۴٬۰۶۴
ویرایش
آل بویه: تفاوت میان نسخه‌ها
←ج. سنّت زیارت
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
از دیگر شعائر شیعیان امامیه بغداد در عهد آل بویه، استفاده از رنگ سفید در پوشش و علایم بود. ثعالبی در یک بیان خصمانه نسبت به شیعه می نویسد: «مردم (شیعه) قم، کاشان و کرخ را در جشن ها و اجتماعات با جامه سپید بینی و دل های سیاه.»(۶۳) | از دیگر شعائر شیعیان امامیه بغداد در عهد آل بویه، استفاده از رنگ سفید در پوشش و علایم بود. ثعالبی در یک بیان خصمانه نسبت به شیعه می نویسد: «مردم (شیعه) قم، کاشان و کرخ را در جشن ها و اجتماعات با جامه سپید بینی و دل های سیاه.»(۶۳) | ||
==واکنش خشونت‌آمیز سنیان== | |||
سنیان با پی بردن به تأثیر اجتماعی و روانی مراسم شیعیان و بالاخره در واکنش نسبت‌به اقدام آنان دو مراسم یادبود بدعت نهادند آنها در مقابل مراسم عاشورا، هیجدهم محرم روز قتل مصعب بن زبیر را عزا گرفتند و به زیارت قبرش در «مسکن» رفتند<ref>کتاب الوزراء، ص ۳۷۱.</ref> و در مقابل عید غدیر (هیجدهم ذیحجه) نیز روز بیست و هشتم ذیحجه را که سالگرد روز ورود پیغمبر اکرم‌صلی الله علیه وآله و ابوبکر در غار بود، به عنوان «یوم‌الغار» عید گرفتند و این نخستین بار در روز جمعه چهار روز به آخر ذیحجه ۳۸۹ بود .<ref>المنتظم، ج۷، ص ۲۰۶</ref> | |||
این مراسم (عید یا عزا) خالی از برخوردی بین شیعه و سنی برگزار نمی‌شد، تا آنجا که حکام قدرتمند گاهی از برپایی آن جلوگیری می‌کردند .<ref>کتاب الوزراء، ص ۴۸۲؛ الکامل فی التاریخ، ج۹، ص ۱۸۴.</ref> | |||
ابن کثیر حنبلی در این باره گفته است که در سال ۳۸۹ شیعه در نظر گرفتند مراسم آذین‌بندی را که در عید غدیر که روز هیجدهم ذیحجه است، بپا دارند جمعی از نادانان منسوب به تسنن به مقابله و معارضه با شیعه برخاستند و ادعا کردند که در چنین روزی پیغمبرصلی الله علیه وآله و ابوبکر در غار ثور محاصره شدند این نیز نادانی دیگری از این گروه است زیرا رفتن پیامبرصلی الله علیه وآله و ابوبکر در غار ثور در اوایل ماه ربیع‌الاول سال اول هجری بود همچنین به مناسبت این که شیعه در روز عاشورا، ماتم بپا می‌دارند و بر حسین‌علیه السلام محزون می‌شوند، جمعی دیگر از اهل سنت‌با ایشان معارضه کردند و گفتند روز دوازدهم محرم روز قتل مصعب بن زبیر است و به همانگونه که شیعه بر حسین‌علیه السلام عزاداری می‌کنند و به زیارت قبر او می‌روند، آنها نیز برای مصعب ماتم بپا داشتند و به زیارت قبر او می‌رفتند.<ref>البدایة والنهایة، ج۱۱، ص ۳۲۶- ۳۲۵.</ref> | |||
این مراسم تحریک‌آمیز، نشانه قدرت نمائی و کشمکشهای رقابت‌آمیز آنان بود. | |||
ابن جوزی در ضمن وقایع سال ۴۴۹ گفته است که در این سال اهل سنت‌به خانه ابوجعفر طوسی (شیخ طوسی از بزرگترین علمای شیعه در قرن پنجم) در کرخ حمله بردند و کتابها و یادداشتهای او و منبری که هنگام تدریس بر روی آن می‌نشست، همه را سوزانیدند.<ref>المنتظم، ج۸، ص ۱۷۹.</ref> | |||
ابن اثیر در ضمن وقایع سال ۳۶۳ گوید:<blockquote>فتنه بزرگی میان سنی و شیعه برخاست اهل محله سوق‌الطعام که سنی مذهب بودند، زنی را سوار شتری کردند و او را عایشه نامیدند، یکی از آنان خود را طلحه و دیگری خود را زبیر نامید، این گروه با گروه دیگر به جنگ پرداختند و می‌گفتند: با اصحاب علی بن ابیطالب جنگ می‌کنیم.<ref>الکامل، ج۷، ص ۵۱.</ref></blockquote>معلوم است که آنها جنگ جمل را نمایش می‌دادند و بدین وسیله با شیعه معارضه می‌کردند شاید، شیعیان کرخ شبیه واقعه کربلا را ساخته بودند و اهل سوق‌الطعام در مقام معارضه جنگ جمل را به نمایش گذاشته بودند. | |||
