اعمال عید غدیر

عید غدیر، از بزرگترین اعیاد شیعیان است. این مقاله به بررسی اعمال عبادی و مستحبات این روز مبارک میپردازد. اعمالی مانند غسل، روزه، نماز ویژه و خواندن دعای «ندبه» از جمله برنامه های معنوی این روز شمرده میشوند. با انجام این اعمال، پیروان به تجدید پیمان با ولایت و تداوم راه امامت متعهد میگردند.

اعمال شب عيد غدير

شب عيد غدير - پس از اذان مغرب روز هفدهم ذى‏ الحجه - يكى از شب‏هاى مبارک، و فرصت گرانقدرى براى ذكر و تسبيح و تقديس و عبادت پروردگار مى‏ باشد. همچنين فرصتى براى بيان فضائل و مناقب سيد كائنات حضرت ختمى مرتبت محمد مصطفى‏ صلى الله عليه وآله و اهل‏بيت عصمت و طهارت اوعليهم السلام و به ويژه ذكر اميرالمؤمنين‏ عليه السلام است.

اول: نماز شب عيد غدير

كيفيت نماز شب عيد غدير چنين است:

نماز شب عيد غدير دوازده ركعت است؛ در هر دو ركعت يک تشهد، و در پايان دوازده ركعت سلام مى‏ دهى. در هر ركعت از آن سوره حمد و توحيد را هر كدام ده مرتبه، و آيةالكرسى را يک مرتبه مى‏ خوانى. ولى در ركعت آخر -  يعنى ركعت دوازدهم -  هر يک از سوره حمد و توحيد را هفت مرتبه مى ‏خوانى.

سپس در قنوت مى‏ گويى: لا اِله الاّ اللَّهُ وَحدهُ لا شريكَ لَهُ. لَهُ المُلكُ و لَهُ الحَمدُ، يُحيى و يُميتُ و يُميتُ و يُحيى، و هوَ حَىٌّ لا يَموت. بِيَدِه الخَيرُ، و هو على كُلِّ شَى‏ءٍ قَديرٌ. پس از ركوع به سجده مى ‏روى و در سجده ده مرتبه مى‏ گويى: سُبحانَ مَن أحصى كُلَّ شَى‏ءٍ عِلمُهُ. سُبحانَ مَن لا يَنبَغى التَسبيحُ إلا لَه. سُبحانَ ذى‏ المَنِّ و النِعَم. سُبحانَ ذى‏ الفَضل و الطَول. سُبحانَ ذى العِزَّةِ و الكَرَم. أسألُكَ بِمَعاقِدِ العِزِّ مِن عَرشِك، و مُنتَهى الرحمَةِ مِن كِتابِك، و بالاسمِ الأعظمِ و كَلِماتِه(كَلِماتِك)التامَّةِ، أن تُصلِّىَ على محمّدٍ رَسولِك و أهلِ‏بَيتِه الطيّبينَ الطاهِرينَ، و أن تَفعَلَ بى كذا و كذا(به جاى عبارت «كذا و كذا»حاجت خود را طلب مى‏ كنى).إنّك سَميعٌ مُجيبٌ.

در نقل ديگر چنين آمده است: در هر ركعت اين نماز يک بار حمد و هفت بارقل هو اللَّه مى ‏خواند، و در قنوت آن ده بار مى ‏گويد:لَاإِلَهَ إِلَّا اللهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ،یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَیُمِیتُ وَ یُحْیِی وَهُوَ حَیٌّ لَا یَمُوتُ. بعد يک بار مى‏ گويد:وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ. سپس در سجده ده بار دعاى سجده كه در بالا گذشت خوانده مى ‏شود.

