بينيم در اين سه نقل و صدها نقل ديگر، جمله «خطب رسول الله صلى الله عليه و آله» و «خطبنا رسول الله صلى الله عليه و آله» و امثال آن را آورده اند، كه به معناى نوعى سخنرانى است؛ سخنرانى كه در ابتدا با حمد و ثناى الهى آغاز مى شود و جنبه تفصيلى دارد، و با حديث كوتاه، آن هم در آن شرايط و با آن مقدمات ويژه و استثنايى سازگارى ندارد. | ||
=== | ===نكته هفتم=== | ||
پاسخ به دو پرسش: | پاسخ به دو پرسش: | ||
==== | ====پرسش يكم==== | ||
اگر داستان غدير اين اندازه در ميان شعه و سنى مشهور است، پس به چه دليل اهل تسنن ولايت و امامت اميرالمؤمنين على عليه السلام را نمى پذيرند؟ | اگر داستان غدير اين اندازه در ميان شعه و سنى مشهور است، پس به چه دليل اهل تسنن ولايت و امامت اميرالمؤمنين على عليه السلام را نمى پذيرند؟ | ||
==== | ====پاسخ==== | ||
#ما نيز از حق جويان اهل تسنن اين پرسش را داريم؛ كه با وجود اين همه براهين بر امامت اميرالمؤمنين على عليه السلام، چگونه است كه آنان در برابر اين حق تسليم نمى شوند؟ چرا با خود حديث نفس نمى كنند كه راه حق را طى كرده و بر فرمان خداوند گردن گذارند؟ | #ما نيز از حق جويان اهل تسنن اين پرسش را داريم؛ كه با وجود اين همه براهين بر امامت اميرالمؤمنين على عليه السلام، چگونه است كه آنان در برابر اين حق تسليم نمى شوند؟ چرا با خود حديث نفس نمى كنند كه راه حق را طى كرده و بر فرمان خداوند گردن گذارند؟ | ||
#اين چنين پرسشى در مراحل پيش از امامت نيز جارى است؛ كه به چه علت غير مسلمانان با وجود اين همه دلايل حقانيت اسلام آن را نپذيرفته اند؟ همچنين چطور است كه منكران خدا با وجود روشن ترين براهين بروجود آفريدگار جهان هستى او را منكر شده اند؟ پاسخ اين گونه پرسش ها اين است كه بشر مىتواند دچار خودخواهى و تعصب و كوردلى شده، از ديدن حقايق سرباز زند، و به تقليد از گذشتگان پرداخته در راه هواى نفس گام بردارد. البته پذيرفتن حق هم چندان ساده نيست و التزام و مقيد بودن به لوازم حق در عمل بسى دشوارتر مى نمايد. مخصوصاً اگر لازمه پذيرش حق دست برداشتن از تعلقات بسيارى مى باشد. | #اين چنين پرسشى در مراحل پيش از امامت نيز جارى است؛ كه به چه علت غير مسلمانان با وجود اين همه دلايل حقانيت اسلام آن را نپذيرفته اند؟ همچنين چطور است كه منكران خدا با وجود روشن ترين براهين بروجود آفريدگار جهان هستى او را منكر شده اند؟ پاسخ اين گونه پرسش ها اين است كه بشر مىتواند دچار خودخواهى و تعصب و كوردلى شده، از ديدن حقايق سرباز زند، و به تقليد از گذشتگان پرداخته در راه هواى نفس گام بردارد. البته پذيرفتن حق هم چندان ساده نيست و التزام و مقيد بودن به لوازم حق در عمل بسى دشوارتر مى نمايد. مخصوصاً اگر لازمه پذيرش حق دست برداشتن از تعلقات بسيارى مى باشد. | ||