از سال ۳۵۲ مراسم سوگواری بر امام حسین‌علیه السلام در روز عاشورا آشکارا انجام می‌یافت و این مراسم تا انقراض آل بویه مخصوصا در محله کرخ بغداد در اغلب سالها برقرار می‌شد و نوعاً واکنش خشونت‌آمیز سنیان به ویژه حنابله را برمی‌انگیخت‌بدین ترتیب که شیعیان، دسته‌جمعی بیرون می‌آمدند و مشغول عزاداری می‌شدند، اهل سنت هم برای معارضه با شیعه، در کوچه و بازار به راه می‌افتادند دو دسته به یکدیگر می‌رسیدند و به زد و خود می‌پرداختند و جمعی از طرفین کشته و زخمی می‌شدند. | |||
این اختلاف و نزاع اختصاص به عاشورا نداشت، بلکه گاهی به هنگام بپا شدن مراسم عید غدیر از طرف شیعه، نیز زد و خورد میان دو طرف رخ می‌داد از جمله در سال ۳۷۱ در نزاعی که در عید غدیر میان سنی و شیعه رخ داد، گروه کثیری از طرفین کشته شدند.<ref>البدایة والنهایه، ج۱۱، ص ۳۰۹.</ref> | |||
اختلاف و نزاع میان سنی و شیعه در مواقع دیگر نیز بروز می‌کرد در سال ۴۴۳ اختلاف شدیدی در میان فریقین پیدا شد در آن سال، شیعه عقاید خود را آشکارا ابراز داشتند و قسمتی از عقاید خود را بر در و دیوار نوشتند، اهل سنت‌ساکت ننشسته به مبارزه برخاستند، خلیفه القائم، نقیب آل عباس و آل علی را برای کشف حقیقت فرستاد آن دو پس از بررسی به سود شیعه رای دادند، لیکن زد و خورد، ادامه یافت. اهل سنت‌به حرم کاظمین و همچنین به قبور آل بویه که در آنجا بود، حمله بردند و خانه‌های فقهای شیعه را آتش زدند و جنایاتی کردند که چون به گوش امیر موصل، که خود و یارانش شیعه بودند، رسید، نام خلیفه را از خطبه انداخت در سال ۴۴۵ نیز دوباره اختلاف شدت پیدا کرد و زد و خورد شدید میان طرفین اتفاق افتاد.<ref>مقدمه ابن خلدون، ج۴، ص ۴۹۰.</ref> | |||
البته ناگفته نماند که اختلافات مذهبی به سنی و شیعه اختصاص نداشت، بلکه در میان فرق اهل تسنن نیز زد و خوردهای خونینی، جریان می‌یافت در بغداد میان شافعیان و حنبلیان و اشاعره زد و خورد برپا می‌شده است .<ref>المنتظم، ج۸، ص ۱۶۳.</ref> | |||
غرض، مهمترین توفیق شیعیان در عهد آل بویه اجازه تظاهر علنی به عقایدشان، بدون نیاز به «تقیه» بود در این دوره تشیع امامی، بی‌آنکه مذهب رسمی حکومت اسلامی شود، مرسوم شد و اشخاص با فرهنگی از جمله بازرگانان و دولتمندان ساکن در محله کرخ و دارالحکومه و حتی در داخل محدوده دارالخلافة را به خود جذب کرد، تشیع امامی، یاور سایر مذاهب شیعی نیز بود، از جمله فرقه اسماعیلیه که در این دوران شخصیتهای ممتازی را شیفته خود کرده بود» .<ref>احیاى فرهنگى در عهد آل بویه، ص ۸۲.</ref> | |||
== منبع == | == منبع == | ||
دانشنامه غدیر ،جلد 2، صفحه ۲۳ و «آل بویه و نقش آنان در برپایی مراسم و مواسم شیعه امامیه در عراق»، فصلنامه شیعه شناسی پاییز و زمستان ۱۳۸۲ - شماره ۳ و ۴. با تلخیص و اندکی تصرف. | دانشنامه غدیر ،جلد 2، صفحه ۲۳ و «آل بویه و نقش آنان در برپایی مراسم و مواسم شیعه امامیه در عراق»، فصلنامه شیعه شناسی پاییز و زمستان ۱۳۸۲ - شماره ۳ و ۴. با تلخیص و اندکی تصرف. | ||