دوم: دعای شب عید غدیر

برای شب عید غدیر این دعا وارده شده است:

اَللّهُمَّ إنَّكَ دَعَوتَنا إلى سَبيلِ طاعَتِكَ، و طاعَةِ نَبيِّكَ و وَصيِّهِ و عِترَتِهِ دُعاءاً لَهُ نُورٌ و ضياءٌ و بَهجَةٌ و استِنارٌ فَدَعانا نَبيُّكَ لِوَصيِّه يَومَ غَديرِ خُمٍّ فَوَفَّقتَنا لِلإصابَةِ و سَدَّدتَنا لِلإجابَةِ لِدُعائِهِ. فَأنَبنا الَيكَ بِالإنابَةِ و أسلَمنا لِنَبيِّكَ قُلُوبَنا، و لِوَصيِّهِ نُفُوسَنا و لِما دَعَوتَنا إلَيهِ عُقُولَنا. فَتَمَّ لَنا نُورُكَ يا هادِىَ المُضِلّينَ. أخرِج البُغضَ و المُنكَرَ و الغُلُوَّ لأمينِكَ أميرِالمُؤمِنينَ، و الأئِمَّةِ مِن وُلدِهِ مِن قُلُوبِنا و نُفُوسِنا و ألسِنَتِنا و هُمُومِنا، و زِدنا مِن مُوالاتِهِ و مَحَبَّتِهِ و مَوَدَّتِهِ لَهُ و الأئِمَّةِ مِن بَعدِهِ. زياداتٍ لا انقِطاعَ لَها، و مُدَّةً لا تَناهِىَ لَها و اجعَلنا نُعادى لِوَليِّكَ مَن ناصَبَهُ، و نُوالى مَن أحَبَّهُ، و نَأمُلُ بِذلِكَ طاعَتَكَ. يا أرحَمَ الراحِمينَ. اللَّهُمَّ اجعَل عَذابَكَ و سَخَطَكَ عَلى مَن ناصَبَ وَليَّكَ، و جاحَدَ (و جَحَدَ) إمامَتَهُ، وَ أنكَرَ وَلايَتَهُ، و قَدَّمتَهُ أيّامَ فِتنَتِكَ فى كُلِّ عَصرٍ و زَمانٍ و أوانٍ. إنَّكَ عَلى كُلِّ شَىءٍ قَديرٌ. اللَّهُمَّ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ رَسُولِكَ و عَلىٍّ وَليِّكَ و الائِمَّةِ مِن بَعدِهِ حُجَجِكَ. فَأثبِت قَلبى عَلى دينِكَ و مُوالاةِ أوليائِكَ، و مُعاداةِ أعدائِكَ، مَعَ خَيرِ الدُنيا وَ الآخِرَةِ؛ تَجمَعُهُما لى و لاِهلى و وُلدى و إخوانىَ المُؤمِنينَ. إنَّكَ عَلى كُلِّ شَىءٍ قَديرٌ. ...

در اعمال شب عید غدیر، آنچه در کتاب شریف و معتبر «اقبال الاعمال» تألیف سید بن طاووس و دیگر کتاب‌های دعا آمده است، همین نماز و دعایی بود که ذکر کردیم.

اعمال روز عيد غدير

اول: روزه گرفتن

يكى از اعمال مستحب در اين روز شريف روزه گرفتن است، كه در روايات فراوان به اين عمل تأكيد شده و ثواب بسيارى به آن اختصاص يافته است. در اينجا به چند روايت در فضيلت روزه روز غدير اشاره مى‏ كنيم:

۱.سمعت اباعبداللَّه الصادق ‏عليه السلام يقول:صِيَامَ عُمُرِ الدُّنْيَا لَوْ عَاشَ إِنْسَانٌ ثُمَّ صَامَ مَا عَمَرَتِ الدُّنْيَا لَكَانَ لَهُ ثَوَابُ ذَلِكَ وَ صِيَامُهُ يَعْدِلُ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي كُلِّ عَامٍ مِائَةَ حَجَّةٍ وَ مِائَةَ عُمْرَةٍ مَبْرُورَاتٍ مُتَقَبَّلَاتٍ وَ هُوَ عِيدُ اللَّهِ الْأَكْبَر :

از امام صادق ‏عليه السلام شنيدم كه مى ‏فرمود:ثواب روزه روز غدير خم با ثواب روزه عمر دنيا برابر است؛ اگر انسان به اندازه عمر دنيا زندگى كند و روزه بگيرد، ثواب آن معادل ثواب روزه غدير است. روزه روز غدير نزد خداى عزوجل برابر است با ثواب يكصد حج و يكصد عمره مقبول. و آن بزرگ‏ترين عيد خداست... .

