|
|
| خط ۲۴: |
خط ۲۴: |
|
| |
|
| پس از پايان خطبه غدير، چند سؤال كه از سوى مؤمنان و نيز [[منافقین]] از پيامبر صلى الله عليه و آله پرسيده شد که بر روشنگرى غدير افزود. پس از سؤال [[سلمان فارسی(محمّدی)|سلمان]] و شخصى ديگر، [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبكر]] و [[عمر بن خطاب|عمر]] سه آيه [[آيه ۵۹ نساء و غدیر|۵۹ نساء]] و [[آیه ۵۵ مائده و غدیر|۵۵ مائده]] و ۱۶ توبه را كه هنگام حركت از مدينه نيز مورد سؤال بودند را مطرح كردند: يا رسول اللَّه، آيا اين سه آيه مخصوص على است؟ حضرت فرمود: آرى، درباره او و جانشينان من تا روز قيامت است. گفتند: يا رسول اللَّه، آنان را براى ما بيان فرما. فرمود: على برادرم و وزيرم و وارثم و وصيم و خليفهام در امتم و صاحب اختيار هر مؤمنى بعد از من، سپس پسرم حسن، و سپس حسين، و بعد از او نُه نفر از فرزندان پسرم حسين، يكى پس از ديگرى كه قرآن با آنان است و آنان با قرآناند. از آن جدا نمىشوند و قرآن از آنان جدا نمىشود تا بر سر حوض كوثر بر من وارد شوند. آنگاه پيامبر صلى الله عليه و آله در پيشگاه مردم رو به على عليه السلام كرد و فرمود: {{متن عربی|مَنْ اَطاعَكَ فَقَدْ اَطاعَنى، وَ مَنْ اَطاعَنى فَقَدْ اَطاعَ اللَّهُ، وَ مَنْ عَصاكَ فَقَدْ عَصانى، وَ مَنْ عَصانى فَقَدْ عَصَى اللَّهُ تَعالى|ترجمه=هر كس تو را اطاعت كند مرا اطاعت كرده؛ و هر كس مرا اطاعت كند خدا را اطاعت كرده است؛ و هر كس از تو سرپيچى كند از من سرپيچى كرده، و هر كس از من سرپيچى كند از خداى تعالى سرپيچى كرده است}}.<ref>عوالم العلوم، ج۲/۱۵، ص۲۳۱.</ref> | | پس از پايان خطبه غدير، چند سؤال كه از سوى مؤمنان و نيز [[منافقین]] از پيامبر صلى الله عليه و آله پرسيده شد که بر روشنگرى غدير افزود. پس از سؤال [[سلمان فارسی(محمّدی)|سلمان]] و شخصى ديگر، [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبكر]] و [[عمر بن خطاب|عمر]] سه آيه [[آيه ۵۹ نساء و غدیر|۵۹ نساء]] و [[آیه ۵۵ مائده و غدیر|۵۵ مائده]] و ۱۶ توبه را كه هنگام حركت از مدينه نيز مورد سؤال بودند را مطرح كردند: يا رسول اللَّه، آيا اين سه آيه مخصوص على است؟ حضرت فرمود: آرى، درباره او و جانشينان من تا روز قيامت است. گفتند: يا رسول اللَّه، آنان را براى ما بيان فرما. فرمود: على برادرم و وزيرم و وارثم و وصيم و خليفهام در امتم و صاحب اختيار هر مؤمنى بعد از من، سپس پسرم حسن، و سپس حسين، و بعد از او نُه نفر از فرزندان پسرم حسين، يكى پس از ديگرى كه قرآن با آنان است و آنان با قرآناند. از آن جدا نمىشوند و قرآن از آنان جدا نمىشود تا بر سر حوض كوثر بر من وارد شوند. آنگاه پيامبر صلى الله عليه و آله در پيشگاه مردم رو به على عليه السلام كرد و فرمود: {{متن عربی|مَنْ اَطاعَكَ فَقَدْ اَطاعَنى، وَ مَنْ اَطاعَنى فَقَدْ اَطاعَ اللَّهُ، وَ مَنْ عَصاكَ فَقَدْ عَصانى، وَ مَنْ عَصانى فَقَدْ عَصَى اللَّهُ تَعالى|ترجمه=هر كس تو را اطاعت كند مرا اطاعت كرده؛ و هر كس مرا اطاعت كند خدا را اطاعت كرده است؛ و هر كس از تو سرپيچى كند از من سرپيچى كرده، و هر كس از من سرپيچى كند از خداى تعالى سرپيچى كرده است}}.<ref>عوالم العلوم، ج۲/۱۵، ص۲۳۱.</ref> |
|
| |
| در غدير منافقين سؤالى مطرح كردند كه نشان مى داد هدف آن قرار دادن آياتى از قرآن در برابر آيات غدير است! آنان سه آيه{{قرآن|اَطيعُوا اللَّهَ وَ اَطيعُوا الرَّسُولَ وَ اُولِى الأَمْرِ مِنْكُمْ}}}<ref>نساء / ۵۹ .</ref> و {{قرآن|اِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذينَ آمَنُوا الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ}}<ref>مائده / ۵۵ .</ref> و {{قرآن|اَمْ حَسِبْتُمْ اَنْ تُتْرَكُوا وَ لَمّا يَعْلَمِ اللَّهُ الَّذينَ جاهَدُوا مِنْكُمْ وَ لَمْيَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ لا رَسُولِهِ وَ لا الْمُؤْمِنينَ وَليجَةً}}<ref>توبه / ۱۶.</ref> را مطرح كردند.
