آیه ۶ احزاب و غدیر

النَّبِيُّ أَوْلَىٰ بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ ۖ وَأَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ ۗ وَأُولُو الْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَىٰ بِبَعْضٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُهَاجِرِينَ إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا إِلَىٰ أَوْلِيَائِكُمْ مَعْرُوفًا ۚ كَانَ ذَٰلِكَ فِي الْكِتَابِ مَسْطُورًا

«پیامبر، نسبت به مؤمنان از خودشان اولی و سزاوارتر است، و همسرانش [حرمت ازدواج به منزله] مادران آنانند، و بر طبق کتاب خدا دارندگان قرابت نسبی [در میراث بردنِ] از یکدیگر از مؤمنان و مهاجران [که پیش از این بر پایه ایمان و هجرت میراث می بردند] سزاوارترند، مگر اینکه بخواهید [در وصیت کردن به پرداخت ارث] درباره دوستانتان احسان کنید که این امری ثبت شده در کتاب [خدا] ست.»

آیه ۶ سوره احزاب

مشخصات آیه
سوره	سوره احزاب (۳۳)
آیه	۶
جزء	۲۱
محتوای آیه
مکان نزول	مدینه
موضوع	ولایت مطلقه پیامبر صلی الله علیه و آله بر همه مؤمنین

پيامبر صلى الله عليه و آله در غدير با يادآورى آيه النَّبِيُّ أَوْلى بِالْمُؤْمِنينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ أَزْواجُهُ أُمَّهاتُهُمْ وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى بِبَعْضٍ في كِتابِ اللهِ مِنَ الْمُؤْمِنينَ وَ الْمُهاجِرينَ إِلاَّ أَنْ تَفْعَلُوا إِلى أَوْلِيائِكُمْ مَعْرُوفاً كانَ ذلِكَ فِي الْكِتابِ مَسْطُوراً » درباره ولايت خود از مردم اقرار گرفت، و سپس ضمن معنى كردن اين ولايت، ادامه اين صاحب اختيارى را درباره اميرالمؤمنين و امام حسن و امام حسين‏ عليهم السلام با ظرافت كامل بيان فرمود، به گونه‏ اى كه ولايت آنان استمرار ولايت نبوى به شمار آيد و از متن قرآن استخراج شود.

پيامبر صلى الله عليه و آله بر فراز منبر بود، عمر بن ابی سلمه، اسامة بن زید، سعد بن ابی‏ وقاص، سلمان فارسی، ابوذر، مقداد، زبیر و... در مقابل او قرار آن حضرت قرار داشتند

در آن لحظه حضرت فرمود:

«الَسْتُ اوْلى بِالْمُؤْمِنينَ مِنْ انْفُسِهِمْ»: «آيا من نسبت به مؤمنان از خودشان صاحب اختيارتر نيستم»؟ گفتيم: بلى، يا رسول اللَّه. فرمود: آيا همسران من مادران شما نيستند؟ گفتيم: بلى، يا رسول اللَّه.

فرمود:«مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِىٌّ مَوْلاهُ»: «هركس من صاحب اختيار او هستم على صاحب اختيار اوست و بر او از خودش بيشتر اختيار دارد» - و با دست مبارک بر شانه على ‏عليه السلام زد -  و فرمود: «اللهم والِ مَنْ والاهُ وَ عادِ مَنْ عاداهُ»

سپس فرمود: اى مردم، من نسبت به مؤمنين از خودشان صاحب اختيارترم و با بودن من آنان را امرى و اختيارى نيست. بعد از من على نسبت به مؤمنين از خودشان صاحب اختيارتر است و با بودن او آنان را امرى و اختيارى نيست. سپس پسرم حسن نسبت به مؤمنين از خودشان صاحب اختيارتر است و با بودن او آنان را امرى و اختيارى نيست.

سپس بار ديگر بر سر مطلب بازگشت و فرمود: اى مردم، وقتى من به شهادت رسيدم على بر شما از خودتان صاحب اختيارتر است، و آنگاه كه على به شهادت برسد پسرم حسن بر مؤمنين صاحب اختيارتر است، و آنگاه كه حسن به شهادت برسد پسرم حسين بر مؤمنين از خودشان صاحب اختيارتر است.

سلیم‌بن‌قیس هلالی گوید: از عبداللَّه‌بن‌جعفرطیّار شنیدم که می‌گفت: «من و حسن و حسین علیهم السلام و عبداللَّه‌بن‌عبّاس و عمربن‌ابی‌سلمة و اسامة بن‌زید نزد معاویه بودیم و حدیثی را که ما بین آن‌ها بحث شده بود، یاد می‌کرد و اینکه به معاویة بن‌ابی‌سفیان گفته است که از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیدم که می‌فرمود: «من از مؤمنان بر خودشان اولی هستم، سپس برادرم علی علیه السلام اولای به مؤمنان از خودشان است و آنگاه که شهید شود حسن علیه السلام اولای به مؤمنان از خودشان است، سپس فرزندم حسین علیه السلام اولای به مؤمنان از خودشان است و چون شهید شود، فرزندش علیّ علیه السلام اولای به مؤمنان از خودشان خواهد بود و تو ای علی! او را خواهی دید، سپس فرزندش محمّدبن‌علی علیه السلام اولای به مؤمنان از خودشان خواهد بود و تو ای حسین او را خواهی دید، سپس دوازده امام را کامل کرد و نه تن آن‌ها از فرزندان حسین علیه السلام هستند».

عبداللَّه‌بن‌جعفر گوید: «سپس از حسن و حسین علیهم السلام و عبداللَّه‌بن‌عبّاس و عمربن‌أبی‌سلمه و اسامةبن‌زید گواهی خواستم و آنان نزد معاویه برایم شهادت دادند»، من از سلمان و ابوذر و مقداد و اسامة بن‌زید نیز این حدیث را شنیدم و آن‌ها هم گفتند که آن را از رسول خدا شنیده‌اند.

در مورد این قسمت از آیه وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ هم در روایات آمده است که مقصود امیرالمؤمنین علیه السلام و امام حسن و امام حسین علیهم السلام هستند. به عنوان مثال مطابق روایتی محمّدبن‌زید غلام امام باقر گوید: «از مولایم درباره‌ی آیه‌ی وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ پرسیدم فرمود: «منظور علی علیه السلام است».