۲.حضرت اميرالمؤمنين على ‏عليه السلام در خطبه ‏اى طولانى در وصف روزه غدير فرمود:.َّ وَ صَوْمُ هَذَا الْيَوْمِ مِمَّا نَدَبَ اللَّهُ تَعَالَى إِلَيْهِ وَ جَعَلَ الْجَزَاءَ الْعَظِيمَ كِفَاءً لَهُ عَنْهُ حَتَّى لَوْ تَعَبَّدَ لَهُ عَبْدٌ مِنَ الْعَبِيدِ فِي الشَّبِيبَةِ مِنِ ابْتِدَاءِ الدُّنْيَا إِلَى تَقَضِّيهَا صَائِماً نَهَارُهَا قَائِماً لَيْلُهَا إِذَا أَخْلَصَ الْمُخْلِصُ فِي صَوْمِهِ لَقَصُرَتْ إِلَيْهِ أَيَّامُ الدُّنْيَا عَنْ كِفَائِه:

و روزه اين روز از امورى است كه خداى تعالى به سوى آن فرا خوانده و پاداش بزرگى -  كه در خور آن باشد -  برايش قرار داده است، تا جايى كه اگر بنده ‏اى از بندگان از آغاز تا پايان عمر دنيا خدا را عبادت كند؛ به طورى كه روزها را روزه بدارد و شب‏ها را به نماز بايستد، روزهاى تمام دنيا از هم‏سنگ بودن با روزه غدير ناتوان هستند. اگر روزه ‏دار خالصانه روزه بگيرد.

۳.حضرت امام صادق ‏عليه السلام فرمود:و صوم يوم غدير خم كفارة ستين سنة.: روزه روز غدير خم كفاره گناه شصت سال است.

۴.مفضّل از حضرت امام صادق ‏عليه السلام درباره آداب روز غدير پرسيد:مَا يَجِبُ عَلَيْنَا فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ قَالَ يَجِبُ عَلَيْكُمْ صِيَامُهُ شُكْراً لِلَّهِ وَ حَمْداً لَهُ مَعَ أَنَّهُ أَهْلٌ أَنْ يُشْكَرَ كُلَّ سَاعَةٍ وَ كَذَلِكَ أَمَرَتِ الْأَنْبِيَاءُ أَوْصِيَاءَهَا أَنْ يَصُومُوا الْيَوْمَ الَّذِي يُقَامُ فِيهِ الْوَصِيُّ يَتَّخِذُونَهُ عِيداً وَ مَنْ صَامَهُ كَانَ أَفْضَلَ مِنْ عَمَلِ سِتِّينَ سَنَةً..:

...در آن روز چه وظيفه ‏اى داريم؟ فرمود: شما براى شكر و ستايش خداوند اين روز را روزه بگيريد، با اينكه شايسته است خداوند هر لحظه سپاسگزارى شود. و همين گونه پيامبران عليهم السلام به جانشينان خود فرمان داده‏ اند تا روزه بدارند؛ روزى را كه وصى خاتم پيامبران‏ صلى الله عليه وآله به جانشينى معرفى مى‏ شود، و آن را عيد مى ‏گيرند. و هر كس اين روز را روزه بدارد، ثوابش برتر از عبادت شصت سال است.