#به خاطر شهرت خطابه غدير، به ويژه جمله «من كنت مولاه...» آنان كه نتوانسته اند اصل حديث را انكار كنند، در صدد تأويل و برگرداندن الفاظ از معانى خود برآمده، مقصود و معنى را دگرگون كرده اند! مثلاً كلمه «مولى» را - كه در اين خطابه به دليل قرائن قطعى<ref>يكى از آن ها جمله «الست اولى بكم من انفسكم» است.</ref>به معناى سرپرست و اولى به تصرف است - به دوست و محب و... معنى كرده اند. | #به خاطر شهرت خطابه غدير، به ويژه جمله «من كنت مولاه...» آنان كه نتوانسته اند اصل حديث را انكار كنند، در صدد تأويل و برگرداندن الفاظ از معانى خود برآمده، مقصود و معنى را دگرگون كرده اند! مثلاً كلمه «مولى» را - كه در اين خطابه به دليل قرائن قطعى<ref>يكى از آن ها جمله «الست اولى بكم من انفسكم» است.</ref>به معناى سرپرست و اولى به تصرف است - به دوست و محب و... معنى كرده اند. | ||
==== | ====پرسش دوم==== | ||
آيا حديث و خطبه غدير گفتارى كوتاه بوده يا يک سخنرانى مفصل؟ | آيا حديث و خطبه غدير گفتارى كوتاه بوده يا يک سخنرانى مفصل؟ | ||
==== | ====پاسخ==== | ||
آنچه اهل تسنن در كتب خود به تواتر آورده اند دو مورد است: يكى اصل حديث غدير كه كوتاه و مختصر نقل شده، و طولانى ترين آن در الغدير آمده است.<ref>الغدير: ج ۱ ص۱۰، ۱۱.</ref>و ديگر اينكه در بيشتر احاديث و نقل هاى | آنچه اهل تسنن در كتب خود به تواتر آورده اند دو مورد است: يكى اصل حديث غدير كه كوتاه و مختصر نقل شده، و طولانى ترين آن در الغدير آمده است.<ref>الغدير: ج ۱ ص۱۰، ۱۱.</ref>و ديگر اينكه در بيشتر احاديث و نقل هاى اهل سنت مى بينيم كه پيامبر صلى الله عليه و آله ايراد سخنرانى كرده اند، و با آن شرايط بايستى به تفصيل سخن گفته باشند: | ||
#زيد ابن ارقم مى گويد: رسول خدا صلى الله عليه و آله در روز غدير خم ايراد خطابه كرده و فرمود: من كنت مولاه فعلى مولاه. اللهم وال من والاه و عاد من عاداه... .<ref>تاريخ دمشق: ج ۴۲ ص ۲۱۷ ح ۸۷۰۷ . تاريخ الاسلام (عهد الخلفاء): ص ۶۳۲ . تاريخ دمشق: ج ۲ ص ۴۱ ح ۵۴۱.</ref> | #زيد ابن ارقم مى گويد: رسول خدا صلى الله عليه و آله در روز غدير خم ايراد خطابه كرده و فرمود: من كنت مولاه فعلى مولاه. اللهم وال من والاه و عاد من عاداه... .<ref>تاريخ دمشق: ج ۴۲ ص ۲۱۷ ح ۸۷۰۷ . تاريخ الاسلام (عهد الخلفاء): ص ۶۳۲ . تاريخ دمشق: ج ۲ ص ۴۱ ح ۵۴۱.</ref> | ||
#حذيفة بن اسيد گويد: همانا رسول خدا صلى الله عليه و آله در روز غدير خم در زير درختانى ايراد خطبه كرده و فرمود: من كنت مولاه... .<ref>كنز العمال: ج ۱ ص ۱۸۸ ح ۹۵۸. البداية و النهاية: ج ۷ ص ۳۶۲، حوادث سال ۴۰.</ref> | #حذيفة بن اسيد گويد: همانا رسول خدا صلى الله عليه و آله در روز غدير خم در زير درختانى ايراد خطبه كرده و فرمود: من كنت مولاه... .<ref>كنز العمال: ج ۱ ص ۱۸۸ ح ۹۵۸. البداية و النهاية: ج ۷ ص ۳۶۲، حوادث سال ۴۰.</ref> | ||
#عمر بن ذى مر و زيد بن ارقم گويند: رسول خدا صلى الله عليه و آله در روز غدير ايراد خطبه كرده و فرمود: من كنت مولاه... .<ref>المعجم الكبير: ج ۵ ص ۱۹۲ ح۵۰۵۹. به نقل از: نور الامير: ص۱۶، ۱۷.</ref> | #عمر بن ذى مر و زيد بن ارقم گويند: رسول خدا صلى الله عليه و آله در روز غدير ايراد خطبه كرده و فرمود: من كنت مولاه... .<ref>المعجم الكبير: ج ۵ ص ۱۹۲ ح۵۰۵۹. به نقل از: نور الامير: ص۱۶، ۱۷.</ref> | ||