| |
|
| |
| هر سه آيه ظاهرى كلى داشت و سه كلمه {{قرآن|اولى الامر}} در آيه اول و «زكات در حال ركوع» در آيه دوم و {{قرآن|مؤمنين}} در آيه سوم قابليت انطباق بر مصاديق مختلفى داشت.
| |
|
| |
| اما پيامبر صلى الله عليه و آله درباره هر سه آيه بارها فرموده بود كه منظور از اين موارد فقط على بن ابى طالب عليه السلام است.
| |
|
| |
| اكنون منافقين با پيش كشيدن اين سه آيه، تفسير هميشگى پيامبر صلى الله عليه و آله را درباره آنها زير سؤال بردند و گفتند: «آيا اين سه آيه مخصوص على عليه السلام است»؟
| |
|
| |
| پيامبر صلى الله عليه و آله فرصت را بسيار مناسب براى بستن راه هر شبه هاى ديد و با سؤال كنندگان وارد گفتگو شد تا با ذكر تفصيلى درباره آيات مزبور به تكميل مفاهيم خطبه غدير بپردازد.
| |
|
| |
| آن حضرت ابتدا در پاسخ آنان يازده امام را به على عليه السلام اضافه كرد و فرمود: «آرى، اين آيات درباره على و جانشينان من تا روز قيامت است»!
| |
|
| |
| منافقين گفتند: يا رسول اللَّه، آنان را براى ما بيان فرما. حضرت كه منتظر چنين سؤالى بود پاسخ داد:
| |
|
| |
| على برادرم و وزيرم و وارثم و وصيم و خليفه ام در امتم و صاحب اختيار هر مؤمنى بعد از من، سپس پسرم حسن، و سپس حسين، و بعد از او نُه نفر از فرزندان پسرم حسين، يكى پس از ديگرى كه قرآن با آنان است و آنان با قرآنند. از آن جدا نمى شوند و قرآن از آنان جدا نمى شود تا بر سر حوض كوثر بر من وارد شوند.
| |
|
| |
| با معرفى دوازده امام عليهم السلام اكنون جاى آن بود كه دست و پاى نفاق بسته شود و با نشان دادن گستره ولايتِ امامان، همسان بودن و صاحب اختيارى آنان با صاحب اختيارى خود اعلام گردد.
| |
|
| |
| براى اين منظور پيامبر صلى الله عليه و آله در پيشگاه مردم رو به على عليه السلام كرد و فرمود:
| |
|
| |
| «هر كس تو را اطاعت كند مرا اطاعت كرده، و هر كس مرا اطاعت كند خدا را اطاعت كرده است؛ و هر كس از تو سرپيچى كند از خداى تعالى سرپيچى كرده است».<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۳۴،۱۳۳.</ref>
| |
|
| |
| پس از نزول آيه {{قرآن|النَّبِىُّ أَوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ ...}}، هنوز مردم مدينه در پىِ معنى و مفهوم اين آيه بودند كه خداوند سه آيه ديگر از قرآن نازل كرد، كه در هر سه مسئله ولايت به ميان آمده بود و بار ديگر اهميت موضوعِ ولايت انگيزهاى براى سؤال مردم شد:
| |
|
| |
| آيه {{قرآن|يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّه وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ...}} و آيه {{قرآن|إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّه وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ...}} و آيه:
| |
|
| |
| {{قرآن|أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تُتْرَكُوا وَ لَمَّا يَعْلَمِ اللَّه الَّذِينَ جاهَدُوا مِنْكُمْ وَ لَمْ يَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللَّه وَ لا رَسُولِهِ وَ لاَ الْمُؤْمِنِينَ وَلِيجَةً وَ اللَّه خَبِيرٌ بِما تَعْمَلُونَ}}:
| |
|
| |
| «آيا گمان كرده ايد كه رها مى شويد در حالى كه هنوز خدا بايد جهاد كنندگان از شما را ببيند كه جز خدا و رسول و مؤمنين محل اعتمادى براى خود برنگزيده اند؛ و خدا به آنچه انجام مى دهيد آگاه است».
| |
|
| |
| اين سه آيه از دو جهت قابل بررسى است:
| |
|
| |
|
| === موقعيت تاريخى === | | === موقعيت تاريخى === |