۵.عمّار بن حريز عبدى نقل مى ‏كند:دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي الْيَوْمِ الثَّامِنِ عَشَرَ مِنْ ذِي الْحِجَّةِ فَوَجَدْتُهُ صَائِماً فَقَالَ إِنَّ هَذَا الْيَوْمَ يَوْمٌ عَظَّمَ اللَّهُ حُرْمَتَهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ أَكْمَلَ اللَّهُ لَهُمْ فِيهِ الدِّينَ وَ تَمَّمَ عَلَيْهِمُ النِّعْمَةَ وَ جَدَّدَ لَهُمْ مَا أَخَذَ عَلَيْهِمْ مِنَ الْمِيثَاقِ وَ الْعَهْدِ فِي الْخَلْقِ الْأَوَّلِ إِذْ أَنْسَاهُمُ اللَّهُ ذَلِكَ الْمَوْقِفَ وَ وَفَّقَهُمْ لِلْقَبُولِ مِنْهُ وَ لَمْ يَجْعَلْهُمْ مِنْ أَهْلِ الْإِنْكَارِ الَّذِينَ جَحَدُوا فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ فَمَا ثَوَابُ صَوْمِ هَذَا الْيَوْمِ فَقَالَ إِنَّهُ يَوْمُ عِيدٍ وَ فَرَحٍ وَ سُرُورٍ وَ صَوْمٍ شُكْراً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنَّ صَوْمَهُ يَعْدِلُ سِتِّينَ شَهْراً مِنَ الْأَشْهُرِ الْحُرُم‏:

روز هجدهم ذی ‏الحجه بر امام صادق ‏عليه السلام وارد شدم، ايشان روزه دار بود. به من فرمود: اين روز روز بزرگى است. خدا حرمت آن را بزرگ داشته است. به آن حضرت عرض شد: روزه اين روز چه ثوابى دارد؟ فرمود: غدير روز عيد و شادى و شادمانى است، و روز روزه گرفتن جهت سپاسگزارى از خداوند است، و ثواب روزه ‏اش برابر است با عبادت شصت ماه از ماه‏هاى حرام....

الف. استحباب روزه غدير

روزه اين روز با سندهاى مختلف ذكر شده، و علماى شيعه فتوا به آن داده ‏اند. در روايتى حضرت آدم، حضرت ابراهيم، حضرت موسى، حضرت عيسى‏ عليهم السلام و حضرت رسول اكرم ‏صلى الله عليه وآله در اين روز روزه بوده ‏اند. حتى در روايتى در همان كتاب وارد شده است كه دلالت بر روزه بودن معصومين‏ عليهم السلام در روز عيد غدير مى‏ كند. مثلاً راوى مى ‏گويد: در روز هيجدهم ذى‏ حجه خدمت امام صادق ‏عليه السلام وارد شدم و آن حضرت را روزه ‏دار يافتم. حضرت به من فرمود: امروز روز عظيمى است.

ب. نيت روزه غدير

در غالب روايات به نيت روزه شكر و سپاس بر نعمت ولايت آمده است.

ج. ثواب روزه عيد غدير

روزه روز غدير ثوابش برابر با روزه عمر دنياست، اگر زنده باشد تا زمانى كه دنيا باشد. همچنين روزه اين روز نزد خداوند متعال با صد حج و صد عمره مقبول و مبرور برابر است.در روايتى ديگر آمده كه روزه اين روز برابر با روزه 60 ماه است.

دوم: افطارى دادن

يكى از اعمال نيک در شرع مقدس اسلام افطار دادن به مؤمنين روزه ‏دار است، كه در كتب فريقين ثواب‏هاى زيادى براى آن ذكر شده است، و معصومين ‏عليهم السلام ما را امر به آن كرده و خود به آن عمل نموده ‏اند، و بزرگان و خيرين و مؤمنين اين عمل صالح را ارج نهاده و مداومت نموده ‏اند. به خصوص در ايام ماه مبارک رمضان و ليالى متبركه ديگر به اين سنت حسنه جامه عمل پوشانده‏ اند.