مى بينيم در اين سه نقل و صدها نقل ديگر، جمله «خطب رسول الله صلى الله عليه و آله» و «خطبنا رسول الله صلى الله عليه و آله» و امثال آن را آورده اند، كه به معناى نوعى سخنرانى است؛ سخنرانى كه در ابتدا با حمد و ثناى الهى آغاز مى شود و جنبه تفصيلى دارد، و با حديث كوتاه، آن هم در آن شرايط و با آن مقدمات ويژه و استثنايى سازگارى ندارد. | مى بينيم در اين سه نقل و صدها نقل ديگر، جمله «خطب رسول الله صلى الله عليه و آله» و «خطبنا رسول الله صلى الله عليه و آله» و امثال آن را آورده اند، كه به معناى نوعى سخنرانى است؛ سخنرانى كه در ابتدا با حمد و ثناى الهى آغاز مى شود و جنبه تفصيلى دارد، و با حديث كوتاه، آن هم در آن شرايط و با آن مقدمات ويژه و استثنايى سازگارى ندارد. | ||
=== | ===نكته هشتم=== | ||
يكى از نكات مهمى كه به عنوان پيش درآمد امامت و غدير بايد مطرح شود ضرورت شناخت امام است. اين مبحث از دو بُعد قابل بررسى است: | يكى از نكات مهمى كه به عنوان پيش درآمد امامت و غدير بايد مطرح شود ضرورت شناخت امام است. اين مبحث از دو بُعد قابل بررسى است: | ||
==== | ====بُعد تشريعى==== | ||
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است: | رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است: | ||
مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً: | |||
هر كس بميرد در حالى كه امام زمان خودش را نشناخته باشد، مرگ او مرگ دوران جاهليت است؛ يعنى مانند مردمان دوران جاهليت از دنيا رفته و از اسلام بهره اى نبرده است. آن دينى كه توحيد و نبوت و معاد هم در آن باشد، اما ولايت در آن نباشد دين نبوده و گمراهى و ضلالت است. | |||
مؤيد اين مطلب جمله اى است كه در ابتداى دعا در زمان غيبت امام عصر عليه السلام آمده است: اللَّهُمَ عَرِّفْنِي حُجَّتَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ دِينِي. | |||
شناخت امام به اندازه اى مهم و داراى اهميت است كه مى توان گفت: بدون معرفت امام شناخت كامل خداوند ممكن نيست.<ref>امام صادق عليه السلام فرموده اند: ...بنا عُبِد الله و لولانا ما عرف الله... . بحار الانوار: ج ۲۶ ص ۲۴۶ ح ۱۴.</ref>در حقيقت امام شناسى پايه و اساس خداشناسى است. | شناخت امام به اندازه اى مهم و داراى اهميت است كه مى توان گفت: بدون معرفت امام شناخت كامل خداوند ممكن نيست.<ref>امام صادق عليه السلام فرموده اند: ...بنا عُبِد الله و لولانا ما عرف الله... . بحار الانوار: ج ۲۶ ص ۲۴۶ ح ۱۴.</ref>در حقيقت امام شناسى پايه و اساس خداشناسى است. | ||
امام حسين عليه السلام نيز به اين مطلب تصريح دارند، هنگامى كه از آن حضرت پرسيدند: يابن رسول الله، ما معرفة الله؟ اى فرزند رسول خدا، معرفت و شناخت خدا چيست و چگونه است؟ فرمود: | امام حسين عليه السلام نيز به اين مطلب تصريح دارند، هنگامى كه از آن حضرت پرسيدند: | ||
يابن رسول الله، ما معرفة الله؟ اى فرزند رسول خدا، معرفت و شناخت خدا چيست و چگونه است؟ | |||
فرمود: مَعْرِفَةُ أَهْلِ كُلِ زَمَانٍ إِمَامَهُمُ الَّذِي يَجِبُ عَلَيْهِمْ طَاعَتُهُ: | |||
معرفت خدا اين است كه مردم هر عصر و زمانى امام و پيشواى خود را بشناسند. آن امامى كه خداوند اطاعت او را بر همگان واجب كرده است<ref>بحار الانوار: ج ۲۳ ص ۹۳.</ref> | |||