از كارهاى مستحب در روز عيد غدير افطارى دادن به مؤمنان روزه ‏دار است. همان طورى كه بسيارى از اعمال مستحب در روز غدير ثواب بيشترى دارند، طبعاً افطارى دادن در اين روز نيز از ثواب فزون‏ترى برخوردار است. چنانكه در برخى از روايات، اين روز را«يوم تفطير الصائمين»يعنى روز افطارى دادن به روزه داران، نام نهاده ‏اند.

حضرت امام صادق‏ عليه السلام فرموده است:مَنْ فَطَّرَ فِيهِ مُؤْمِناً كَانَ كَمَنْ أَطْعَمَ فِئَاماً وَ فِئَاماً وَ فِئَاماً فَلَمْ يَزَلْ يَعُدُّ إِلَى أَنْ عَقَدَ بِيَدِهِ عَشْراً ثُمَّ قَالَ أَ تَدْرِي كَمِ الْفِئَامُ قُلْتُ لَا قَالَ مِائَةُ أَلْفٍ كُلُّ فِئَامٍ كَانَ لَهُ ثَوَابُ مَنْ أَطْعَمَ بِعَدَدِهَا مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَداءِ فِي حَرَمِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سَقَاهُمْ فِي يَوْمٍ ذِي مَسْغَبَة:

كسى كه در آن شب مؤمنى را افطار دهد مانند كسى است كه اطعام كرده فئام و فئامى را، تا اينكه ده فئام را شمردند. سپس حضرت از راوى پرسيدند: آيا مى‏ دانى «فئام»چيست؟ عرض كرد: خير. حضرت فرمود: صد هزار، و براى شخص اطعام كننده ثواب كسى است كه به همان عدد از انبياء عليهم السلام و صديقين و شهدا را در حرم خداوند متعال اطعام كند و سيراب نمايد.

حتى بعضى از معصومين ‏عليهم السلام مانند حضرت رضاعليه السلام، در روز غدير مجلسى براى افطار دادن مى گرفتند. آن حضرت فرمودند: كسى كه مؤمنى را در آن روز اطعام كند مانند كسى است كه جميع انبياءعليهم السلام و صديقين را اطعام كرده باشد.

سوم: غسل روز عيد غدير

در ليالى و ايام متبركه و با فضليت -  كه خداوند متعال عنايت خاصى در آن به بندگان خويش دارد -  غسل‏ هايى در مذهب حقه اثناعشرى وارد شده است. يكى از آن ايام -  كه اشرف و اعظم و اكبر اعياد اسلامى است -  روز عيد غدير هيجدهم ذى‏ الحجه است. غسل روز عيد غدير از اعمال مستحبه بوده، و بهتر است دو بار انجام شود: يک بار صبح و يک بار براى نماز عيد، كه نزديک ظهر خوانده مى ‏شود. براى غسل اول روايتى از حضرت امام جعفر صادق‏ عليه السلام نقل شده است كه فرمود:فَإِذَا كَانَ صَبِيحَةُ ذَلِكَ الْيَوْمِ وَجَبَ الْغُسْلُ فِي صَدْرِ نَهَارِه‏.: چون صبح اين روز فرا رسيد، غسل در اول روز واجب است... .

چهارم: دعاهاى روز عيد غدير

براى روز غدير دعاهايى وارد شده كه در مقاله دعاهای روز غدیر به آن پرداخته شده است.

مقاله اصلی "دعاهای روز غدیر"

پنجم: نماز روز عيد غدير

نماز عيد غدير ثواب فراوانى دارد؛ به طورى كه در روايات آمده است ثواب آن معادل يكصد هزار حج و يكصد هزار عمره است، و نمازگزار چيزى از حاجت‏هاى دنيا و آخرت را از خداوند درخواست نمى‏ كند مگر اينكه حاجتش بر آورده مى‏ شود.

مقاله اصلی: "نماز روز عید غدیر"

نماز جماعت در عيد غدير

در مورد نماز مستحبى به جماعت در عيد غدير نيز اقوالى هست.

مقاله اصلی: "نماز جماعت عید غدیر"

ششم: زيارت حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام

حضرت رضاعليه السلام در مورد ثواب زيارت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در روز غدير به ابن ابى ‏نصر فرمودند: اى پسر ابى ‏نصر، هر جا كه بودى سعى كن روز غدير نزد قبر اميرالمؤمنين‏ عليه السلام باشى، كه خداوند متعال گناه شصت ساله هر مؤمن و مؤمنه را و هر زن و مرد مسلمانى را مى‏بخشد، و در آن روز از آتش آزاد مى‏ كند چند برابر آنچه در رمضان و شب قدر و شب عيد فطر آزاد نمود، و انفاق يك درهم در آن روز براى برادر دينى هزار درهم محسوب مى ‏شود. امام صادق نيز سفارش اكيد فرمودند كه تا حد امكان در روز غدير كنار قبر اميرالمؤمنين‏ عليه السلام باشيد، و آن حضرت را از نزديک زيارت كنيد.

مقاله اصلی: "زیارت غدیریه"

الف. زيارت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام از دور و نزديک

در هر جا كه باشيم زيارت آن حضرت ممكن است، و مى‏توان زيارات مطلقه آن حضرت در حرم هم او را زيارت كرد. زيارتى كه از دور و نزديك قرائت مى‏شود: امام صادق‏ عليه السلام فرمود: زمانى كه در روز غدير در مشهد اميرالمؤمنين‏ عليه السلام هستى به حرم آن حضرت برو، و اگر در مكان دورى از قبر شريف هستى اشاره كن به طرف قبر آن حضرت و بعد از نماز اين دعا را بخوان:

اللّهُمَّ صَلِّ عَلى وَليِّك و أخى نَبيِّك و وَزيرِه و حَبيبِه و خَليلِه و مَوضِعِ سِرِّه و خِيَرَتِه مِن أُسرَتِه و وَصيِّه و صَفوَتِه و خالِصَتِه و أمينِه و وليِّه و أشرَفِ عِترَتِه الَذينَ آمَنُوا بِهِ و أبى ذُرّيَّتِه و بَابِ حِكمَتِه و الناطِقِ بِحُجَّتِه و الداعى إلى شَريعَتِه و الماضى عَلى سُنَّتِه در نسخه ‏اى دیگر: سننه.و خَليفَتِه عَلى أمَّتِه سَيِّد المُسلِمينَ و أميرِ المُؤمِنينَ و قائِدِ الغُرِّ المُحَجَّلينَ أفضَلَ ما صَلَّيتَ عَلى أحَدٍ مِن خَلقِك و أصفيائِكَ و أوصياءِ أنبيائكَ. اللّهُمَّ إنّى أشهَدُ أنَّهُ قَد بَلَّغَ عَن نَبيِّك صَلّى اللَّهُ عَلَيه و آلِه ما حُمِّلَ و رَعى ما استُحفِظَ و حَفِظَ ما استُودعَ وَ حَلَّلَ حلالَكَ و حَرَّمَ حَرامَكَ و أقامَ أحكامَكَ و دَعا إلى سَبيلِكَ و والى أولياءَك و عادى أعداءَك و جاهَدَ الناكِثينَ عَن سَبيلِكَ و القاسِطينَ و المارِقينَ عَن أمرِكَ صابِراً مُحتَسِباً مُقبِلاً غَيرَ مُدبِرٍ، لا تَأخُذُهُ فى اللَّهِ لَومَةُ لائِمٍ. حَتّى بَلَغَ فى ذَلِكَ الرضا، وَ سَلَّمَ إلَيكَ القَضاءَ وَ عَبَدَكَ مُخلِصاً وَ نَصَحَ لَكَ مُجتَهِداً.ك حَتّى أتاهُ اليَقينُ فَقَبَضْتَهُ إلَيكَ شَهيداً سَعِيداً وليّاً تَقيّاً رَضيّاً زَكيّاً هادياً مَهديّاً. اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ عَلَيهِ أفضَلَ ما صَلَّيتَ عَلى أحَدٍ مِن أنبيَائِكَ و أصفيَائِكَ، يا رَبَّ العالَمينَ. ...