همچنين رسول خدا صلى الله عليه و آله در ضمن حديثى فرمودند: من عرفنا فقد عرف الله: هر كس ما را شناخت خدا شناخته است.<ref>بحار الانوار: ج ۲۶ ص ۳۴۲ ح ۱۳۲.</ref> | |||
از اينجا به ضرورت شناخت امام و لزوم وجود امام در جامعه پى مى بريم. | |||
اميرالمؤمنين عليه السلام به كميل بن زياد نخعى فرمود: | |||
أللَّهُمَّ بَلَى. لَا تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ لِلَّهِ بِحُجَّةٍ إِمَّا ظَاهِراً مَشْهُوراً وَ إِمَّا خَائِفاً مَغْمُوراً، ً لِئَلَّا تَبْطُلَ حُجَجُ اللَّهِ وَ بَيِّنَاتُهُ<ref>نهج البلاغه (فيض الاسلام): حكمت ۱۳۹.</ref>: | |||
زمين هيچ گاه از كسى كه با حجت و دليل دين خدا را بپا دارد خالى نمى ماند. آن كس يا آشكار و مشهود و يا پوشيده و پنهان است، تا حجت ها و دليل هاى روشن خداوند از ميان نرود. | |||
و لذا امام صادق عليه السلام فرموده است: | و لذا امام صادق عليه السلام فرموده است: الْحُجَّةُ قَبْلَ الْخَلْقِ وَ مَعَ الْخَلْقِ وَ بَعْدَ الْخَلْقِ<ref>بحار الانوار: ج ۲۳ ص ۳۸ ح ۶۶.</ref>: حجت، پيش از هر مخلوقى و با هر مخلوقى و بعد از هر مخلوقى وجود دارد. | ||
و فرموده است: | و فرموده است: لَوْ لَمْ يَبْقَ فِي الْأَرْضِ إِلَّا رَجُلَانِ لَكَانَ أَحَدُهُمَا الْحُجَّةَ<ref>بحار الانوار: ج ۲۳ ص ۲۲ ح ۲۴.</ref>: اگر از اهل دنيا جز دو نفر باقى نماند، يكى از آن دو حتماً حجت خواهد بود. | ||
در حديث ديگر فرموده است: | در حديث ديگر فرموده است: إِنَّ آخِرَ مَنْ يَمُوتُ الْإِمَامُ لِئَلَّا يَحْتَجَ أَحَدُهُمْ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ تَرْكَهُ بِغَيْرِ حُجَّةٍ<ref>بحار الانوار: ج ۲۳ ص ۲۱ ح ۲۱.</ref>: آخرين كسى كه مى ميرد و از دنيا مىرود امام است، تا براى كسى عذرى باقى نماند و نگويد كه خداوند مرا بدون حجت و راهنما رها كرده است. | ||
و در حديث ديگر فرموده است: ان الله عزوجل لم يدع الارض الا و فيها عالم يعلم الزيادة و النقصان فى الارض. و اذا زاد المؤمنون شيئاً ردّهم، و اذا نقصوا اكمله لهم<ref>بحار الانوار: ج ۲۳ ص ۲۴ ح ۳۱.</ref>: خداوند عزوجل زمين را رها نكرده مگر اينكه در آن عالمى قرار داده كه زيادى و نقصان را مى داند. هر گاه مؤمنان چيزى در دين بيفزايند آن را ردّ كند، و هر گاه چيزى از آن بكاهند آن را براى ايشان كامل گرداند. اگر اين چنين نبود، امور بر مسلمان ها مشتبه مى گرديد و ميان حق و باطل نمى توانستند فرق بگذارند. | و در حديث ديگر فرموده است: ان الله عزوجل لم يدع الارض الا و فيها عالم يعلم الزيادة و النقصان فى الارض. و اذا زاد المؤمنون شيئاً ردّهم، و اذا نقصوا اكمله لهم<ref>بحار الانوار: ج ۲۳ ص ۲۴ ح ۳۱.</ref>: خداوند عزوجل زمين را رها نكرده مگر اينكه در آن عالمى قرار داده كه زيادى و نقصان را مى داند. هر گاه مؤمنان چيزى در دين بيفزايند آن را ردّ كند، و هر گاه چيزى از آن بكاهند آن را براى ايشان كامل گرداند. اگر اين چنين نبود، امور بر مسلمان ها مشتبه مى گرديد و ميان حق و باطل نمى توانستند فرق بگذارند. | ||