امام صادق ‏عليه السلام پس از خواندن دعايى كه در پايان دو ركعت نماز ظهر عيد غدير آمده، براى رفع نيازمندى‏ ها به زيارت جد بزرگوارشان حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام رفتند، و زيارتى را -  كه ذكر آن گذشت -  در آنجا خواندند.

ب. زيارت امين اللَّه

در زيارت‏هاى مخصوص روز عيد غدير، بر زيارت امين اللَّه نيز تأكيد شده است. حضرت باقرعليه السلام مى ‏فرمايد: حضرت سجادعليه السلام زيارت نمود آن حضرت را در حالى كه محاسن شريف آن حضرت به اشک مباركش آغشته بود، و آن زيارت«امين اللَّه»است

هفتم: اذكار روز عيد غدير

علاوه بر دعاها و زيارت‏هاى عيد غدير، اذكار ديگرى نيز وجود دارد؛ كه برخى از آنها متعلق به اين روز شريف است، و برخى اختصاص به اين روز ندارد ولى خواندن آنها در اين روز آثار و ثواب مضاعفى دارد و در اين روز عمل به آنها بسيار سفارش شده است:

الف. صلوات

صلوات بر محمد و آل محمدعليهم السلام از كارهاى بسيار پسنديده، به ويژه در روز غدير است. استحباب اين ذكر شريف منحصر به روز غدير نيست، بلكه اين دعا از عبادات بزرگى است كه قبول و پذيرش دعاها وابسته و مشروط به وجود آن مى‏باشد؛ و چنين است كه اگر دعايى متبرك و مزيّن به صلوات بر محمد و آل‏ محمدعليهم السلام نباشد مورد قبول خداوند بزرگ نيست.

امام صادق‏ عليه السلام فرمود: كلّ دعاء يدعى اللَّه عزوجل به محجوب عن السماء، حتى يصلّى على محمد و آل محمد هر دعايى كه به وسيله آن خداى عزوجل خوانده شود، از آسمان پوشيده مى ‏ماند تا وقتى كه بر محمد و آل‏ محمدعليهم السلام صلوات فرستاده شود.

ب. لعن بر دشمنان اهل‏بيت‏ عليهم السلام و غاصبين

يكى از اساسى‏ ترين و عمده‏ ترين اعتقادات شيعه بر پايه آيات كريمه قرآن مجيد و احاديث معتبره، لعن بر دشمنان و غاصبين و مخالفين اهل‏بيت‏ عليهم السلام است، كه آثار مثبت بسيارى دارد. يكى از لعن‏ هاى مخصوصى كه در اين روز وارد شده و زياد بايد تكرار شود اين است اللهم العن الجاحدين و الناكثين و المغيّرين و المبدّلين و المكذّبين، الذين يكذّبون بيوم الدين، من الاولين و الاخرين.

امام صادق ‏عليه السلام مى‏ فرمايد: در اين روز روزه بگير، و زياد صلوات بر محمد و آل‏ محمدعليه السلام بفرست، و نزد خداوند متعال بيزارى بجوى از كسانى كه ظلم به آن بزرگواران كردند.

ج. ذكر «الحمد للَّه الذى...»

ذكر شريف و با فضيلتى كه بنا به فرامايش پيامبرصلى الله عليه وآله مستحب است در روز غدير صد بار تكرار شود اين است: الحمد للَّه الذى جعل كمال دينه و تمام نعمته بولاية اميرالمؤمنين على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام سپاس خداى را كه كمال دين و تمام نعمتش را در ولايت حضرت اميرالمؤمنين على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام قرار داد.

د. حرز و تعويذ

در روز عيد غدير حرزى نقل شده كه خواندن آن براى محافظت از تمام بدى ‏ها مفيد است:

بسم اللَّه الرحمن الرحيم. بسم اللَّه خير الاسماء. بسم اللَّه رب الآخرة و الأولى، و رب الأرض و السماء، الذى لا يضرّ مع اسمه كيد الاعداء، و بها تدفع كل الاسواء، و بالقسم بها يكفى من استكفى. اللهم انت رب كل شى‏ء و خالقه، و بارئ كل مخلوق و رازقه، و محصى كل شى‏ء و عالمه، و كافى كل جبار و قاصمه، و معين كل متوكل عليه و عاصمه، و برّ كلّ مخلوق و راحمه. ليس لك ضدّ فيعاندك، و لا ندّ فيقاومك، و لا شبيه فيعادلك. تعاليت عن ذلك علوّاً كبيراً. اللهم بك اعتصمت و استقمت، و اليك توجّهت و عليك اعتمدت. يا خير عاصم و اكرم راحم و احكم حاكم و اعلم عالم. من اعتصم بك عصمته، و من استرحمك رحمته، و من استكاف كفيته، و من توكل عليك امنته و هديته. سمعاً لقولك يا رب و طاعة لامرك. اللهم اقول و بتوفيقك اقول، و على كفايتك اعول، و بقدرتك اطول، و بك استكفى و اصول. فاكفنى اللهم و انقذنى و تولّنى و اعتصمنى و عافنى، و امنع منى و خذ و كن لى بعينك و لا تكن علىّ. اللهم انت ربى، عليك توكّلت و اليك انبت و اليك المصير، و انت على كل شى‏ء قدير. ...

هشتم: ذكر فضائل و مناقب

ذكر فضائل و مناقب خاندان عصمت و طهارت ‏عليهم السلام وسيله‏ اى براى جلب رضاى خداوند سبحان و بارش بركات فراوان و دفع آفات و بلاهاست. نام مقدس و كلام آسمانى پيشوايان معصوم‏ عليهم السلام نورى است كه ظلمت و تيرگى را مى‏ زدايد و به دل‏هاى مؤمنان روشنى و گرمى و حيات مى‏ بخشد. ذكر مناقب و فضائل آنان در مجالس و محافل شيفتگان خاندان وحى باعث شناخت بيشتر نسبت به مقام والا و جايگاه آسمانى آنان، و اظهار ادب و ارادت و محبت و مودت نسبت به ايشان مى‏ شود. براى نقل فضائل و كرامت‏ هاى برگزيدگان الهى كتاب‏ هاى معتبرى وجود دارد كه مى ‏توان به آنها مراجعه كرد، و با انتخاب فرازهايى از فرمايشات و رفتار اولياى الهى و خواندن و يا نقل آنها در جمع خانواده، يا هر محفل و مجلسى كه مناسب باشد ياد اهل‏بيت پيامبرعليهم السلام را در ميان خود زنده نگه داريم.

نهم. شكر و حمد الهى

حمد و شكر الهى در تمام احوال نيكو و پسنديده است، و طبق روايات هر اندازه شكر و حمد الهى به جا آوريم باز ذره‏ اى از نعمت‏هاى خداوند متعال را سپاس نگفته ‏ايم. چه رسد به افضل نعمت‏ ها و بزرگ‏ترين و بهترين نعمت‏ ها كه ولايت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام است. آنچه نعمت در دنيا هست به خاطر وجود حضرات معصومين‏ عليهم السلام مى‏باشد، حتى زمينى كه روى آن قدم بر مى‏داريم، طبق فرموده حضرت صادق‏ عليه السلام از نعمت‏هايى است كه به واسطه ولايت به ما عنايت شده است.

در روز غدير خم اين حمد و شكر بايد بيشتر باشد. حتى در رواياتى كه امر به روزه نموده‏ اند، فرموده ‏اند كه نيت آن روزه، شكر بر نعمت عظماى الهى يعنى امامت و ولايت حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام باشد.